Στον ψηφιακό μετασχηματισμό του πρωτογενούς τομέα και στις νέες τεχνολογίες είναι αφιερωμένη η φετινή ετήσια έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων (FAO) για την αγροδιατροφή. Η έκθεση, με τίτλο «Η ενίσχυση της αυτοματοποίησης στον πρωτογενή τομέα για τα μετασχηματιζόμενα αγροδιατροφικά συστήματα», αναφέρεται στα οφέλη που φέρνει η λεγόμενη «ψηφιακή επανάσταση» στον αγροτικό τομέα και οι τεχνολογικές εφαρμογές ψηφιακής και ευφυούς γεωργίας.
Οι συγγραφείς δεν αναφέρονται μόνο στα σημαντικά οφέλη που αναμένεται να φέρει στους αγρότες η υιοθέτηση τέτοιων τεχνολογιών, αλλά και στα οφέλη που μπορούν να επιτευχθούν από τη συνδυαστική αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών με τις συμβατικές τεχνολογίες γεωργικών μηχανημάτων.
Οι ψηφιακές τεχνολογίες αναμορφώνουν τον εξοπλισμό
Στον ενισχυτικό ρόλο των ψηφιακών τεχνολογιών ως προς τη μεγιστοποίηση του οφέλους από τη χρήση του συμβατικού γεωργικού εξοπλισμού αναφέρεται ενότητα της έκθεσης του FAO. «Τόσο οι διαμορφωτές πολιτικής όσο και οι διεθνείς οργανισμοί θεωρούν όλο και περισσότερο ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός αποτελεί έναν καταλύτη για τον πρωτογενή τομέα», σημειώνουν οι συγγραφείς.
Συνεχίζοντας, αναδεικνύουν τη διάσταση των πολλαπλασιαστικών και συνδυαστικών ωφελειών που προσφέρει η ψηφιακή γεωργία στη χρήση των μηχανημάτων, σημειώνοντας ότι «οι τεχνολογίες αυτές ενσωματώνονται σε μηχανοκίνητο εξοπλισμό (όπως ένα τρακτέρ), μετασχηματίζοντας τη χρήση του. Οι αγροτικές εργασίες εκτελούνται με μεγαλύτερη ακρίβεια και αποδοτικότητα, ενώ νέες περιοχές ή κοινωνικές ομάδες παραγωγών, όπως είναι οι μικροκαλλιεργητές, αποκτούν πρόσβαση σε μηχανήματα. Πολλές από αυτές τις τεχνολογίες βασίζονται σε εφαρμογές που λειτουργούν μέσω smartphones».
Και προσθέτουν: «Μια άλλη ομάδα ψηφιακών υπηρεσιών είναι οι λύσεις παρακολούθησης γεωργικού εξοπλισμού. Πρόκειται, δηλαδή, για απλές εφαρμογές αυτοματοποίησης της λειτουργίας εξοπλισμού, όπως αντλίες άρδευσης ή συστήματα δορυφορικής πλοήγησης (GNSS) που καταγράφουν, για παράδειγμα, τις κινήσεις των μηχανημάτων ή των ζώων. Αυτές οι εφαρμογές θεωρούνται ως οι “βασικές” λύσεις ευφυούς γεωργίας για χώρες με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα».
Στη συνέχεια, επισημαίνουν ότι «υπάρχουν όμως και πιο προηγμένες υπηρεσίες ευφυούς γεωργίας, που επιστρατεύουν τεχνολογίες Διαδικτύου των Πραγμάτων (IoT) και αισθητήρων για να παρακολουθούν και σε ορισμένες περιπτώσεις να αυτοματοποιούν αποφάσεις, που σχετίζονται με τις καλλιεργητικές φροντίδες των φυτών ή των ζώων. Σκοπός τους είναι να προσφέρουν βελτιωμένες διαγνώσεις της κατάστασής τους, καλύτερες αποφάσεις διαχείρισής τους από τον παραγωγό και καλύτερες αποδόσεις. Έτσι, επιτυγχάνουν αυξημένη παραγωγικότητα και μειώνουν τον μόχθο που καταβάλλουν οι παραγωγοί».
