Κύριε πρωθυπουργέ, τολμήστε έστω και στο ΠΑΑρα πέντε

Ανοιχτή επιστολή ενός αγρότη* στον Αλέξη Τσίπρα, ενόψει ΔΕΘ

Κύριε πρωθυπουργέ, τολμήστε έστω και στο ΠΑΑρα πέντε

Ο χρόνος μετράει αντίστροφα

Η ΔΕΘ είναι κάθε χρόνο ο τόπος των εξαγγελιών, των υποσχέσεων, των σχεδίων επί χάρτου. μόνο που, ανάμεσα στις εξαγγελίες και στην πραγματικότητα, σημειώνεται συνήθως, αν όχι πάντα, ένα χάσμα. Θέλετε ένα παράδειγμα; Πόσες φορές και από πόσους πρωθυπουργούς δεν εξαγγέλθηκε το μετρό της Θεσσαλονίκης, που έχει στοιχειώσει;

Έτσι πορεύεται για δεκαετίες η χώρα, με εξαγγελίες που δεν υλοποιούνται. Η κρίση, όμως, που έφερε τα πάνω κάτω, έθεσε οριστικά τέρμα και σε αυτή την παθογένεια. Όχι γιατί οι πολιτικοί μας έπαψαν να φλερτάρουν με εξαγγελίες και υποσχέσεις, αλλά γιατί εμείς, οι πολίτες, έχουμε πάψει να τους πιστεύουμε. Ακόμα και να τους ακούμε.

Έτσι, από τον Αλέξη Τσίπρα, που εκλέχτηκε για να αλλάξει εκείνα που μας οδήγησαν στο χείλος του γκρεμού, ο αγροτικός κόσμος δεν περιμένει εξαγγελίες και ΘΑ. Περιμένει συγκεκριμένα μέτρα, κοστολογημένα, ρεαλιστικά, ριζικά, καινοτόμα. Γιατί οι εξαγγελίες δεν μετράνε πια. Ενώ ο χρόνος μετράει αντίστροφα για την αγροτική οικονομία.

Ο πρωθυπουργός πρέπει να καταλάβει ότι δεν υπάρχει περιθώριο. Ούτε υπομονή. Και τα μεγάλα προβλήματα της παραγωγής, της εξωστρέφειας, της διάθεσης των αγροτικών προϊόντων, της συμπίεσης του Νότου από τον Βορρά, δεν λύνονται με ελεημοσύνες και επιδοτήσεις. Αυτά είναι ασπιρίνες για έναν βαριά ασθενή.

Χρειάζεται έμπνευση, τόλμη, στήριξη στις ζωντανές και πρωτοπόρες δυνάμεις του αγροτικού χώρου, δουλειά και συνέπεια. Χρειάζεται μια στιβαρή πολιτική, που ξέρει πού θέλει να πάει και πώς να πάει. Διαφορετικά, οι εξαγγελίες δεν δίνουν καμιά σοδειά…

Κύριε πρωθυπουργέ,
Αν υπάρχει ένα κοινότυπο συμπέρασμα όλων των πολιτικών και των πολιτικολογούντων, των δημοσιολόγων και των δημοσιολογούντων, των οικονομολόγων και των οικονομολογούντων σήμερα είναι ότι ο πρωτογενής τομέας στην Ελλάδα πρέπει να γίνει η ατμομηχανή της ανάπτυξης, στην προσπάθεια της οικονομικής επανεκκίνησης. μόνο που η ατμομηχανή έχει ξεμείνει από καύσιμα, ο οδηγός δεν είναι σίγουρος ποια πορεία πρέπει να ακολουθήσει και το προσωπικό αναρωτιέται ποιος πρέπει να κάνει τι. Για τους επιβάτες, δεν συζητάμε. Αν δεν αλλάξει κάτι, θα χρειαστεί να κατεβούν να σπρώξουν.

Η πολυπόθητη ανάπτυξη, όμως, μπορεί να μας έρθει υπό τρεις βασικές προϋποθέσεις: η πρώτη είναι οι ισχυροί και αξιόπιστοι θεσμοί, η δεύτερη είναι το στρατηγικό σχέδιο και η τρίτη η εξεύρεση κεφαλαίων.

Αναρωτιέμαι αν, ως πρωθυπουργός, ξέρετε τι γίνεται στο πεδίο της αγροτικής ανάπτυξης. Κι αν ξέρετε, αν είστε ικανοποιημένος. Αν αυτή είναι η καινοτόμος, ριζοσπαστική, αποτελεσματική πολιτική που υποσχεθήκατε. 

Να δεχτούμε ότι στο θεσμικό κομμάτι η κυβέρνηση καταβάλλει φιλότιμες προσπάθειες να προσδώσει κάποιου είδους αξιοπιστία σε ένα άρρωστο θεσμικά περιβάλλον. Να δεχτούμε, επίσης, ότι το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) αποτελεί το στρατηγικό σχέδιο (μας αρέσει, δεν μας αρέσει) για την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα. Πώς μπορεί, όμως, να εξασφαλιστεί η τρίτη προϋπόθεση (κεφάλαια) σε μια κατάσταση οικονομικής καχεξίας; 

Ο καθένας καταλαβαίνει ότι, αν  δεν εξασφαλιστεί καύσιμο, η ατμομηχανή θα παραμείνει στον σταθμό. Το Ταμείο Αγροτικής Επιχειρηματικότητας (ΤΑΕ) απέτυχε παταγωδώς για λόγους που δεν είναι του παρόντος.

