Σε στενωπό βρίσκεται ο κλάδος των ελληνικών ιχθυοκαλλιεργειών, έχοντας να αντιμετωπίσει από τη μια πλευρά την αύξηση του κόστους παραγωγής και από την άλλη τη στροφή των καταναλωτών παγκοσμίως σε φθηνότερα προϊόντα λόγω του πληθωρισμού, συνθήκη, η οποία εκ των πραγμάτων «πριμοδοτεί» τον ήδη ισχυρό τουρκικό ανταγωνισμό.
Στα προβλήματα αυτά έρχονται να προστεθούν η δυσκολία πρόσβασης των μικρότερων κυρίως επιχειρήσεων του χώρου σε νέες χρηματοδοτήσεις, το χρόνιο πλέον «αγκάθι» του χωροταξικού, αλλά και η αποτυχία του εγχειρήματος αναδιάρθρωσης του κλάδου, όπως αυτή αποτυπώνεται στη δυσχερή θέση στην οποία έχει περιέλθει η Αvramar.
Αγγίζει το 20% η αύξηση στα κόστη παραγωγής
Όπως ανέφερε στη διάρκεια του 3ου Συμποσίου Ιχθυοκαλλιέργειας, που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 27 Νοεμβρίου στο ξενοδοχείο Athens Marriot Hotel, ο πρόεδρος της Ελληνικής Οργάνωσης Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ), Απόστολος Τουραλιάς, από τα τέλη του 2021 οι επιχειρήσεις ιχθυοκαλλιέργειας βρέθηκαν αντιμέτωπες με ανατιμήσεις σε όλο το φάσμα των εισροών, οι οποίες εντάθηκαν το 2022, μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία. Το αποτέλεσμα ήταν η αύξηση στο κόστος παραγωγής να αγγίζει πλέον το 20%, δίχως να φαίνεται στον ορίζοντα προοπτική σοβαρής αποκλιμάκωσης.
Την ίδια στιγμή, οι πληθωριστικές πιέσεις και το αρνητικό κλίμα στην παγκόσμια οικονομία έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους στη ζήτηση. «Βλέπουμε τους καταναλωτές να στρέφονται ολοένα και περισσότερο σε προϊόντα με χαμηλότερη τιμή, τα οποία ο ανταγωνισμός –δηλαδή, κατά κύριο λόγο, η Τουρκία– μπορεί να προσφέρει. Αντίθετα, εμείς δεν έχουμε καταφέρει να περάσουμε στην τελική τιμή τα αυξημένα κοστολόγιά μας», σημείωσε ο κ. Τουραλιάς, προσθέτοντας ότι αυτό έχει ως συνέπεια «οι εταιρείες του κλάδου να έχουν περιέλθει σήμερα σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης και να συναντάμε προβλήματα ρευστότητας».
Η δυστοκία αυτή, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, επιδεινώνεται από τις τιμές πολύ κοντά ή και κάτω του κόστους, στις οποίες πουλάνε ορισμένες επιχειρήσεις του χώρου, προκειμένου να ενισχύσουν το cash flow τους, συμπαρασύροντας στην πρακτική αυτή και τις υπόλοιπες, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος (ελλιπούς) ρευστότητας.
Απέτυχε η αναδιάρθρωση του 2019
Ο πρόεδρος του ΕΛΟΠΥ παραδέχτηκε ότι η αναδιάρθρωση που δρομολογήθηκε το 2019 και πάνω της στηρίχθηκε το αφήγημα ανάκαμψης του κλάδου έχει αποτύχει, με τον κορωνοϊό και την ενεργειακή κρίση να παίζουν μεν σημαντικό ρόλο, αλλά να μην αποτελούν τις μοναδικές –ούτε καν τις κύριες– αιτίες γι’ αυτό. «Αυτό, βέβαια, δεν δικαιολογεί, ούτε εξαγνίζει το προηγούμενο μοντέλο», έσπευσε να διευκρινίσει ο κ. Τουραλιάς, ενώ άφησε αιχμές και για την αντιμετώπιση της οποίας τυγχάνουν οι επιχειρήσεις του χώρου από τις τράπεζες, που σε ορισμένες περιπτώσεις αγγίζει, όπως ανέφερε, τα όρια των αθέμιτων πρακτικών.
