του Βασίλη Πόρρου, γεωπόνου
Ο αραβόσιτος ή το καλαμπόκι αποτελεί μία από τις βασικές καλλιέργειες των αγροτών της χώρας μας με πανελλαδική τοποθέτηση. Έχει μεγάλο εύρος προσαρμογής, εξαιτίας της γενετικής βελτίωσης αυτού. Αποτελεί μία σχετικά εύκολη καλλιέργεια για τον παραγωγό, η οποία όμως έχει και κάποια μυστικά, τα οποία θα προσπαθήσουμε να τα ξεκλειδώσουμε μέσα από αυτή την παρουσίαση.
Είναι μία καλλιέργεια με πολύ μεγάλες απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία και νερό, που σημαίνει μεγάλο κόστος και ένα αρχικό ρίσκο. Αυτό θα πρέπει να το έχει υπολογίσει ο παραγωγός πριν ξεκινήσει και να μην κάνει το σύνηθες λάθος των εκπτώσεων στην πορεία. Μία τέτοια πρακτική οδηγεί στη μείωση της στρεμματικής απόδοσης, η οποία, αν συνδυαστεί με μέτριες τιμές στη συγκομιδή, θα του δημιουργήσει οικονομική ασφυξία.
Προστασία από τις ασθένειες
Οι υγιείς σπόροι συμβάλλουν σημαντικά στην προστασία των φυτών, όπως και η εναλλακτική λύση της αμειψισποράς. Σοβαρή ασθένεια είναι η βακτηριακή σήψη του στελέχους, η οποία ευνοείται από τα υγρά εδάφη και τις υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν. Σε ό,τι αφορά τα καρποφόρα μέρη του φυτού και ειδικά τον σπάδικα, ο κοινός άνθρακας του αραβοσίτου αποτελεί μία σοβαρή προσβολή.
Οι υπερβολικές ποσότητες αζώτου συμβάλλουν στην εξάπλωση της ασθένειας, η οποία ευνοείται από τον ξηρό καιρό και την όψιμη σπορά. Η χρήση ανθεκτικών υβριδίων αποτελεί μία εναλλακτική λύση στην προστασία των φυτών. Οι ασθένειες που προσβάλλουν τα φύλλα του φυτού είναι η ελμινθοσπορίωση και η σκωρίαση. Η απολύμανση των σπόρων και η ορθολογική χρήση των λιπασμάτων συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση της ανάπτυξης των ασθενειών αυτών.
Αντιμετώπιση εχθρών
Από την έναρξη του φυτρώματος, το καλαμπόκι έρχεται αντιμέτωπο με σημαντικούς εχθρούς, οι οποίοι μπορούν να το προσβάλλουν σε σημαντικό βαθμό. Έντομα όπως ο σιδηροσκώληκας και η αγρότιδα προσβάλλουν τα νεαρά κυρίως φυτά, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα και απώλειες φυτών. Οι αναστροφές των χωραφιών τους φθινοπωρινούς μήνες βοηθούν στην καταστροφή των νεαρών προνυμφών. Σημαντικά επίσης είναι και τα είδη εντόμων του γένους diabrotica, τα οποία προσβάλλουν τις ρίζες και τους οφθαλμούς της βάσης του αραβοσίτου και, όταν ενηλικιωθούν, το φύλλωμα και τους στύλους. Η αμειψισπορά, όπως επίσης και η χρήση ειδικών εντομοκτόνων με τη συνδρομή κατάλληλων γεωπονικών συμβουλών, συμβάλλουν αποτελεσματικά στον έλεγχο της προσβολής.
Τα έντομα που προσβάλλουν τον σπάδικα του καλαμποκιού είναι κυρίως το πράσινο σκουλήκι, η πυραλίδα, και η σεζάμια. Οι προληπτικές εφαρμογές, όπως είναι τα φθινοπωρινά οργώματα, αλλά και οι χημικές παρεμβάσεις κατά την περίοδο του σχηματισμού του σπάδικα ελαττώνουν σε σημαντικό βαθμό τις προσβολές. Τέλος, από τα έντομα φυλλώματος που παρουσιάζουν ενδιαφέρον είναι οι αφίδες, οι ακρίδες και άλλα, χωρίς όμως μεγάλες καταστροφές.
