Καρυδιά, μια δενδροκαλλιέργεια ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή
Η καρυδιά είναι ένας από τους τέσσερις κορυφαίους ξηρούς καρπούς (αμύγδαλο, καρύδι, φιστίκι Αιγίνης και κάσιους) και έχει κατηγοριοποιηθεί ως φυτό προτεραιότητας από τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) λόγω των οφελών για την υγεία και της σημασίας του για τη διατροφή του ανθρώπου. Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός καρυδιών (50%), ακολουθούμενη από τις Ηνωμένες Πολιτείες (15%), το Ιράν (10%), την Τουρκία (5%) και άλλες χώρες.
Ανάλυση αγοράς καρυδιάς – Τι οδηγεί στην ανάπτυξή της
Το μέγεθος της αγοράς καρυδιάς εκτιμάται σε 8,83 δισ. δολάρια ΗΠΑ το 2024 και αναμένεται να φτάσει τα 11,22 δισ. δολάρια έως το 2029, αυξάνοντας με CAGR 4,90% κατά την περίοδο πρόβλεψης 2024-2029 (βλ. γράφημα).
Η αυξανόμενη τάση των καταναλωτών προς τη διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, η υψηλή ποσότητα θρεπτικού περιεχομένου και τα οφέλη για την υγεία καθιστούν τα καρύδια ένα από τα πιο σημαντικά είδη ξηρών καρπών. Επίσης, η αυξανόμενη κατά κεφαλήν κατανάλωση καρυδιών, η μεγαλύτερη ζήτηση για εύκολα μασώμενα τρόφιμα, η καινοτομία στις συσκευασίες και ο αυξανόμενος πληθυσμός που είναι πρόθυμος να πληρώσει ακριβά για υγιεινά προϊόντα είναι άλλοι παράγοντες που ωθούν την ανάπτυξη της αγοράς.
Επιπλέον, με την αυξανόμενη συνείδηση για την υγεία, οι καταναλωτές επιλέγουν να τρώνε υγιεινά σνακ, με αποτέλεσμα η ζήτηση για αρωματισμένα καρύδια να αυξάνεται, για παράδειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες. Καθώς οι Αμερικανοί αναζητούν όλο και περισσότερο να καταναλώνουν σνακ με θρεπτικά συστατικά, να εξερευνούν τρόφιμα ειδικά φυτικά και να τρώνε εν κινήσει, αυτές οι κατηγορίες είναι ώριμες για ανάπτυξη και καινοτομία σε αυτή την αγορά.
Τα καρύδια είναι ένα εξαιρετικό διατροφικό σνακ είτε ως αυτόνομος ξηρός καρπός για να καταναλωθεί μεταξύ μεγαλύτερων γευμάτων, είτε ως συμπερίληψη σε ένα πιο πλούσιο σνακ. Στην αγορά διατίθενται, επίσης, μπουκιές βουτύρου ξηρών καρπών, ποικιλίες καρυδιού σοκολάτας και κανέλας μήλου, καρύδια καβουρδισμένα με μέλι, βατόμουρα, σταφύλια και μίνι καρύδι γκρανόλα.
Ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής
Η κλιματική αλλαγή είναι πιθανό να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην παραγωγή καρυδιάς στο εγγύς μέλλον, καθώς θα αλλάξει την καταλληλότητα της γης για την καλλιέργειά της σε όλο τον κόσμο, ειδικά σε άνυδρες και ημίξηρες περιοχές. Οι συνθήκες στρες μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την παραγωγή, καθώς τα καρύδια είναι ευαίσθητα σε περιβαλλοντικούς στρεσογόνους παράγοντες, όπως η ξηρασία, οι υψηλές θερμοκρασίες και οι ακραίες καιρικές συνθήκες. Το στρες μπορεί να προκαλέσει πτώση της απόδοσης, μειωμένη ανάπτυξη δέντρων και χαμηλή ποιότητα καρυδιών. Οι αγρότες πρέπει να εξετάσουν στρατηγικές διαχείρισης του στρες, όπως η άρδευση, το κλάδεμα και η διαχείριση παρασίτων, για να βελτιστοποιήσουν την παραγωγή καρυδιάς.
Έρευνες έχουν δείξει ότι με κατάλληλες τεχνικές μετριασμού του στρες, οι αποδόσεις καρυδιών μπορούν να αυξηθούν έως και 20% σε περιοχές που, ήδη, είναι σε συνθήκες επηρεασμού. Κατανοώντας τις προκλήσεις των συνθηκών πίεσης στην παραγωγή καρυδιάς, οι αγρότες μπορούν να αναπτύξουν αποτελεσματικές στρατηγικές για να εξασφαλίσουν μια υγιή και παραγωγική συγκομιδή.
