Λίγα έργα, πολλές συμπράξεις στο Ταµείο Ανάκαμψης

✱ 5+2 έργα για την αγροδιατροφή στο Εθνικό Σχέδιο απαιτούν συνεργατικά σχήματα
✱ Όλος ο σχεδιασμός για την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών

Λίγα αλλά εμβληματικά έργα, στα οποία θα συμμετέχουν πολλοί παραγωγοί, προορίζονται προς ένταξη στο επενδυτικό πρόγραμμα για τον αγροδιατροφικό τομέα, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Σύμφωνα με το αποκλειστικό ρεπορτάζ της «ΥΧ», συνολικά 5+2 δράσεις εντάσσονται στον άξονα για τον «Εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της ανθεκτικότητας κύριων κλάδων οικονομίας της χώρας» με επίκεντρο τον αγροδιατροφικό τομέα, όπως προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, που κατέθεσε η Ελλάδα προς έγκριση στην Κομισιόν.

Πρόκειται για τον βασικό πυρήνα του Σχεδίου για τις επενδύσεις στον πρωτογενή τομέα, οι οποίες θα απευθύνονται μόνο σε συλλογικά σχήματα που είναι έτοιμα να αξιοποιήσουν καινοτόμα εργαλεία και πρακτικές προσαρμοσμένες στις απαιτήσεις των ψηφιακών τεχνολογιών, των περιβαλλοντικών προτύπων και της εξωστρέφειας. Σε συνδυασμό με το πρόγραμμα αρδευτικών έργων (κατασκευή και εκσυγχρονισμός φραγμάτων, αρδευτικών δικτύων, δεξαμενών κ.ά.) μέσω ΣΔΙΤ, τα παραπάνω συνθέτουν και τον κύριο κορμό της ελληνικής πρότασης.

Η «ΥΧ» παρουσιάζει κατ’ αποκλειστικότητα τα έργα και τις δράσεις του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης, όπως ακριβώς κατατέθηκαν στις 27 Απριλίου από την ελληνική πλευρά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Στον άξονα περιλαμβάνονται τρεις πυλώνες, με τους εξής προϋπολογισμούς (δημόσια δαπάνη):

1. Ο «Μετασχηματισμός του γεωργικού τομέα» μέσω επενδύσεων, ύψους 520 εκατ. ευρώ,
με πέντε έργα.

2. Ο «Ψηφιακός μετασχηματισμός του αγροδιατροφικού Τομέα», ύψους 47 εκατ. ευρώ, με τρεις δράσεις.

3. Ο εκσυγχρονισμός της παραγωγής των υδατοκαλλιεργειών και της διαφοροποίησης της παραγωγής, ύψους 35 εκατ. ευρώ.

Μετασχηματισμός του γεωργικού τομέα

Ο πρώτος πυλώνας «Μετασχηματισμός του γεωργικού τομέα» αποτελεί και το μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα για τη γεωργία. Είναι ύψους 520 εκατ. ευρώ δημόσια δαπάνη, περιλαμβάνει πέντε κατηγορίες δράσεων, βασίζεται στη σύμπραξη συνεργιών και εκτιμάται ότι θα μοχλεύσει επιπλέον μισό δισ. ευρώ.

Α. Εμβληματικές επενδύσεις μέσω συνεργιών

Ειδικότερα, η πρώτη κατηγορία αφορά την πρόταξη των συνεργασιών τόσο οριζόντιων (σε επίπεδο πρωτογενούς τομέα), όσο και κάθετων, που αφορούν clusters που να συνδυάζουν επιχειρήσεις και συνεργατικά σχήματα του πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα, με στόχο την καινοτομία και την εξωστρέφεια.

Είναι ένα μέτρο που στηρίζεται αποκλειστικά σε συνεργατικά σχήματα (σε μορφή cluster), μεταξύ μεγάλου αριθμού παραγωγών, κάποιων επιχειρήσεων και άλλων τομέων της αλυσίδας ενός προϊόντος, που θα συμβληθούν για την επίτευξη του παραγωγικού εκσυγχρονισμού, όπως θα αποτυπώνεται στο επιχειρησιακό σχέδιο, το οποίο θα πρέπει να περιλαμβάνει παρεμβάσεις, όπως γεωργία ακριβείας στους αγρούς, ενσωμάτωση καινοτομιών στο εργοστάσιο, ιχνηλασιμότητα, τοποθέτηση στην αγορά, έρευνα και ανάπτυξη για το προϊόν και την περιοχή που παράγεται κ.λπ.

Ο προϋπολογισμός των δημόσιων δαπανών των έργων που θα ενταχθούν στην κατηγορία αυτή θα είναι ύψους 100 εκατ. ευρώ με συγχρηματοδότηση 50% δημόσια δαπάνη – 50% ιδιωτική συμμετοχή, με τον προϋπολογισμό να εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 240 εκατ. ευρώ, εάν συνυπολογιστεί και ο ΦΠΑ. Οι βασικές προϋποθέσεις ένταξης στο έργο είναι η σύναψη συνεργιών, η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του κάθε επιχειρηματικού σχεδίου, ενώ ο ελάχιστος επιλέξιμος προϋπολογισμός θα πρέπει να είναι άνω των 2 εκατ. ευρώ.

Όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ, για τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών, Θεόδωρο Σκυλακάκη, η κατηγορία αυτή χαρακτηρίζεται ως η «κορωνίδα» του πυλώνα και στόχος είναι να ενταχθούν εμβληματικά έργα σε όλη την Ελλάδα, τα οποία θα καταδεικνύουν το νέο αναπτυξιακό αγροδιατροφικό μοντέλο.

Β. Εκσυγχρονισμός της αγροδιατροφής

Συμπληρωματική είναι η επόμενη κατηγορία που αφορά τον εκσυγχρονισμό των αγροτικών εκμεταλλεύσεων και επιχειρήσεων, ύψους 185 εκατ. ευρώ δημόσια δαπάνη. Και για την κατηγορία αυτή, ο ελάχιστος προϋπολογισμός πρέπει να είναι άνω των 2 εκατ. ευρώ, με τη διαφορά ότι δεν αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση ένταξης η συνεργατικότητα. Αυτό σημαίνει ότι στο έργο μπορούν να συμμετάσχουν και μεμονωμένα φυσικά πρόσωπα, αλλά προτεραιότητα (πριμοδότηση) θα δοθεί σε συνεργατικά σχήματα, όπως Συνεταιρισμοί, Ομάδες/Οργανώσεις Παραγωγών, Συμβολαιακές Συνέργειες κ.ά.

Γ. Αναδιάρθρωση καλλιεργειών

Επόμενο έργο, για το οποίο έχει γίνει μεγάλη συζήτηση αφορά το πρόγραμμα για την αναδιάρθρωση καλλιεργειών. Την πρόταση του ΥΠΑΑΤ προς το υπουργείο Οικονομικών για την αναδιάρθρωση είχε αποκαλύψει ήδη από τον περασμένο Νοέμβριο η «ΥΧ». Να θυμίσουμε ότι το μπάτζετ που ζητούσε τότε η ηγεσία του υπουργείου με όρους μαξιμαλιστικούς ήταν στα 500 εκατ. ευρώ, με τα 300 εκατ. ευρώ να αφορούν μόνο τις δενδρώδεις καλλιέργειες. Μάλιστα, η πρόταση, όπως είχε δημοσιεύσει η «ΥΧ», αφορούσε ποσό ενίσχυσης από 2.500 έως 3.500 ευρώ/στρέμμα, με πλήρη κάλυψη απωλειών εισοδήματος, πρόταση που τελικά δεν έγινε δεκτή στο σύνολό της.

Είναι ενδεικτικό ότι στην παρουσίαση του κυβερνητικού σχεδιασμού για το έτος 2021 τον περασμένο Δεκέμβριο από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, όπου ανακοινώθηκε το Ετήσιο Σχέδιο Δράσης όλων των υπουργείων, είχε περιληφθεί το εν λόγω πρόγραμμα στο Σχέδιο του ΥΠΑΑΤ, χωρίς ωστόσο να αναγράφεται ούτε ο προϋπολογισμός, ούτε όμως και το ποσό ενίσχυσης. Κι αυτό γιατί η πρόταση του ΥΠΑΑΤ ναι μεν έγινε δεκτή, αλλά οι αριθμοί… δεν έβγαιναν.

Έτσι, το έργο, όπως προτείνεται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, αφορά μεν την αναδιάρθρωση δενδροκαλλιεργειών και της καλλιέργειας επιτραπέζιου σταφυλιού και σταφίδας, αλλά ο προϋπολογισμός έχει οριστεί στα 170 εκατ. ευρώ δημόσια δαπάνη, χωρίς να αποκλείεται, εάν υπάρχει υστέρηση απορρόφησης άλλων τομέων μετά από συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και πολιτικές συμφωνίες στην ΕΕ, να επιτραπούν ευρύτερες εσωτερικές μεταφορές κονδυλίων, γεγονός ιδιαίτερα δύσκολο. Για το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης, το ποσοστό της ιδιωτικής συμμετοχής ανέρχεται στο 20%, καθώς όπως εξηγούν στην «ΥΧ» από το υπουργείο Οικονομικών, στόχος είναι το πρόγραμμα να προσελκύσει περισσότερους ενδιαφερόμενους. Με βάση τα παραπάνω, ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου θα ανέλθει σε 260 εκατ. ευρώ (με ΦΠΑ).

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, στο σχέδιο δεν έχουν ακόμη καθοριστεί ποιες δενδροκαλλιέργειες θα ενταχθούν στο πρόγραμμα, καθώς μελετώνται δύο σενάρια. Το ένα αφορά την ένταξη συγκεκριμένων δενδροκαλλιεργειών, το άλλο μία ευρύτερη λίστα δέντρων. Η λίστα με τα είδη καλλιεργειών θα θέτει ως κριτήριο ένταξης την ηλικία του δέντρου, το οποίο ουσιαστικά θα πρέπει να έχει κλείσει τον παραγωγικό του κύκλο.