Σε κάθε περίπτωση, τόνισε, «η λογική ‘‘όσο περισσότερα χρωστάς, τόσο περισσότερα σε δανείζω’’ δεν μπορεί να συνεχίσει να έχει εφαρμογή το 2023. Η αρωγή του τραπεζικού συστήματος στην επιβίωση και στην εξυγίανση μικρών ή μεγαλύτερων επιχειρηματικών σχημάτων στον κλάδο θα πρέπει να βασίζεται αυστηρά σε τεκμηριωμένο επιχειρηματικό σχέδιο που θα διασφαλίζει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους. Ευκαιριακές λύσεις δανεισμού ή άλλων μέτρων της ίδιας λογικής το μόνο που κάνουν είναι να διαιωνίζουν τα προβλήματα», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Αναφορικά με τις Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιέργειας (ΠΟΑΥ), τόνισε ότι πρόκειται για ζήτημα που πρέπει επιτέλους να λυθεί, καθώς η τελευταία παράταση που έχει λάβει η χώρα μας εκπνέει στο τέλος του 2024. Τόνισε, δε, ότι στερεί πολύτιμους πόρους από τις επιχειρήσεις, καθώς κεφάλαια που επρόκειτο να επενδυθούν από το 2019 σε ανάπτυξη νέων μονάδων, επέκταση ή συνέργειες μεταξύ υφιστάμενων κατευθύνθηκαν εντέλει αλλού, αφού δεν είχε επιλυθεί η εκκρεμότητα του χωροταξικού.
Οι νέες τεχνολογίες μπορούν να φέρουν κεφάλαια
Ο πρόεδρος Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΑΤΕ, τ. ΤΑΝΕΟ), Δρ Χάρης Λαμπρόπουλος , υπογράμμισε ότι η τεχνολογία και η καινοτομία είναι το κλειδί όχι μόνο για να γίνουν (ακόμα) πιο βιώσιμες οι ιχθυοκαλλιέργειες, αλλά και για να μπουν έτι περαιτέρω στο ραντάρ των ξένων επενδυτών.
Όπως ανέφερε, από τις οκτώ ανοιχτές προσκλήσεις που «τρέχει» αυτήν τη στιγμή η ΕΑΤΕ, οι επτά μπορούν να αξιοποιηθούν για επενδύσεις στον κλάδο, εξηγώντας ότι η τράπεζα λειτουργεί «σαν το κρατικό ταμείο επενδύσεων για λογαριασμό του Δημοσίου σε κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών».
Αυτήν τη στιγμή, έχει μια δύναμη πυρός 2,1 δισ. ευρώ για να επενδύσει σε σχήματα venture capital και private equity. Την τελευταία τετραετία, μάλιστα, έχει αναπτύξει ένα χαρτοφυλάκιο 21 σχημάτων στα οποία έχουν επενδυθεί περί τα 500 εκατ. ευρώ, ενώ έχουν αντληθεί και άλλα 700 εκατ. ευρώ ιδιωτικά κεφάλαια, συνολικά δηλαδή 1,2 δισ. ευρώ έχουν επενδυθεί, όπως είπε, στο equity εταιρειών με προοπτική, βιωσιμότητα και καινοτόμα χαρακτηριστικά.
Κομβική η δημιουργία Διεπαγγελματικής
Η ιχθυοκαλλιέργεια βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα των προτεραιοτήτων της ΕΕ και μία από τις βασικές προτεραιότητες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, τόνισε από την πλευρά του ο αρμόδιος υπουργός Λευτέρης Αυγενάκης, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι το 2024 θα είναι έτος-σταθμός για την ανάπτυξη του κλάδου.
