Φωτιές με το καλημέρα στη διαδικασία αξιολόγησης των 17.500 αιτήσεων που έχουν κατατεθεί για το πρόγραμμα των Νέων Αγροτών άναψαν οι πιέσεις βουλευτών για ισότιμη αντιμετώπιση των καλλιεργειών κηπευτικών χαμηλής κάλυψης με τα θερμοκηπιακά.

Πιέσεις που, όπως παραδέχονται τουλάχιστον κάποιοι βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος, έφεραν το επιθυμητό αποτέλεσμα, αφού ο γενικός γραμματέας του ΥΠΑΑΤ, Δημήτρης Παπαγιαννίδης, δεσμεύτηκε να δώσει λύση.

«Λύνεται το ζήτημα των Νέων Αγροτών για τις κηπευτικές καλλιέργειες», ανέφερε χαρακτηριστικά ο βουλευτής Καρδίτσας της ΝΔ, Γιώργος Κωτσός, αμέσως μετά τη συνάντηση που είχε στις 15/2 με τον γενικό γραμματέα. Στη συνάντηση παρευρέθηκαν ακόμη μελετητές από τη Θεσσαλία, ενώ για το ίδιο θέμα υπήρξαν παρεμβάσεις από τους βουλευτές Λάρισας, Μάξιμο Χαρακόπουλο και Χρήστο Κέλλα.

Ο τελευταίος, μάλιστα, μιλά για επίλυση του προβλήματος, με την κυβέρνηση να «αποδεικνύει για ακόμη μια φορά τα αντανακλαστικά της». Σημειώνεται ότι σχετική ερώτηση κατατέθηκε στη Βουλή από βουλευτές του ΚΙΝΑΛ, ενώ στην ίδια κατεύθυνση φαίνονται να κινούνται και βουλευτές άλλων κομμάτων.

Πολιτική παρέμβαση

Είναι, όμως, έτσι; «Όχι» απαντούν κατηγορηματικά στην «ΥΧ» νέοι αγρότες, που περιμένουν να αξιολογηθούν οι αιτήσεις τους. Όπως εξηγούν, τους προηγούμενους μήνες κατέβαλαν μεγάλη προσπάθεια, ακόμη και χρήματα, προκειμένου να είναι καθ’ όλα έτοιμοι και σύννομοι με την πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος.

«Δεν είναι δυνατόν να αλλάζουν έτσι τα δεδομένα, ενώ έχει κλείσει η πρόσκληση και, μάλιστα, εις βάρος των πολλών. Μόνο στην Ελλάδα συμβαίνουν αυτά», σημειώνει εμφανώς ενοχλημένος ο Γ. «Είναι ένα ανταγωνιστικό πρόγραμμα. Είναι σωστό να γίνονται τέτοιες παρεμβάσεις, ενώ ξεκινούν οι αξιολογήσεις; Ποιος μου εγγυάται ότι αυτή η παρέμβαση δεν θα επηρεάσει τη δική μου ένταξη;» αναρωτιέται ο Σ. (τα στοιχεία όλων είναι στη διάθεση της εφημερίδας).

Τα παραπάνω ερωτήματα τέθηκαν μέσω της «ΥΧ» στον βουλευτή Γ. Κωτσό, ο οποίος απάντησε ότι «είναι άδικο οι παραγωγοί (με κηπευτικά χαμηλής κάλυψης) να κοπούν» και συμπλήρωσε ότι στο τέλος η καλύτερη πρόταση θα προκριθεί, με δεδομένο ότι όλες οι αιτήσεις θα περάσουν από έλεγχο και αξιολόγηση.

Τι έχει συμβεί

Όλα ξεκίνησαν με την εγκύκλιο (με αριθμό 257/3-2-2022) της Ειδικής Υπηρεσίας Εφαρμογής ΠΑΑ, στην οποία, μεταξύ άλλων, η υπηρεσία διευκρίνιζε ότι «οι κηπευτικές καλλιέργειες σε χαμηλά μη προσπελάσιμα στέγαστρα δεν εντάσσονται στην κατηγορία ‘‘Β_1_7_2 Κηπευτικές καλλιέργειες σε θερμοκήπιο ή υπό άλλα (προσπελάσιμα) προστατευτικά στέγαστρα’’ της Eurostat, η οποία λαμβάνει τυπική απόδοση 68.926 ευρώ ανά εκτάριο, αλλά στις κατηγορίες ‘‘Β_1_7_1_1 Κηπευτικές καλλιέργειες μεγάλης έκτασης σε αγρό’’ ή ‘‘Β_1_7_1_2 Κηπευτικές καλλιέργειες μικρής έκτασης σε αγρό’’ ή ‘‘Β_1_7_1_2 Κηπευτικές καλλιέργειες μικρής έκτασης σε αγρό κατηγορία’’ με τυπική απόδοση 7.525 και 11.775 ευρώ αντίστοιχα».