Οι ευθύνες, πάντως, για να είμαστε δίκαιοι, βαρύνουν και την τότε κυβέρνηση.  Χιλιάδες παραγωγοί παραμένουν εγκλωβισμένοι για χρόνια στην ατελείωτη διαδικασία εκκαθάρισης της πρώην ΑΤΕ, χωρίς ουσιαστικά πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό. Κι αυτό, ενώ ο αγροτικός κόσμος έχει συνεισφορά στο καταθετικό κομμάτι της χώρας άνω των 7,5 δισ., χρήματα μάλιστα που δεν αποσύρθηκαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων δημοσιονομικών κρίσεων, ή κατά τη δύσκολη εποχή των διαπραγματεύσεων. Ενώ ο δανεισμός των αγροτών και των συνεταιρισμών τους για την κάλυψη των καλλιεργητικών τους δαπανών δεν ξεπερνά τα 3 δισ. Συνεπώς, μιλάμε για έναν κλάδο που στηρίζει στην πράξη με δικά του μέσα τη δική του λειτουργία και με το παραπάνω.

Πρόσφατα, ο κ. Αποστόλου ανακοίνωσε την παροχή ρευστότητας ύψους 7 δισ. στο πλαίσιο υλοποίησης του ΠΑΑ. Καλώς. Πώς, όμως, πότε και ποιους θα αφορά; Αυτές οι απαντήσεις πρέπει  να δοθούν τάχιστα και αμέσως να ξεκινήσει η υλοποίηση ενός  σχεδίου, που θα βασίζεται στην πλήρη κατανόηση της κατάστασης, στην οποία βρίσκονται σήμερα οι παραγωγοί και σε λογικές υποθέσεις. Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο.

Κι όμως, τίποτε δεν προχωράει με την ταχύτητα που πρέπει.  Η κυβέρνηση δίνει την εικόνα ότι έχει παγιδευτεί στις αργές, μακρόσυρτες, ανούσιες, και καμιά φορά ιδιοτελείς και ύποπτες διαδικασίες, που επιβάλλει η αρτηριοσκληρωτική γραφειοκρατία. Το πνεύμα και η αποφασιστικότητα για τομές και βαθιές αλλαγές σε έναν χώρο που απελπισμένα τις χρειάζεται δείχνουν να υποχωρούν μπροστά σε υπαρκτές δυσκολίες και αντιστάσεις κατεστημένων συμφερόντων. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου δίνει την εντύπωση ότι χορεύει με τους ρυθμούς της γραφειοκρατίας, αναμένει την έκδοση αποφάσεων (βλέπε μέτρο 9 για τη σύσταση οργανώσεων παραγωγών),  διαλύει  τις καλύτερες προθέσεις σε ερμηνευτικές εγκυκλίους, κολλάει στον βάλτο της απουσίας συντονισμού μεταξύ υπηρεσιών, των διαφωνιών, της αλληλοεπικάλυψης αρμοδιοτήτων. Η ευελιξία και η καινοτομία πνίγονται στα στάσιμα νερά της δημόσιας διοίκησης.  

Συστήνονται πλαδαρά, πολυμελή και αναποτελεσματικά όργανα (βλ. Επιτροπή Παρακολούθησης με 56 μέλη), που δεν μπορούν να κάνουν τίποτε άλλο από το να επικυρώνουν αποφάσεις που έχουν ήδη ληφθεί πίσω από κλειστές πόρτες με τη συμμετοχή ανώτερων γραφειοκρατών και κυβερνητικών στελεχών και την απουσία εκπροσώπων της πραγματικής οικονομίας και παραγωγών.

Τα κονδύλια που θα μεταφέρονταν από το υπουργείο στις περιφέρειες, στον δρόμο επέστρεψαν λόγω έργων… (βλ. προκήρυξη νέων αγροτών από το υπουργείο). Οι αναβολές των προκηρύξεων διαδέχονται η μία την άλλη και η ατμομηχανή αγκομαχάει. Για πόσο ακόμα χωρίς καύσιμα;

Κύριε 
πρωθυπουργέ,
Η αντιμετώπιση μιας κρίσης τέτοιου μεγέθους δεν είναι business as usual. Απαιτεί στιβαρή και αποτελεσματική ηγεσία. Αν δεν το αντιληφθείτε αυτό, η ατμομηχανή θα κολλήσει για πολλά χρόνια. Εμείς, με τη δουλειά, την εξωστρέφεια και την ίδρυση του νέου συνεταιριστικού φορέα, στη θέση της φθαρμένης ΠΑΣΕΓΕΣ, επιχειρούμε την αναπτυξιακή μας επίθεση στη μιζέρια, την γκρίνια, τη γραφειοκρατία και το «δεν βαριέσαι». Τολμήστε να σταθείτε στο πλευρό μας, όχι με λόγια, αλλά με πράξεις, καινοτόμες και αποτελεσματικές. Για να γίνει το κράτος σύμμαχος και όχι εμπόδιο στην προσπάθεια να ξεκολλήσει η αγροτική οικονομία από τον βάλτο.

  • *Νίκος Δασκαλάκης, 
πρόεδρος της ΕΑΣ Ιεράπετρας