Μικροπιστώσεις: Εξωτραπεζική ένεση 100 εκατ. ευρώ στους αγρότες

Το κενό της χορήγησης δανείων έως 25.000 ευρώ ανά δικαιούχο έρχεται να καλύψει το νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών «Πλαίσιο χορήγησης μικροχρηματοδοτήσεων, ρυθμίσεις χρηματοπιστωτικού τομέα και άλλες διατάξεις».

Η συζήτηση του νομοσχεδίου στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής ολοκληρώνεται σήμερα Παρασκευή 19 Ιουνίου, για να εισαχθεί εν συνεχεία προς ψήφιση στην Ολομέλεια. Το εν λόγω χρηματοδοτικό εργαλείο αναφέρεται εκτενώς στην πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, με θέμα το κενό χρηματοδότησης στον ελληνικό αγροδιατροφικό τομέα. Όπως σημειώνεται στην έκθεση, πρόκειται για σημαντικό μέτρο που αναμένεται να πλαισιώσει το έτερο εργαλείο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Εγγυήσεων.

Σύμφωνα με τις διαδικασίες που προβλέπονται στο νομοσχέδιο, η ενεργοποίηση χορήγησης μικροπιστώσεων αναμένεται στις αρχές του 2021. Εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων κάνουν λόγο για κονδύλια 100 εκατομμυρίων ευρώ, που αναμένεται να «πέσουν» στην πρωτογενή παραγωγή, μέσω του μηχανισμού μικροπιστώσεων.

Οι δύο παράγοντες που «μπλόκαραν» τον μηχανισμό

Το εν λόγω νομοσχέδιο είχε επεξεργαστεί και ήταν ώριμο να εισαχθεί στη Βουλή επί της προηγούμενης κυβέρνησης. Μάλιστα, σύμφωνα με όσα ανέφερε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Χάρης Μαμουλάκης, στη Βουλή, η παράταξή του θα το στηρίξει. Όπως πρόσθεσε μάλιστα, αντίστοιχοι μηχανισμοί λειτουργούν την τελευταία εικοσαετία, με επιτυχία σε άλλες χώρες της ΕΕ, όπως η Γαλλία και η Ιταλία.

Δεν είναι όμως μόνο η Ευρώπη που έχει να επιδείξει τέτοιες επιτυχημένες πρακτικές: Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί το παράδειγμα της John Deere, που συγκαταλέγεται στους κορυφαίους πιστωτές στις ΗΠΑ, παρέχοντας δάνεια για αγορά γεωργικού εξοπλισμού. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα και σύμφωνα με όσα ανέφεραν γνώστες της αγοράς στην «ΥΧ», η θέσπιση μια τέτοιας πρωτοβουλίας δεν έβρισκε «ζεστά» ορισμένα τραπεζικά ιδρύματα.

Βάσει του ρεπορτάζ, επιπλέον παράγοντας που καθυστερούσε την εν λόγω εξέλιξη ήταν η μέχρι πρότινος απροθυμία της Τράπεζας της Ελλάδος να αναλάβει τον εποπτικό ρόλο ενός τέτοιου μηχανισμού. Αυτό έχει πλέον οριστικά αλλάξει, κάτι που πιστοποιείται και από την παρουσία εκπροσώπου του ιδρύματος στη συζήτηση του νομοσχεδίου στη Βουλή την Τετάρτη 17 Ιουνίου.

AFI: Το 97% των μικροδανείων αποπληρώνεται κανονικά

Μεταξύ των φορέων που κλήθηκαν να τοποθετηθούν διαδικτυακά συμπεριλαμβανόταν και η μη κερδοσκοπική εταιρεία «Action Finance Initiative». Ο εν λόγω φορέας είναι πρωτοπόρος στη χορήγηση μικροπιστώσεων σε νέους αγρότες για τη δημιουργία μικρομεσαίων και νεοφυών επιχειρήσεων, χορηγώντας εδώ και έξι χρόνια μικροδάνεια έως 12.500 ευρώ.

Σύμφωνα με όσα δήλωσε στην «ΥΧ» η γενική διευθύντρια της AFI, Αναστασία Τσίλογλου, «είναι θετικό που θα μπουν στην αγορά νέοι παίκτες, καθώς ο ανταγωνισμός θα ευνοήσει τόσο τους δανειολήπτες όσο και τα ιδρύματα χορήγησης μικροπιστώσεων.

Όταν το ξεκινήσαμε εμείς, η πολιτεία δεν ήξερε για ποιο πράγμα μιλούσαμε, ούτε για το πόσο επιτυχημένη μπορεί να είναι μια τέτοια πρακτική. Κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει να προβλεφθούν εξειδικευμένα προϊόντα για τον αγροτικό τομέα, καθώς μια αγροδιατροφική επιχείρηση έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά σε σχέση, για παράδειγμα, με ένα κομμωτήριο».

