ΝΕΑ ΚΑΠ: Οι άξονες του στρατηγικού σχεδίου της Ελλάδας

Περιορίζουν, αλλά και αναπαράγουν τις ανισότητες στην ύπαιθρο οι αγροτικές πολιτικές

Τις πρώτες αχτίδες φωτός σχετικά με την προετοιμασία της κατάρτισης του εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ αναμένεται να δουν, μετά από πολλούς μήνες, οι παραγωγοί της χώρας, καθώς πρόκειται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση ένας κατάλογος 138 διαπιστωμένων αναγκών –όπως προέκυψαν μετά από επεξεργασία της ανάλυσης SWOT–, τις οποίες ο παραγωγικός κόσμος θα κληθεί να ιεραρχήσει.

Από την ιεράρχηση αυτή, θα προκύψουν και τα εργαλεία που θα ενεργοποιηθούν κατά τη νέα προγραμματική περίοδο στη χώρα, για τις επιλεγμένες ανάγκες μαζί με το ποσό χρηματοδότησης ανά μέτρο και, άρα, θα καταρτιστεί το Στρατηγικό μας Σχέδιο.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής του εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού της ΚΑΠ, καθηγητή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Στάθη Κλωνάρη, ο οποίος συμμετείχε την περασμένη Παρασκευή στην 1η διαδικτυακή ημερίδα που διοργάνωσε το σωματείο «ΟΜΦΑΛΟΣ», «μετά τη διαβούλευση ξεκινά και η πραγματική δουλειά».

Το μεγάλο στοίχημα, σημειώνει, είναι το Στρατηγικό Σχέδιο να καταρτιστεί με τέτοιον τρόπο, ώστε να διασφαλιστούν όλα τα ευρωπαϊκά κονδύλια. Στόχος είναι το ΥΠΑΑΤ να υποβάλει μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου στην Κομισιόν το Σχέδιό της, ώστε «το 2022 να αρχίσει η διαδικασία έγκρισής του και την 1/1/2023 να είμαστε έτοιμοι για την εφαρμογή του».

Ορισμοί

Μέχρι σήμερα έχουν διατυπωθεί ορισμοί και προϋποθέσεις όσον αφορά τη γεωργική δραστηριότητα, τη γεωργική έκταση, τα επιλέξιμα εκτάρια, τον ορισμό του «πραγματικού» αγρότη και των νέων αγροτών. Επίσης, η Επιτροπή εθνικού σχεδιασμού της ΚΑΠ, αποτελούμενη από μέλη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και ιδιωτική εταιρεία συμβούλων, έχει εκπονήσει σενάρια για τη Βασική Ενίσχυση και την Εσωτερική Σύγκλιση, αλλά και την ανάλυση SWOT, η οποία περιλαμβάνει 122 δυνατά σημεία του αγροτικού τομέα, 122 ευκαιρίες, 186 αδυναμίες και 71 απειλές.

Με συγκεκριμένη μεθοδολογία για τη συνδυαστική χρήση (ποσοτική και ποιοτική) των παραπάνω προέκυψαν συνολικά 138 ανάγκες. Η διαπίστωση αυτών των αναγκών αναμένεται τις επόμενες εβδομάδες να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, ώστε οι παραγωγοί να τις ιεραρχήσουν. Στη συνέχεια, θα επιλεγούν τα μέτρα αγροτικής πολιτικής για καθεμιά από τις ανάγκες αυτές, με την κάθε παρέμβαση να πλαισιώνεται από συγκεκριμένη χρηματοδότηση. Οι ανάγκες διακρίνονται σε έναν οριζόντιο στόχο και εννέα ειδικούς στόχους. Στον οριζόντιο περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων:

✱ Δημιουργία και αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος AKIS σε μεγάλη κλίμακα για την εκπαίδευση και την παροχή συμβουλών.

✱ Υλοποίηση έργων άμεσης προτεραιότητας της Βίβλου Ψηφιακού Μετασχηματισμού (Ενιαίο Μητρώο ΥΠΑΑΤ, ΟΠΣ γεωχωρικών δεδομένων, e-learning αγροδιατροφικού τομέα).

✱ Ενίσχυση των δράσεων που αφορούν τη διάχυση και την αξιοποίηση/υιοθέτηση καινοτομιών, ιδίως μέσω συνεργασιών.

Ειδικοί στόχοι

Ανά ειδικό στόχο, περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:

1) Υποστήριξη βιώσιμων γεωργικών εισοδημάτων και ανθεκτικότητας για τη στήριξη της επισιτιστικής ασφάλειας:

✱ Καλύτερη στόχευση των προαιρετικών συνδεδεμένων ενισχύσεων.

✱ Μείωση ανισοκατανομής ενισχύσεων ανά εκμετάλλευση.

Σύμφωνα με τη μελέτη, από τα 19 προϊόντα σήμερα του καθεστώτος Συνδεδεμένων Ενισχύσεων, μόλις πέντε συγκεντρώνουν το 72% των συνολικών πληρωμών (για το πρόβειο και αίγειο κρέας, το βόειο κρέας, την καλλιέργεια πρωτεϊνούχων κτηνοτροφικών σανοδοτικών ψυχανθών και την καλλιέργεια σκληρού σίτου).