Yπάρχει σημαντική αβεβαιότητα σχετικά με το μέγεθος των πιθανών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην καρυδιά. Ορισμένες μελέτες τείνουν να υποδεικνύουν ότι η καρυδιά μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά από την κλιματική αλλαγή.
Η καρυδιά μπορεί να βρίσκεται σε μειονεκτική θέση λόγω της ευαισθησίας της στην ξηρασία και τον παγετό στις τρέχουσες περιοχές ανάπτυξης, δεδομένης της προβλεπόμενης αύξησης της θερμοκρασίας και των ακραίων κλιματικών φαινομένων. Ο ζεστός και ξηρός καιρός μειώνει τη φωτοσύνθεση και την πιθανή παραγωγικότητά της.
Η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει έντονα τις κατανομές των ειδών τις επόμενες δεκαετίες. Το προβλεπόμενο μελλοντικό κλιματικό βέλτιστο του είδους της καλλιεργούμενης καρυδιάς (Juglans Regia) στην Ευρώπη θα μετατοπιστεί προς τα βόρεια, υποδεικνύοντας την ανάγκη αναθεώρησης των προσδοκιών μας για τη μελλοντική παραγωγικότητα των φυτειών αγγλικής καρυδιάς στη Νότια Ευρώπη.
Επίσης, θα είναι κρίσιμο να επανεξεταστεί το καθεστώς του J. Regia στην Ευρώπη, καθώς τα αποτελέσματα δείχνουν ότι μπορεί να απειληθεί στο νότιο τμήμα της ηπείρου, υποδεικνύοντας μια μετατόπιση από το ωκεάνιο στο ηπειρωτικό κλίμα. Στη φωτό 1 φαίνεται μια μελλοντική μετατόπιση και η εξαφάνιση της καλλιεργούμενης, αλλά και της δασική καρυδιάς από την Ελλάδα.
Μερικοί από τους πιο σημαντικούς αβιοτικούς παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγή καρυδιάς είναι η θερμοκρασία, η βροχόπτωση, το ηλιακό φως, η ποιότητα του εδάφους και η διαθεσιμότητα νερού. Οι ακραίες θερμοκρασίες, είτε υψηλές είτε χαμηλές, μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη και την απόδοση του δέντρου. Η βροχόπτωση επηρεάζει την υγρασία του εδάφους, η οποία είναι απαραίτητη για τις υπόγειες καρποφόρες δομές των καρυδιών.
Το ηλιακό φως επηρεάζει τη φωτοσύνθεση, ενώ η ποιότητα του εδάφους επιδρά στην πρόσληψη θρεπτικών ουσιών και την ανάπτυξη των ριζών. Η επαρκής παροχή νερού είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση και την παραγωγή των καρυδιών. Η κατανόηση αυτών των αβιοτικών παραγόντων είναι απαραίτητη για τη βελτιστοποίηση της καλλιέργειας καρυδιάς και τη βελτίωση των αποδόσεων.
Κλιματικοί παράγοντες και αποδόσεις
Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να έχει επίδραση στην καλλιέργεια των καρυδιών, επηρεάζοντας διάφορες πτυχές της ανάπτυξης, της απόδοσης και της διαχείρισης που αποτελούν και προκλήσεις των συνθηκών πίεσης στην παραγωγή καρυδιάς τις οποίες θα πρέπει να κατανοήσουν οι παραγωγοί.
1. Θερμοκρασία: Τα θερμότερα, πιο ξηρά καλοκαίρια και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, που θεωρούνται πιθανά, θα είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά και πιθανώς θανατηφόρα για τις καρυδιές. Η υπερβολική ζέστη το καλοκαίρι μπορεί να στρεσάρει τα δέντρα και να επηρεάσει την ανάπτυξη των καρπών. Τα καρύδια θα δυσκολεύονται να ανεχτούν ξηρασίες που θα μπορούσαν να σχετίζονται με ένα μεταβαλλόμενο κλίμα, ενώ οι αλλαγές στην υγρασία του εδάφους θα μπορούσαν να περιορίσουν την ικανότητά τους να επιβιώνουν χωρίς άρδευση. Οι υψηλές θερμοκρασίες, ειδικά κατά τις κρίσιμες περιόδους ανάπτυξης, μπορούν να προκαλέσουν θερμική καταπόνηση στα δέντρα και τον μόλυβδο στο ηλιακό έγκαυμα φρούτων και κλαδιών, επηρεάζοντας τόσο την απόδοση όσο και την ποιότητα. Τα καρύδια είναι, επίσης, ευαίσθητα σε ζημιές που προκαλούνται κατά τη διάρκεια ακραίας ζέστης την περίοδο της καρπόδεσης.