Τα κύρια σημεία του νομοσχεδίου

Τα κυριότερα σημεία του νομοσχεδίου, που παρουσιάζουν σημαντικό ενδιαφέρον για τον πρωτογενή τομέα, είναι τα εξής:

 Πάροχοι μικροχρηματοδοτήσεων (ιδρύματα): Σύμφωνα με τον νόμο, ιδρύματα που θα μπορούν να χορηγούν μικροπιστώσεις μπορούν να είναι εταιρείες ή άλλα νομικά πρόσωπα, όχι όμως εμπορικά τραπεζικά ιδρύματα.

 Δικαιούχοι: α) Πολύ μικρές οντότητες (επιχειρήσεις), με τζίρο έως 700.000 ευρώ, που απασχολούν έως 10 άτομα, β) φυσικά πρόσωπα για τη σύσταση πολύ μικρών οντοτήτων και γ) φυσικά πρόσωπα που ασκούν ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα (παραγωγοί). Επίσης, δικαιούχοι προγραμμάτων εφαρμογής δημόσιας πολιτικής (ΕΣΠΑ, Σχέδια Βελτίωσης, Μικρά Αρδευτικά κ.ά.).

✱ Τι θα καλύπτουν οι μικροχρηματοδοτήσεις: α) Όλες τις μορφές πιστώσεων μέχρι 25.000 ευρώ, είτε για επενδυτικές ανάγκες, είτε ως κεφάλαιο κίνησης. β) Προϊόντα χρηματοδοτικής μίσθωσης μέχρι 25.000 ευρώ για την απόκτηση εξοπλισμού. γ) Αυτοτελείς εγγυήσεις μέχρι 25.000 ευρώ, οι οποίες όμως δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν για τη λήψη δανείων από άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. δ) Μορφές πιστώσεων που αποβλέπουν στην ενίσχυση δημόσιων πολιτικών ή την κοινωνική και οικονομική ένταξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων (π.χ. ανέργων) έως 25.000 ευρώ.

 Αρχή εποπτείας και αδειοδότησης των ιδρυμάτων ορίζεται η Τράπεζα της Ελλάδος.

 Η διαδικασία αδειοδότησης: Σύμφωνα με το νομοσχέδιο η εποπτεύουσα αρχή (ΤτΕ) θα εξετάζει τα στοιχεία του αιτούντος για να χορηγήσει (ή όχι) την έγκριση και να λειτουργήσει ως φορέας παροχής μικροπιστώσεων. Το μέγιστο διάστημα για να εγκριθεί ή να απορριφθεί η αίτηση είναι οι τρεις μήνες.

Εν συνεχεία, η απόφαση χορήγησης άδειας λειτουργίας θα εκδίδεται από την Τράπεζα της Ελλάδος εντός τεσσάρων μηνών από την υποβολή του πλήρους φακέλου του αιτούντος. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι οι πρώτες αδειοδοτήσεις αναμένεται να δοθούν το αργότερο σε επτά μήνες από τη στιγμή που θα υποβληθούν τα πρώτα αιτήματα.

ETEπ
Αναγκαίος ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός

Αρκετές είναι οι αναφορές στην πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για την ανάγκη χρηματοδότησης του αγροδιατροφικού τομέα με δάνεια έως 25.000 ευρώ. Ως προς τις ανάγκες των παραγωγών σημειώνεται ότι «χρειάζονται κεφάλαια κίνησης για άμεσες ανάγκες, κυρίως για την αγορά εισροών (δάνεια με διάρκεια έως ενός έτους, ύψους από 10.000 έως 25.000 ευρώ). H ETEπ αναφέρει επίσης ότι μέχρι σήμερα μόνο το 40% των αιτήσεων για βραχυπρόθεσμα δάνεια (διάρκειας δηλαδή έως ενός έτους) γίνεται δεκτό από τις τράπεζες, έναντι 75% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Τέλος, σε ό,τι αφορά τις εγγυήσεις, αναφέρεται ότι «ορισμένα τραπεζικά ιδρύματα μπορεί να χορηγούν βραχυπρόθεσμα δάνεια έως 10.000 ευρώ, με την προϋπόθεση όμως ότι θα μπουν ως εγγύηση οι Άμεσες Ενισχύσεις που λαμβάνει ο παραγωγός». Πάντως, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην έκθεση, θα χρειαστεί χρόνος ώστε να ωριμάσει και να αξιολογηθεί ένα τέτοιο πρόγραμμα.