Όσον αφορά το σκέλος της μείωσης της ανισοκατανομής των ενισχύσεων, για πρώτη φορά στο τραπέζι μπαίνει και η δυνατότητα της αναδιανεμητικής ενίσχυσης.

2) Ενίσχυση του προσανατολισμού προς την αγορά και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας, συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης εστίασης στην έρευνα, στην τεχνολογία και στην ψηφιοποίηση:

✱ Αύξηση προστιθέμενης αξίας γεωργικών προϊόντων.

✱ Βελτίωση σχέσης επενδυμένου κεφαλαίου και μεγέθους εκμεταλλεύσεων.

3) Βελτίωση της θέσης των αγροτών στην αλυσίδα αξίας:

✱ Αύξηση της συμμετοχής των γεωργών σε συλλογικά σχήματα, με στόχο την αύξηση της παραγωγής προϊόντων με σήμανση.

4) Συμβολή στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και στην προσαρμογή σε αυτήν, καθώς και στη βιώσιμη ενέργεια:

✱ Καλύτερος συντονισμός με το εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα, με τις ευρωπαϊκές πολιτικές για παραγωγή και χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Έμφαση στην παραγωγή ενέργειας από τη δασοκομία και ενίσχυση των προσπαθειών για παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στη γεωργία.

✱ Ανασχεδιασμός της πολιτικής για προσαρμογή της γεωργίας και δασοκομίας, στηριζόμενος σε νεότερα στοιχεία, στο εθνικό σχέδιο και περιφερειακά σχέδια για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, έμφαση στην αύξηση της ξηρασίας και του κινδύνου πλημμυρών.

5) Προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και της αποτελεσματικής διαχείρισης των φυσικών πόρων, όπως νερό, έδαφος, αέρας:

✱ Έμφαση στη μείωση απωλειών από την άρδευση.

✱ Βελτίωση της διακυβέρνησης και της παρακολούθησης/ελέγχου ειδικά στις απολήψεις, αξιοποίηση της εμπειρίας από το εθνικό σύστημα για την παρακολούθηση της ποιότητας.

✱ Έμφαση στους βοσκότοπους, με έγκαιρη κατάρτιση αξιόπιστων και λειτουργικών σχεδίων διαχείρισης βοσκότοπων.

6) Συμβολή στην προστασία της βιοποικιλότητας, ενίσχυση των υπηρεσιών οικοσυστήματος και διατήρηση οικότοπων και τοπίων:

✱ Έμφαση στην προστασία των δασικών οικοσυστημάτων – Πρόληψη και αποκατάσταση επιπτώσεων δασικών πυρκαγιών. Συντονισμός με τη στρατηγική για τα δάση. Επείγουσα προτεραιότητα στα διαχειριστικά σχέδια Natura και βοσκότοπων.

7) Προσέλκυση Νέων Γεωργών και διευκόλυνση της επιχειρηματικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές:

✱ Ενδυνάμωση και ενίσχυση των μέτρων για τη διευκόλυνση της πρώτης εγκατάστασης Νέων Αγροτών ιδιαίτερα σε μειονεκτικές περιοχές.

✱ Η στήριξη των Νέων Αγροτών να οδηγεί στη δημιουργία βιώσιμων και ανταγωνιστικών εκμεταλλεύσεων.

8) Προώθηση απασχόλησης, κοινωνικής ένταξης και τοπικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων της βιοοικονομίας και της βιώσιμης δασοκομίας:

✱ Ενίσχυση της παραγωγικής βάσης των αγροτικών περιοχών και των διακλαδικών μεταξύ των τομέων της οικονομίας.

✱ Κάλυψη του συνόλου των δυσπρόσιτων αγροτικών περιοχών με ευρυζωνικές υποδομές και ενεργοποίηση περισσότερων ψηφιακά δημόσιων υπηρεσιών.

✱ Προώθηση επενδυτικών σχεδίων αξιοποίησης βιομάζας ΓΚΤ αποβλήτων, παραγωγής βιοαερίου και επαναχρησιμοποίησης νερού.

✱ Ανάδειξη της αντιμετώπισης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού στις προτεραιότητες των τοπικών στρατηγικών.

9) Βελτίωση της ανταπόκρισης της γεωργίας στις απαιτήσεις της κοινωνίας, όσον αφορά τα τρόφιμα και την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της απαίτησης για ασφαλή θρεπτικά και βιώσιμα τρόφιμα, απορρίμματα τροφίμων, καθώς και για καλή μεταχείριση των ζώων:

✱ Ενίσχυση ελεγκτικών μηχανισμών για την ασφάλεια των τροφίμων με ανθρώπινο δυναμικό και εξοπλισμό.

✱ Ενίσχυση των παραγωγών για υιοθέτηση μέτρων για τη βελτίωση των συνθηκών ευζωίας και άμεση έναρξη της ποσοτικής αποτύπωσης /καταγραφή της σπατάλης τροφίμων.