Κάμψη παρουσίασε η παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος στην ΕΕ

Η παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος στην ΕΕ, σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις (στοιχεία Eurostat, 17/10/2024), περιορίστηκε το 2023 σε περίπου 5,4 εκατ. τόνους, παρουσιάζοντας κάμψη ως προς το προηγούμενο έτος (-0,6%), αλλά και σε σχέση με τον μέσο όρο της τριετίας 2019-2021 (-1,3%). Η εξέλιξη αυτή ήταν κυρίως συνέπεια των πληθωριστικών πιέσεων και της ανόδου των τιμών στα προϊόντα από αιγοπρόβειο γάλα, ιδιαίτερα στα τυροκομικά, περιορίζοντας την κατανάλωση των νοικοκυριών. Κάμψη, επίσης, σημείωσαν το 2023 οι παραδόσεις του προϊόντος στα γαλακτοκομεία σε σχέση με το προηγούμενο έτος (4 εκατ. τόνοι, -0,2%), κυρίως εξαιτίας της μείωσης του όγκου στο αίγειο γάλα, σε αντίθεση με τη μικρή αύξησή του στο πρόβειο.

Ειδικότερα, οι παραδόσεις πρόβειου γάλακτος στην ΕΕ ανήλθαν το 2023 σε 2.237 χιλ. τόνους, παρουσιάζοντας βελτίωση ως προς το προηγούμενο έτος (+1%), αν και αισθητά μικρότερη της ανόδου κατά το 2022 (+4,4%).

Η άνοδος αυτή προήλθε, κυρίως, από την αύξηση των παραδόσεων στην Ελλάδα, ο όγκος των οποίων ανήλθε το 2023 σε 732 χιλ. τόνους (+2,4%), ενώ αντίθετα κάμψη σημειώθηκε στη Γαλλία και την Ιταλία (-1,1% και -1% αντίστοιχα).

Οριακή ήταν η μεταβολή στην Ισπανία, τη δεύτερη σημαντικότερη παραγωγό χώρα της ΕΕ, ο όγκος της οποίας εκτιμάται το 2023 σε 622 χιλ. τόνους. Σημειώνεται, πάντως, η σημαντική άνοδος των παραδόσεων του προϊόντος στην Ισπανία στο διάστημα της πενταετίας 2019-2023 (+24%), μειώνοντας την απόστασή της από την Ελλάδα, που παρουσίασε μικρότερη αύξηση στο ίδιο συγκρινόμενο διάστημα (+14%).

Στο αίγειο γάλα, οι παραδόσεις στην ΕΕ περιορίστηκαν το 2023 σε 1.761 χιλ. τόνους (-1,7%), σε συνέχεια της μείωσής τους και κατά το προηγούμενο έτος (-1,1%). Η αρνητική εξέλιξη προήλθε κυρίως από την πτώση του όγκου στην Ολλανδία (-4,1%), αλλά και σε ορισμένες άλλες χώρες (Πορτογαλία, Βέλγιο, Ιταλία). Οριακή, ωστόσο, ήταν η μεταβολή στη Γαλλία και στην Ισπανία, ενώ σταθερότητα παρουσίασε η Ελλάδα, με όγκο 160 χιλ. τόνων.

Θετική η συμβολή της ανάκαμψης στα τυροκομικά προϊόντα

Η παραγωγή τυροκομικών προϊόντων στην ΕΕ, που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του όγκου των επεξεργασμένων προϊόντων, προβλέπεται να ανακάμψει, παρά τη μικρότερη ποσότητα γάλακτος που θα οδηγηθεί στη μεταποίηση. Όπως προκύπτει από πρόσφατες εκτιμήσεις (στοιχεία USDA, 22/10/2024), η συνολική παραγωγή τυροκομικών προϊόντων στην ΕΕ θα ανέλθει το 2024 σε 10,7 εκατ. τόνους, παρουσιάζοντας άνοδο ως προς το προηγούμενο έτος (+1,4%) και με πρόβλεψη περαιτέρω ανόδου το 2025, σε βάρος της παραγωγής ορισμένων άλλων γαλακτοκομικών προϊόντων (βούτυρο, αποβουτυρωμένο γάλα σε σκόνη, πλήρες γάλα σε σκόνη).

Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στην ενίσχυση της κατανάλωσης τυριών στην ΕΕ κατά τη διετία 2024-2025 (+1,6% και +0,7% αντίστοιχα), ωθούμενη και από τη ραγδαία μείωση του πληθωρισμού στα γαλακτοκομικά προϊόντα (+0,6% τον Σεπτέμβριο του 2024, από +8% τον ίδιο μήνα του 2023), ενώ βελτίωση αναμένεται στις εξαγωγές προς τρίτες χώρες που θα ανέλθουν το 2024 σε 1.385 χιλ. τόνους (+0,4%).

Οι θετικές αυτές προοπτικές αναμένεται να επιδράσουν ευνοϊκά στην αγορά τυριών αιγοπρόβειου γάλακτος, αν και τη μερίδα του λέοντος εξακολουθούν να καταλαμβάνουν τα προϊόντα από αγελαδινό γάλα (91% της παραγωγής το 2023). Προς το παρόν, πάντως, σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις (στοιχεία Eurostat, 21/10/2024), στις κατηγορίες τυριών, πέραν εκείνων από αμιγώς αγελαδινό γάλα, στις οποίες περιλαμβάνονται προϊόντα από αιγοπρόβειο γάλα, η συνολική παραγωγή της ΕΕ ανήλθε το 2023 σε 927 χιλ. τόνους, παρουσιάζοντας ανάκαμψη (+0,6%), μετά την αρνητική μεταβολή του προηγούμενου έτους (-4%).

Η εξέλιξη αυτή προήλθε κυρίως από την άνοδο της παραγωγής σε τυριά με ανάμειξη γάλακτος, στα οποία κυριαρχεί η Ελλάδα (220 χιλ. τόνοι), χάρη στη συμμετοχή του αιγοπρόβειου γάλακτος στην παρασκευή φέτας, ο όγκος της οποίας ανήλθε το 2023 σε 148 χιλ. τόνους (+2,7%). Αντίθετα, πτώση σημειώθηκε στα τυριά από πρόβειο γάλα, προερχόμενα κυρίως από την Ισπανία και την Ιταλία, ενώ σταθερότητα παρουσίασαν τα τυριά από αίγειο γάλα, με κυριότερη παραγωγό χώρα τη Γαλλία.

Όπως προκύπτει από πρόσφατες εκτιμήσεις του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ για τη χώρα μας, στο οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου του 2024, η μέση μηνιαία τιμή παραγωγού στο πρόβειο γάλα περιορίστηκε, κατά μέσο όρο, σε 1,432 ευρώ/κιλό, παραμένοντας σημαντικά χαμηλότερη (-8,5%) σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2023

Συσσωρεύονται τα προβλήματα στην εγχώρια αιγοπροβατοτροφία

Σύμφωνα με τις τελευταίες διαθέσιμες εκτιμήσεις, οι παραδόσεις αιγοπρόβειου γάλακτος στην Ελλάδα παρουσίασαν άνοδο στο διάστημα της τριετίας 2021-2023, ανερχόμενες το 2023 σε 892 χιλ. τόνους, μέγεθος αυξημένο ως προς το προηγούμενο έτος (+1,8%).

Η αύξηση αυτή αποδίδεται στην άνοδο του όγκου των παραδόσεων στο πρόβειο γάλα (+2,2%), ενώ στο αίγειο, μετά την αρνητική μεταβολή του 2022 (-2,5%), σημειώθηκε στασιμότητα. Ωστόσο, στο διάστημα αυτό καταγράφεται μείωση του αριθμού των παραγωγών στο πρόβειο γάλα (-438 κτηνοτρόφοι) και μεγαλύτερη στο αίγειο (-462 κτηνοτρόφοι).