Η διευκρίνιση/υπενθύμιση της υπηρεσίας προκάλεσε αρχικά τις αντιδράσεις του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΓΕΩΤΕΕ) που, σε ανακοίνωσή του, αναφέρει πως «επιχειρείται η εφαρμογή διαφορετικού τρόπου υπολογισμού των τυπικών αποδόσεων στις κηπευτικές καλλιέργειες, σε σχέση με αυτούς που είχαν ακολουθηθεί στις προσκλήσεις Νέων Αγροτών του Υπομέτρου 6.1 κατά την περίοδο του 2016 (Α’ κύκλος), αλλά και του 2018 (Β’ κύκλος)».

Ακολούθησαν οι αντιδράσεις βουλευτών και, τελικά, η συνάντηση στη Γενική Γραμματεία Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών του ΥΠΑΑΤ. Σύμφωνα με το σκεπτικό τους, περίπου 1.000 νέοι παραγωγοί σε όλη τη χώρα, όπως και οι μελετητές τους, δεν γνώριζαν ότι τα κηπευτικά χαμηλής κάλυψης έχουν διαφορετική τυπική απόδοση, κάτι για το οποίο ενημερώθηκαν αιφνιδίως μόλις πριν από λίγες ημέρες.

Τι ισχύει

Ήδη, από το έτος 2008, το θέμα έχει ξεκαθαριστεί, τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Έτσι, σύμφωνα με τον Κανονισμό (αριθ. 1242/2008) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (8/12/2008) για τη θέσπιση κοινοτικής τυπολογίας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, τα νωπά λαχανικά, πεπόνια και φράουλες κατηγοριοποιούνται ως εξής:

✱ Υπαίθριες καλλιέργειες ή υπό χαμηλά (μη προσπελάσιμα) στέγαστρα.

✱ Κηπευτικές καλλιέργειες μεγάλης έκτασης σε αγρό: Μεγάλη καλλιέργεια υπαίθρου νωπών λαχανικών, πεπονιών και φραουλών.

✱ Κηπευτικές καλλιέργειες μικρής έκτασης: Καλλιέργεια υπαίθρου μικρής έκτασης νωπών λαχανικών, πεπονιών και φραουλών.

✱ Καλλιέργειες σε θερμοκήπιο ή υπό άλλα (προσπελάσιμα) προστατευτικά στέγαστρα: Νωπά λαχανικά, πεπόνια και φράουλες υπό κάλυψη.

Με βάση τη συγκεκριμένη κατηγοριοποίηση στηρίχθηκε τόσο η πρόσκληση του 2016 όσο και η τελευταία πρόσκληση (2021) για τους Νέους Αγρότες. Με λίγα λόγια, η διαφοροποίηση της καλλιέργειας κηπευτικών χαμηλής κάλυψης και των θερμοκηπιακών ή υπό προσπελάσιμων στεγάστρων εφαρμόστηκε κανονικά και στις προηγούμενες δύο προσκλήσεις.

Προενταξιακός έλεγχος

Η μόνη διαφορά, η οποία και ξεκαθαρίζεται με την τελευταία πρόσκληση του Υπομέτρου 6.1, αφορά την αξιολόγηση και την ελεγκτική διαδικασία. Συγκεκριμένα, τόσο με την Υπουργική Απόφαση που υπεγράφη στις 24 Σεπτεμβρίου 2021, όσο και με την πρόσκληση, η οποία υπεγράφη στις 11 Νοεμβρίου 2021, αναφέρεται ρητά ότι:

«Για την προσμέτρηση της τυπικής απόδοσης που προέρχεται από την αξιοποίηση καλλιέργειας με τυπική απόδοση μεγαλύτερη των 20.000 ευρώ ανά εκτάριο (π.χ. κηπευτικά υπό κάλυψη, καλλιέργεια μανιταριών, φυτώρια, ανθοκομικές καλλιέργειες κ.λπ.), πριν από την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης προηγείται επιτόπια επίσκεψη στις σχετικές εγκαταστάσεις παραγωγής».

Αυτό σημαίνει ότι για τις τρέχουσες αιτήσεις προβλέπεται υποχρεωτικά προενταξιακός έλεγχος με επιτόπια επίσκεψη για τις καλλιέργειες με τυπική απόδοση άνω των 2.000 ευρώ/στρέμμα. Κάτι που δεν προβλεπόταν ρητά κατά τις προηγούμενες δύο προσκλήσεις.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «ΥΧ», ο προενταξιακός έλεγχος με επιτόπια επίσκεψη κρίθηκε απαραίτητος στην τρέχουσα πρόσκληση λόγω του υψηλού πριμ εγκατάστασης, προκειμένου να κλείσει το «παραθυράκι» που ευνοούσε συγκεκριμένες καλλιέργειες λόγω της ομαδοποίησής τους στον ίδιο κωδικό ΟΣΔΕ.

Μία τέτοια περίπτωση αφορά ακριβώς τις καλλιέργειες υπό κάλυψη, χαμηλή και υψηλή. Με την επιτόπια επίσκεψη, λοιπόν, πρόκειται να διαπιστωθεί εάν πράγματι η καλλιέργεια είναι σε χαμηλά μη προσπελάσιμα στέγαστρα ή σε θερμοκήπια – άλλα προσπελάσιμα στέγαστρα.

Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς ακριβώς θα δώσει λύσει το υπουργείο; Παραβλέποντας τους κανονισμούς και καταργώντας… τους επιτόπιους ελέγχους;