Με βάση υπολογισμούς υπηρεσιών του ΥΠΑΑΤ, η αναπλήρωση εισοδήματος για πέντε χρόνια (κάτι που ήταν σύνηθες σε επιτυχημένα παραδείγματα του παρελθόντος) αναμένεται να ανέλθει σε 1.250 ευρώ/στρέμμα (250 ευρώ/στρέμμα/έτος επί 5). Στο ποσό αυτό πρέπει να προστεθεί ένα μέσο κόστος εγκατάστασης φυτείας 600 ευρώ/στρέμμα, το οποίο, ανάλογα με το προϊόν, μπορεί να διαφέρει σημαντικά. Κατά συνέπεια, εκτιμάται ότι εάν συνυπολογιστεί και η ιδία συμμετοχή στο πρόγραμμα δύναται να ενταχθούν περισσότερα από 100.000 στρέμματα.

Η απόφαση θα ληφθεί όταν εγκριθεί το Εθνικό Σχέδιο από την Κομισιόν, με στόχο να «τρέξει» το β’ εξάμηνο του 2021, οπότε και θα είναι διαθέσιμη η προκαταβολή των κονδυλίων. Πάντως, ξεκαθαρίζεται ότι από το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης, το οποίο θα βασίζεται σε σύγχρονες καλλιεργητικές πρακτικές με τη χρήση της τεχνολογίας, θα επωφεληθούν συνεργατικά σχήματα (Συνεταιρισμοί, Ομάδες/Οργανώσεις Παραγωγών, Συμβολαιακά Σχήματα κ.ά.).

Δ. Αγροτουρισμός

Προτελευταία κατηγορία δράσεων είναι ο Αγροτουρισμός, με προϋπολογισμό ύψους 50 εκατ. ευρώ δημόσια δαπάνη (50%-50% συγχρηματοδότηση). Αν και στην παρουσίαση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου πριν από τρεις μήνες είχε ενταχθεί σε άλλον Πυλώνα, ακολούθησαν κάποιες τροποποιήσεις. Στόχος είναι το έργο για τον αγροτουρισμό να «τρέξει» μόνο του και όχι συνδυαστικά με άλλες επενδύσεις για την ανάπτυξη και τη διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος.

Ε. Γενετική βελτίωση ζώων

Το τελευταίο έργο, ύψους 15 εκατ. ευρώ δημόσια δαπάνη, περιλαμβάνει τη γενετική βελτίωση των ζώων, τη διατήρηση των κληρονομικών χαρακτηριστικών των ζώων, την αξιοποίηση του γενετικού υλικού των αυτόχθονων ελληνικών φυλών, τον έλεγχο και τη βελτίωση της απόδοσης παραγωγής (ύψος παραγωγής γάλακτος, κρεοπαραγωγική ικανότητα), την ενίσχυση συγκεκριμένων χαρακτηριστικών γάλακτος και κρέατος και την ποσοτική και ποιοτική τους αναβάθμιση.

Ψηφιακός μετασχηματισμός

Ο δεύτερος πυλώνας αφορά τον ψηφιακό μετασχηματισμό του αγροδιατροφικού τομέα (επίσης επενδυτικό πρόγραμμα, ανάθεση με 100% δημόσια δαπάνη). Αφορά τη δημιουργία μιας τεχνολογικής πλατφόρμας και υποδομής για την υποστήριξη του εκσυγχρονισμού της γεωργίας, που θα αποτελεί τον κεντρικό πυλώνα για την εφαρμογή πολιτικών (εθνικών και ευρωπαϊκών) για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του γεωργικού τομέα. O προϋπολογισμός των 47 εκατ. ευρώ αναμένεται να αυξηθεί λόγω της αναμενόμενης έκπτωσης που θα προτείνει ο ανάδοχος που θα αναλάβει την υλοποίησή του.

Ειδικότερα περιλαμβάνονται:

α) Η υποστήριξη των εξαγωγικών δραστηριοτήτων.

β) Η αγορά και η ανάπτυξη τεχνολογικού εξοπλισμού χρήσιμου για την υποστήριξη του πρωτογενούς τομέα.

γ) Η ανάπτυξη ολοκληρωμένων πληροφοριακών συστημάτων.

Εκσυγχρονισμός υδατοκαλλιεργειών

Στον τρίτο πυλώνα εντάσσεται, με ποσό 35 εκατ. ευρώ, ο εκσυγχρονισμός της παραγωγής των υδατοκαλλιεργειών και της διαφοροποίησης της παραγωγής. Οι ενισχύσεις αφορούν, μεταξύ άλλων, καινοτόμες λύσεις εξοπλισμού, έρευνα, μεταφορά τεχνογνωσίας και εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού. Επίσης, προβλέπεται η δημιουργία τράπεζας γενετικού υλικού για απειλούμενα είδη και εμπορικά είδη ψαριών γλυκού νερού.