Η πτωτική αυτή τάση αναμένεται να ενταθεί στη συνέχεια, συνδεόμενη με τα συσσωρευμένα προβλήματα που αντιμετωπίζει η γαλακτοπαραγωγός αιγοπροβατοτροφία της χώρας. Μετά τις εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις από τις πλημμύρες που ενέσκηψαν στη Θεσσαλία τον Σεπτέμβριο του 2023, που κατέστρεψαν 2.000 κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, ακολούθησε η ταχεία εξάπλωση της πανώλης των αιγοπροβάτων, που εκδηλώθηκε τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους στη Θεσσαλία, ενώ λίγο αργότερα, τον Αύγουστο του 2024, εντοπίστηκαν στον Έβρο κρούσματα ευλογιάς σε αιγοπρόβατα, με ταχεία επέκτασή της στη συνέχεια σε πέντε τουλάχιστον περιφέρειες της χώρας.

Οι δύο αυτές επικίνδυνες ασθένειες, συνοδεύτηκαν με απαγόρευση των μετακινήσεων των ζώων σε έναν εκτεταμένο αριθμό εστιών και με τη θανάτωση δεκάδων χιλιάδων αιγοπροβάτων, προκαλώντας σημαντικές οικονομικές απώλειες στους κτηνοτρόφους.

Πέραν, όμως, των επιπτώσεων της δύσκολης αυτής συγκυρίας, οι κτηνοτρόφοι αντιμετωπίζουν μείωση των τιμών παραγωγού στο αιγοπρόβειο γάλα. Όπως προκύπτει από πρόσφατες εκτιμήσεις (στοιχεία ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, 16/10/2024), στο οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου του 2024, η μέση μηνιαία τιμή παραγωγού στο πρόβειο γάλα περιορίστηκε, κατά μέσο όρο, σε 1,432 ευρώ/κιλό, παραμένοντας σημαντικά χαμηλότερη (-8,5%) σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2023 (1,565 ευρώ/κιλό) και, μάλιστα, με διεύρυνση της απόκλισης των τιμών στο τρίμηνο Μαρτίου-Μαΐου, κατά το οποίο συλλέγεται το μεγαλύτερο μέρος της ποσότητας. Μείωση, εξάλλου, κατέγραψε η μέση μηνιαία τιμή παραγωγού στο αίγειο γάλα στο αντίστοιχο συγκρινόμενο διάστημα (-5,5%).

Η πτώση αυτή δεν φαίνεται να αιτιολογείται από την εξέλιξη της εξαγωγικής δραστηριότητας της χώρας στη φέτα, που αποτελεί το κυριότερο τυροκομικό προϊόν της χώρας από αιγοπρόβειο γάλα. Όπως προκύπτει από πρόσφατες εκτιμήσεις, οι ελληνικές εξαγωγές φέτας στο οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου του τρέχοντος έτους, σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2023, ανήλθαν σε 70 χιλ. τόνους, αξίας 567 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας σημαντική άνοδο ως προς τον όγκο (+11%) και την αξία (+7,2%).

Επιπλέον, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην Ελλάδα, σε άλλες χώρες της ΕΕ καταγράφεται άνοδος στις τιμές παραγωγού. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί η Ισπανία, στην οποία, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις (βλ. CLAL-Advisory in Dairy and Food: https://www.clal.it/en/), η μέση τιμή παραγωγού στο πρόβειο γάλα στο επτάμηνο Ιανουαρίου-Ιουλίου του τρέχοντος έτους ανήλθε, κατά μέσο όρο, σε 1,548 ευρώ/λίτρο, παρουσιάζοντας σημαντική άνοδο (+6,6%) ως προς το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους. Ανοδικά εξάλλου κινήθηκε η μέση τιμή παραγωγού αίγειου γάλακτος στη Γαλλία, σημειώνοντας μικρή, έστω, αύξηση στο οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου του τρέχοντος έτους (+2%) σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2023.

Καθίσταται, συνεπώς, προφανής η ανάγκη αναθεώρησης των τιμολογιακών προμηθειών του προϊόντος από τις γαλακτοβιομηχανίες της χώρας, ώστε να ανταποκρίνονται στις αντικειμενικές και πραγματικές εξελίξεις της αγοράς.