Ζιζανιοκτονία
Γίνεται κατά κόρον μεταφυτρωτικά στα τέσσερα έως έξι φύλλα, όμως περισσότερο ασφαλής είναι η μετασπαρτική ζιζανιοκτονία, η οποία μας εξασφαλίζει προστασία των νεαρών φυτών από τον ανταγωνισμό των ζιζανίων, στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης. Ο ανταγωνισμός αυτός μπορεί να επιφέρει μία μείωση της παραγωγής έως και 10%, κάτι το οποίο οι αγρότες πρέπει να προσέξουν ιδιαίτερα.
ΛίπανσηΟι απαιτήσεις του φυτού καθ’ όλη τη διάρκεια της καλλιέργειάς του σε άζωτο, για μία υψηλή παραγωγή, προσεγγίζουν τις 30 μονάδες, με 7 μονάδες σε φώσφορο και 20 σε κάλιο. Από τα μεσοστοιχεία θα χρειαστεί υψηλή ποσότητα ψευδαργύρου, όπως επίσης μαγγάνιο και σίδηρος. Η ακριβής όμως ποσότητα θα πρέπει να προσδιοριστεί μέσα από μία εδαφολογική ανάλυση, ώστε να γνωρίζουν ακριβώς τις απαιτήσεις σε μακροστοιχεία και ιχνοστοιχεία που χρειάζεται το χωράφι. Πριν από τη σπορά, θα πρέπει να γίνει η βασική λίπανση, όπου ο φώσφορος και το κάλιο θα ενσωματωθούν στο σύνολό τους και περίπου το 50% του αζώτου. Αυτό που πρέπει να προσέξει ο καλλιεργητής είναι η μορφή του αζώτου να μην είναι νιτρική, λόγω της απόπλυσής του στα κατώτερα στρώματα εδάφους, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στη νιτρορύπανση. Σε αρδεύσεις με καταιονισμό, η χρήση σταθεροποιημένων λιπασμάτων και ειδικά των αζωτούχων (λόγω εξαέρωση και απόπλυσης) είναι επιβεβλημένη, για μεγαλύτερη διάρκεια δράσης αυτών για περιβαλλοντικούς και οικονομικούς λόγους. Σε στάγδην άρδευση έχουμε καλύτερα αποτελέσματα με τις πολλές και σταδιακές λιπάνσεις. Το μέγιστο των απαιτήσεων σε άζωτο βρίσκεται στο στάδιο της ανθοφορίας, άρα θα πρέπει να έχουμε ξεκινήσει τις λιπάνσεις μας νωρίτερα πολύ πριν την έναρξή της. |
Άρδευση
Το καλαμπόκι χαρακτηρίζεται ως ένα από τα υδροβόρα φυτά, με υψηλές απαιτήσεις σε νερό, ακόμα και από το αρχικό του στάδιο. Από τα 8 έως 9 φύλλα και στη συνέχεια του κύκλου του δεν πρέπει να σοκαριστεί από την έλλειψη νερού.
Τα ποτίσματα θα πρέπει να είναι μικρά και σε τακτικά χρονικά διαστήματα, ώστε να έχουμε καλύτερη αξιοποίηση του νερού, μειώνοντας παράλληλα το στρες στα φυτά. Οι τελευταίες εξελίξεις στην τεχνολογία και ειδικά στην ευφυή γεωργία, μας δίνουν τη δυνατότητα με τη χρήση των αισθητήρων και άλλων τεχνολογιών, ανάλογα με τις μεταβολές του καιρού, να προσδιορίσουμε ακριβώς τις ανάγκες του φυτού σε νερό, ακόμη και σε θρεπτικά στοιχεία.
Ίσως είναι καιρός να κλείσει και αυτό το κεφάλαιο της παραδοσιακής άρδευσης με τις σημαντικές απώλειες σε νερό και να αξιοποιηθούν όσο το δυνατόν καλύτερα οι νέες τεχνολογίες.
Οι τελευταίες εξελίξεις στην τεχνολογία και ειδικά στην ευφυή γεωργία, μας δίνουν τη δυνατότητα με τη χρήση των αισθητήρων και άλλων τεχνολογιών, ανάλογα με τις μεταβολές του καιρού, να προσδιορίσουμε ακριβώς τις ανάγκες του φυτού σε νερό, ακόμη και σε θρεπτικά στοιχεία.