Σε συνέντευξή του στον Νίκο Χατζηνικολάου, στο άνοιγμα του συνεδρίου, ανέφερε ότι θα υπάρξει συνεργασία με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ώστε να επισπευσθεί η επίλυση του προβλήματος που υπάρχει με τους χωροταξικούς κανόνες. Παράλληλα, προέτρεψε τους εμπλεκομένους να προχωρήσουν στη δημιουργία Διεπαγγελματικής, καθώς έτσι η ΕΕ, αλλά και το υπουργείο, θα μπορούν να συζητούν καθετοποιημένα με όλον τον κλάδο. Πρόσθεσε, επίσης, ότι από 1ης Ιανουαρίου η Ελλάδα θα έχει ακόμα ένα πλεονέκτημα, καθώς θα λειτουργεί στο Πανεπιστήμιο Κρήτης το 1ο Ευρωπαϊκό Κέντρο Αναφοράς Υδρόβιων Ζώων, το οποίο θα προσφέρει πληροφορίες και πιστοποιημένη γνώση.
Πιο θετικοί, αλλά και «σφιχτοί» οι καταναλωτές
Την επίπτωση του πληθωρισμού στις αγοραστικές συνήθειες των Ελλήνων, αλλά και τη βελτίωση της εικόνας που έχουν για τα ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας ανέδειξε έρευνα της Focus Bari, την οποία παρουσίασε η ιδρύτριά της, Ξένια Κούρτογλου. Ειδικότερα, τα ψάρια της ιχθυοκαλλιέργειας τοποθετούνται σαν κατηγορία κοντά, αλλά κάτω από τα φρέσκα ψάρια ελεύθερης αλιείας.
Το 99% των καταναλωτών αναφέρει ότι γνωρίζει τα ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας, ενώ το 73% τα θεωρεί απαραίτητα για να καλύψει την ανάγκη για φρέσκο ψάρι. Ωστόσο, το ψάρι εξακολουθεί να θεωρείται ακριβό και να τοποθετείται στην κορυφή της σχετικής κατάταξης, μαζί με το κόκκινο κρέας, σε αντίθεση με το κοτόπουλο και τα όσπρια, που θεωρούνται πιο προσιτές οικονομικά κατηγορίες τροφίμων.
Είπαν…
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΟΚΚΑΛΗΣ,Τομεάρχης Αγροτικής Ανάπτυξης, ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
«Πρόκειται για έναν από τους πιο εξελισσόμενους κλάδους. Στη χώρα μας, έχουμε περίπου 1.100 εκμεταλλεύσεις. Τα προβλήματα είναι αρκετά, με πιο σημαντικό το χωροταξικό, δηλαδή τις ΠΟΑΥ, που είναι κομβικό για τις επενδύσεις στον χώρο. Οι επενδυτές πρέπει να γνωρίζουν τον οδικό χάρτη και το νομικό πλαίσιο να είναι ξεκάθαρο. Το 2019 είχαν προβλεφθεί 25 περιοχές. Η πρώτη είχε ξεκινήσει στην Πιερία, σήμερα οργανωμένες περιοχές είναι μόνο πέντε. Οι φάκελοι αργούν, εμπλέκεται και το υπουργείο Περιβάλλοντος, μαζί με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και οι αδειοδοτήσεις καθυστερούν πάρα πολύ».
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΣΤΑΡΑΚΑ, Αναπλ. υπεύθυνη ΚΤΕ Αγροτικής Ανάπτυξης, ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ
«Τα προβλήματα εντοπίζονται σε δύο πόλους. Ο ένας έχει να κάνει με το γραφειοκρατικό, που το βιώνει ο κάθε Έλληνας παραγωγός και επιχειρηματίας γενικότερα. Από το 2011, ενώ προσδιορίσαμε τις περιοχές ανάπτυξης της ιχθυοκαλλιέργειας και προβλέψαμε τις ΠΟΑΥ, μόλις έξι από αυτές έχουν εγκριθεί. Την ίδια στιγμή, η ελληνική παραγωγή, σε σχέση με τη μέγιστη αδειοδοτημένη δυναμικότητα της υδατοαλλιέργειας, αγγίζει το 90%, ουσιαστικά δηλαδή έχει ‘‘ταβανιάσει’’. Το δεύτερο μεγάλο εμπόδιο είναι ο πληθωρισμός. Σαφώς πρόκειται για ευρωπαϊκό φαινόμενο, όμως η Ελλάδα πρωτοστατεί στην τεράστια αύξηση του κόστους παραγωγής».