«Σε σύγκριση με την περσινή περίοδο, δεν υπάρχει μεγάλη διαφοροποίηση στις τιμές, οι οποίες κυμαίνονται στα 2,50-2,70 ευρώ/κιλό», αναφέρει ο Άγγελος Μπούτσικας, παραγωγός από την Αταλάντη Λοκρίδας
2. Ψύξη: Οι θερμότεροι χειμώνες ενδέχεται να επηρεάσουν τις απαιτήσεις σε ψύχος, που είναι απαραίτητες για το σωστό σπάσιμο του λήθαργου των οφθαλμών και, στη συνέχεια, την ανθοφορία. Οι καρυδιές έχουν σχετικά υψηλές απαιτήσεις ψύξης (800-1.000 ώρες), γεγονός που προκαλεί ανησυχία και στη χώρα μας. Εάν αυτές οι ανάγκες σε ψύχος δεν ικανοποιηθούν, θα υπάρξει καθυστέρηση στην έκπτυξη των οφθαλμών, που θα έχει ως αποτέλεσμα χαμηλή καρπόδεση και παραγωγή.
3. Βροχοπτώσεις: Τα καρύδια είναι ευαίσθητα στον περιορισμό του νερού και, γενικά, δεν τα πηγαίνουν καλά σε συνθήκες ελλειμματικής άρδευσης. Αυτό όχι μόνο επηρεάζει την υγεία των δέντρων και την απόδοση των καρπών, αλλά απαιτεί και πιο αποτελεσματικές στρατηγικές διαχείρισης νερού και άρδευσης.
4. Παράσιτα και ασθένειες: Οι υψηλότερες θερμοκρασίες και τα μεταβαλλόμενα επίπεδα υγρασίας μπορούν να οδηγήσουν σε αυξημένο επιπολασμό και νέες ποικιλίες παρασίτων και ασθενειών. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες μπορεί, επίσης, να ευνοούν ορισμένα παράσιτα της καρυδιάς, όπως η καρπόκαψα, η οποία μπορεί να αυξήσει τις γενιές της ετησίως, εάν οι θερμοκρασίες του φθινοπώρου είναι αρκετά ζεστές.
5. Παγετός: Η ένταση των παγετών αλλάζει. Οι όψιμοι παγετοί μετά το σπάσιμο των ανθοφόρων οφθαλμών μπορούν να βλάψουν την ανάπτυξή τους και να μειώσουν τις αποδόσεις. Η πρόωρη θέρμανση την άνοιξη ακολουθούμενη από ξαφνικά γεγονότα παγετού μπορεί να είναι, επίσης, ιδιαίτερα επιζήμια. Παρά την υψηλή ανοχή της καρυδιάς στον παγετό όταν είναι πλήρως αδρανής, ο τραυματισμός από τον ανοιξιάτικο παγετό φαίνεται να είναι σημαντικός στην αγγλική καρυδιά, ειδικά στο νεανικό στάδιο. Το πρώιμο σπάσιμο των οφθαλμών στην καρυδιά μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή των κορυφαίων οφθαλμών ή σε ζημίωση των τρυφερών και νέων βλαστών κατά τη διάρκεια των παγετών της άνοιξης.
6. Ανθοφορία: Οι αλλαγές στο κλίμα μπορεί να επιδράσουν στον συγχρονισμό μεταξύ της ανθοφορίας των καρυδιών και της δραστηριότητας των επικονιαστών, επηρεάζοντας δυνητικά την επιτυχία της επικονίασης. Όπως έχουν διαπιστώσει ερευνητές, τα άνθη της καρυδιάς είναι ευαίσθητα σε υπερβολική ζέστη κατά τη διάρκεια της γονιμοποίησης.
7. Υγεία δέντρων: Οι αυξημένες θερμοκρασίες και τα αλλοιωμένα πρότυπα των βροχοπτώσεων μπορεί να επηρεάσουν την υγρασία, τη δομή και τη γονιμότητα του εδάφους, επηρεάζοντας έτσι τη συνολική υγεία των δέντρων.
Όλοι οι παραπάνω παράγοντες επηρεάζουν σωρευτικά την ποιότητα και την ποσότητα της συγκομιδής καρυδιάς.
Συμπεράσματα
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών, η παραγωγή καρυδιών αυξάνεται, λόγω της αυξανόμενης ζήτησης για υγιεινές και βιώσιμες επιλογές τροφίμων. Ωστόσο, η βιομηχανία καρυδιάς είναι ευάλωτη στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες και τα αλλοιωμένα πρότυπα βροχόπτωσης μπορούν να επηρεάσουν την πρόσληψη, την ανάπτυξη και την παραγωγικότητα των θρεπτικών συστατικών της καρυδιάς, οδηγώντας, τελικά, σε μειωμένες αποδόσεις και μετατοπισμένες περιοχές καλλιέργειας. Οι κλιματικές αλλαγές των περιοχών καλλιέργειας αναμένεται να επιδεινώσουν τα παράσιτα και τις ασθένειες, απειλώντας περαιτέρω την παγκόσμια αγορά καρυδιών.