Παράγοντας βιώσιμης ανάπτυξης η ευφυής γεωργία
Ενδιαφέρον σημείο της έκθεσης είναι αυτό που αναφέρει ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες στον πρωτογενή τομέα έρχονται ως ένας σημαντικός παράγοντας βελτίωσης της βιωσιμότητας των εκμεταλλεύσεων, σε μια εποχή όπου ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση η «Πράσινη Συμφωνία» θέτει τη βιώσιμη ανάπτυξη ως προτεραιότητα της αγροτικής δραστηριότητας ή ακόμα και προϋπόθεση για να λαμβάνει ο παραγωγός τις ενισχύσεις του.
Όπως αναφέρουν οι συγγραφείς, «παρά το γεγονός ότι η εκμηχάνιση της γεωργίας έφερε οφέλη ως προς την εξοικονόμηση χρόνου και τη μείωση ή την εξάλειψη των χειρωνακτικών εργασιών, συντελώντας στην αύξηση της παραγωγικότητας, ήγειρε ανησυχία σε θέματα που σχετίζονται με τη διαφύλαξη της βιοποικιλότητας, της καλής υγείας των εδαφών και άλλων ζητημάτων.
Η βιβλιογραφία των ψηφιακών εφαρμογών γεωργίας υποστηρίζει ότι αυτές οι τεχνολογίες μπορούν να συμβάλουν στην ανάσχεση των επιπτώσεων και στην αντιμετώπιση προκλήσεων που σχετίζονται με το περιβάλλον. Τέτοια παραδείγματα του ρόλου αυτού των ψηφιακών τεχνολογιών είναι η ακριβής χρήση των εισροών, η μειωμένη κατεργασία του εδάφους και η υποστήριξη οικονομικά βιώσιμων εκμεταλλεύσεων ακόμα και με μικρά και “δύσκολα” αγροτεμάχια», εξηγούν.
Οι γράφοντες καταλήγουν στο εξής συμπέρασμα: «Η πρόκληση για τις κυβερνήσεις είναι να προσφέρουν την πρόσβαση σε εφαρμογές τεχνολογίας στον πρωτογενή τομέα στο ευρύτερο δυνατό κοινό, δηλαδή στους μικροκαλλιεργητές, στις γυναίκες και στις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες. Με αυτόν τον τρόπο, θα δώσουν τη δυνατότητα στα κράτη και στις κεντρικές διοικήσεις τους να επωφεληθούν από τις ψηφιακές τεχνολογίες και έτσι να προχωρήσουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό των αγροδιατροφικών συστημάτων με έναν δίκαιο και βιώσιμο τρόπο».
Οι πιο ώριμες τεχνολογίες
Στο σχετικό σχεδιάγραμμα, η έκθεση του FAO καταγράφει τις ψηφιακές τεχνολογίες και υπηρεσίες ευφυούς γεωργίας που αναπτύσσονται αυτήν τη στιγμή και oριοθετεί το στάδιο ετοιμότητάς τους σε τέσσερις κατηγορίες: i) Πρωτότυπη, ii) Κοντά στην αγορά, iii) Μαζική παραγωγή και iv) Ωριμότητα (βλ. οριζόντιο άξονα).
Όπως φαίνεται από τον πίνακα, οι πιο ανεπτυγμένες τεχνολογίες είναι οι ψηφιακές εφαρμογές για διαχείριση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων φυτικής παραγωγής (3), οι τεχνολογίες διαδικτύου των πραγμάτων (IoT) και ρομποτικής στην κτηνοτροφία (4), οι εφαρμογές με δορυφορική πλοήγηση και τεχνολογίες μεταβλητής εφαρμογής (VRT) σε τρακτέρ και άλλα μηχανήματα (7) και οι ψηφιακές λύσεις με τεχνολογίες αισθητήρων και πλατφόρμες συμβουλευτικής (9).