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ, Αντιπεριφερειάρχης Αγροτικής Ανάπτυξης & πρόεδρος Αγροδιατροφικής Σύμπραξης, Περιφ. Δυτικής Ελλάδας
«Αναπτύξαμε τέσσερις στρατηγικές για τον κλάδο, με την πρώτη εξ αυτών να αφορά την κατάρτιση και την εκπαίδευση, όπου έχουμε μια άριστη συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών και με το ΤΕΙ Ιχθυοκαλλιέργειας στο Μεσολόγγι. Οργανώσαμε τις υπηρεσίες μας, ώστε να έχουμε μια καλή συνεργασία με τα υπουργεία και τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες και να μειώσουμε τη γραφειοκρατία. Επιπλέον, δουλέψαμε πολύ στο χωροταξικό και, μέσω της Αγροδιατροφικής, επιλέξαμε τα καλύτερα προϊόντα, εκείνα που θεωρούμε ότι μπορούν να περπατήσουν και να κάνουν τη διαφορά στην αγορά».
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΟΣ, Διευθύνων σύμβουλος Οργανισμού Κεντρικών Αγορών και Αλιείας
«Νομίζω ότι ο κλάδος έχει, μεταξύ άλλων, κι ένα πρόβλημα ταυτότητας. Αρκεί να δει κανείς ότι κάθε αλυσίδα περιγράφει τα προϊόντα στο site της με διαφορετικό τρόπο. Στη μία, τα βλέπουμε ως ‘‘ψάρια εκτροφής’’, στην άλλη ως ‘‘ψάρια υδατοκαλλιέργειας’’, σε μια τρίτη ως ‘‘ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας’’. Πάμε στην Ισπανία, στη μεγαλύτερη έκθεση της Ευρώπης στον τομέα των ψαριών, ο καθένας ξεχωριστά. Δεν έχουμε μια ταυτότητα ελληνικής γαστρονομίας. Μιλάμε για λαβράκι σεβίτσε που είναι… περουβιανή συνταγή ή σασίμι που είναι ιαπωνική, αντί να αναδείξουμε, για παράδειγμα, το πλακί».
ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΛΑΖΑΡΟΥ, Chef, ιδιοκτήτης εστιατορίου Βαρούλκο Seaside
«Προσωπικά, έβαλα την ιχθυοκαλλιέργεια στο Βαρούλκο από το 1994, μαγειρεύοντας καρπάτσιο λαβράκι. Κάτι που δεν έχουν τολμήσει ακόμα οι ιχθυοκαλλιεργητές είναι το φιλετάρισμα. Αυτήν τη στιγμή, δεν υπάρχει ξενοδοχείο στην Ελλάδα, ιδιαίτερα τετράστερο, που να μη δουλεύει ψάρια φιλεταρισμένα από την Τουρκία. Χρειάζεται εξωστρέφεια με πρόγραμμα. Γιατί να μη συσπειρώσουμε μερικούς καταξιωμένους στον χώρο αυτόν μάγειρες και να τους στείλουμε ως ambassadors στην Ευρώπη, με τίτλο ‘‘Η Ελλάδα ταξιδεύει τη γεύση της’’; Η μαγειρική είναι κατάθεση ψυχής και ένα προϊόν παίρνει υπεραξία μέσα από τη μαγειρική».
ΕΝΤΟΝΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
Το ντηλ της Ίριδας με το Γαλαξίδι και η είσοδος του Μιχάλη Σάλλα στις Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες
Το φετινό Συμπόσιο Ιχθυοκαλλιέργειας συνέπεσε με μια περίοδο έντονης κινητικότητας που για πολλούς αποτελεί προμήνυμα –ακόμα– μιας ευρύτερης αναδιάταξης δυνάμεων στον κλάδο.