Εγγυήσεις έως 25% επί του δανείου

Το σχέδιο προβλέπει τη μη παροχή εμπράγματης ασφάλειας εκ μέρους του δανειολήπτη. Ωστόσο, όπως αναφέρεται στη συνέχεια, ένα ίδρυμα μικροχρηματοδοτήσεων μπορεί να απαιτεί εγγύηση πριν από τη χορήγηση χρηματοδότησης. Σύμφωνα με όσα δήλωσε η κα Τσίλογλου στην «ΥΧ», η λογική που λειτουργούσαν μέχρι σήμερα τα ελάχιστα ιδρύματα παροχής μικροχρηματοδοτήσεων ήταν να μπαίνει ως εγγυητής ένα τρίτο πρόσωπο, φιλικό ή συγγενικό, ώστε να λειτουργεί ως… ψυχολογική δικλείδα ασφαλείας για την αποπληρωμή του δανείου. «Με αυτό το σύστημα, το ποσοστό μη αποπληρωμής των από τότε που ξεκινήσαμε δεν έχει ξεπεράσει το 3%». Μάλιστα, σύμφωνα με όσα ανέφερε την Τετάρτη η ίδια στη Βουλή, για ένα δάνειο περίπου 12.000 ευρώ, ο εγγυητής εμφάνιζε χρηματικές εγγυήσεις έως το ένα τέταρτο (25%) του δανείου, δηλαδή έως 3.000 ευρώ.

Πλαφόν σε επιτόκια, εγγυήσεις

Κατά τη συζήτηση στη Βουλή, οι φορείς τάχθηκαν κατά της θέσπισης ενός ανώτατου ορίου (πλαφόν) επιτοκίου. Παράγοντας της αγοράς σημείωσε ότι αν τελικά προβλεφθεί πλαφόν, θα πρέπει να αποσαφηνιστεί αν θα αφορά το ονομαστικό ή το πραγματικό επιτόκιο. Κατά της θέσπισης πλαφόν στο επιτόκιο τάχθηκε και ο διευθυντής και νομικός σύμβουλος της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ), Αντώνης Μέγγουλης, καθώς και ο Νεοκλής Στάμκος, διευθυντής του έργου Microstars, μέσω του οποίου χορηγούνται μικροπιστώσεις την τελευταία πενταετία. Αντίθετα, θεμιτή κρίθηκε από τους φορείς η πρόβλεψη για κάποιο ελάχιστο ποσοστό εγγύησης για το χορηγούμενο δάνειο.

Τα θετικά που βλέπουν στο νομοσχέδιο αγρότες και τραπεζικοί

Το εν λόγω χρηματοδοτικό εργαλείο μπορεί υπό προϋποθέσεις να δώσει ώθηση σε επενδυτικά σχέδια αγροτών που βρίσκονται κολλημένα στον αργοκίνητο κρατικό μηχανισμό αλλά και στη δυστοκία τραπεζικών ιδρυμάτων που σε ορισμένες περιπτώσεις δεν χορηγούν δάνεια σε αξιόπιστους παραγωγούς, που δεν έχουν όμως προηγούμενο ιστορικό δανειοδότησης ή θεωρούν παράλογες τις εγγυήσεις που τους ζητούνται με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη δανειοδότηση στα Σχέδια Βελτίωσης. «Αν έχω μέρος της ιδίας συμμετοχής και μπορώ να βρω άλλα 20.000-25.000 ευρώ, τα δεδομένα αλλάζουν και θα μπορώ να υποβάλω αίτημα προκαταβολής. Η τράπεζα δεν θα είναι μονόδρομος», μας είπε παραγωγός από την Καρδίτσα.

Δηλώσεις για το θέμα παραχώρησε στην «ΥΧ» ο διευθύνων σύμβουλος της Συνεταιριστικής Τράπεζας Καρδίτσας, Παναγιώτης Τουρναβίτης: «Εμείς βλέπουμε θετικά τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία. Θεωρούμε ότι είναι συμπληρωματική και όχι ανταγωνιστική με τον δικό μας ρόλο. Έρχεται να καλύψει ένα κενό που πράγματι υπήρχε και συνδέεται και με το ζήτημα των εγγυήσεων που ζητούνται από τραπεζικά ιδρύματα και σε ορισμένες περιπτώσεις απουσιάζει μια ευελιξία.

Σύμφωνα με μελέτη που είχαμε κάνει πριν υποβάλλουμε αίτημα στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, το μέσο χρηματοδοτικό κενό για έναν παραγωγό είναι έως 20.000 ευρώ, επομένως οι μικροπιστώσεις μπορούν να καλύψουν απόλυτα τη συγκεκριμένη ανάγκη. Σημαντική είναι και η πρόβλεψη του νομοσχεδίου για τεχνική και συμβουλευτική υποστήριξη για τον δανειολήπτη, υπηρεσία που πολλές φορές μια τράπεζα δεν έχει τον χρόνο να παρέχει στον πελάτη», σημείωσε ο κ. Τουρναβίτης.