Στα μέσα Νοεμβρίου, η εταιρεία ιχθυοτροφών Ίριδα προχώρησε στην εξαγορά της Γαλαξίδι, μίας εκ των παραδοσιακών δυνάμεων του χώρου που εσχάτως έχει επεκτείνει την παραγωγική της δραστηριότητα στην Ισπανία. Σύμφωνα με τις τελευταίες οικονομικές καταστάσεις, ο ενοποιημένος τζίρος της ανήλθε το 2022 σε 73,44 εκατ. ευρώ, έναντι 64,38 εκατ. ευρώ το 2021, με τα EBITDA, ωστόσο, να υποχωρούν στα 7,7 εκατ. ευρώ, από 10 εκατ. ευρώ έναν χρόνο πριν. Η Γαλαξίδι Ιχθυοκαλλιέργειες ιδρύθηκε το 1987 από την επιχειρηματία Νάνσυ Παντελεημονήτου και μέχρι το 2017 ήταν εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών.
Η Ίριδα αποτελεί «παιδί» των Χρήστου Γκογκορώση – Νίκου Παπαϊωάννου, που κατέχουν θέσεις διευθύνοντος συμβούλου και προέδρου αντίστοιχα. Ιδρύθηκε το 2009, διαθέτει μονάδες παραγωγής ιχθυοτροφών σε Πάτρα και Αγρίνιο και το 2022 πραγματοποίησε τζίρο 150,77 εκατ. ευρώ, με καθαρά κέρδη 13,19 εκατ. ευρώ. Με την απόκτηση της Γαλαξίδι, η Ίριδα μετατρέπεται σε έναν πλήρως καθετοποιημένο όμιλο.
Η δεύτερη σημαντική κίνηση έρχεται από το Lyktos Group του Μιχάλη Σάλλα, το οποίο ετοιμάζεται να αποκτήσει ποσοστό άνω του 75% στις Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες, μιας επίσης εισηγμένης στο παρελθόν επιχείρησης που τα τελευταία 15 χρόνια έχει μπει σε οικονομική περιδίνηση. Από τον Οκτώβριο του 2008 δεν έχει καταφέρει να αντλήσει νέα δάνεια, ενώ έχει εξοφλήσει σημαντικό μέρος παλαιότερων δανείων και άλλων υποχρεώσεων, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζει σήμερα σοβαρά προβλήματα ρευστότητας. Σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις, ο τζίρος το 2022 ήταν αυξημένος κατά 60,33% έναντι του 2021, στα 9,966 εκατ. ευρώ, ωστόσο οι καθαρές ζημιές ανήλθαν σε 3,13 εκατ. ευρώ, ενώ τα ίδια κεφάλαια ήταν αρνητικά, ξεπερνώντας τα 101,824 εκατ. ευρώ.
Σύντομα εξελίξεις με την Avramar
Με το ενδιαφέρον που έχει επιδείξει, πάντως, το Lyktos Group φαίνεται να εκτιμά πως η κατάσταση είναι αναστρέψιμη. Η αίτηση επικύρωσης της συμφωνίας εξυγίανσης, βάσει του ν. 4738/2020, που έχει καταθέσει η Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών, πρόκειται να συζητηθεί στις 13 Δεκεμβρίου.
Όλα αυτά ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη οι συζητήσεις μεταξύ των πιστωτριών τραπεζών και των μετόχων της Avramar για την υπογραφή της συμφωνίας ενδιάμεσης χρηματοδότησης με ενεχυρίαση των μετοχών, η οποία θα ακολουθεί από την έναρξη της διαδικασίας εξεύρεσης επενδυτών. Εξελίξεις πάνω στο πρώτο σκέλος αναμένονται μέσα στον Δεκέμβριο.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο φύλλο 422 της Παρασκευής 1/12/2023
