Συνολικά 18 κράτη-μέλη, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, υπέβαλαν πριν από την 1η Ιανουαρίου 2022 τα Στρατηγικά τους Σχέδια στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τηρώντας στο ακέραιο την προθεσμία που είχε συμφωνηθεί. Εκκρεμούν, δηλαδή, τα Στρατηγικά Σχέδια εννέα κρατών-μελών, τα οποία η Κομισιόν καλεί να κινηθούν όσο το δυνατόν γρηγορότερα, ώστε να μην καθυστερήσει άλλο η διαδικασία.
Η «ΥΧ» έχει εξασφαλίσει βασικά σημεία των Στρατηγικών Σχεδίων των περισσότερων κρατών-μελών. Πώς σχεδιάζουν την κατανομή των άμεσων ενισχύσεων και πόσο φιλόδοξα είναι τα προτεινόμενα περιβαλλοντικά μέτρα στο πλαίσιο των Οικολογικών Σχημάτων;
Ορισμός ενεργού αγρότη
Ένα από τα πιο σημαντικά σημεία των εθνικών Στρατηγικών Σχεδίων είναι πώς ορίζουν τα κράτη-μέλη τον ενεργό αγρότη. Στην Αυστρία, για παράδειγμα, ενεργός ορίζεται ο γεωργός που λαμβάνει ενισχύσεις που δεν υπερβαίνουν τα 5.000 ευρώ και είναι ασφαλισμένος μέσω του εθνικού νόμου περί αγροτών-ασφαλίσεων. Επιπλέον, οφείλει να αποδεικνύει την ιδιότητά του με βάση τη φορολογική του δήλωση ή κάποιο άλλο ισοδύναμο έγγραφο.
Στην Ισπανία, ενεργός ορίζεται ο αγρότης που πληροί μία σειρά προϋποθέσεων. Πιο συγκεκριμένα, ο αγρότης θα πρέπει:
✱ Να υπάγεται στην αγροτική κοινωνική ασφάλιση ως ελεύθερος επαγγελματίας αγρότης.
✱ Το 25% τουλάχιστον του συνολικού του εισοδήματος να προέρχεται από αγροτική δραστηριότητα.
✱ Να λαμβάνει άμεσες ενισχύσεις έως 5.000 ευρώ ετησίως.
Επιπλέον, η Ισπανία έχει καταρτίσει έναν αρνητικό κατάλογο, μέσω του οποίου αποκλείονται φυσικά και νομικά πρόσωπα που έχουν συγκεκριμένη κύρια οικονομική δραστηριότητα (να εργάζεται σε αεροδρόμια, σιδηροδρομικές εγκαταστάσεις, ύδρευση, κτηματομεσιτικές υπηρεσίες, εγκαταστάσεις άθλησης και αναψυχής).
Στη Σλοβακία, ενεργός είναι ο γεωργός που, κατά την τελευταία λογιστική περίοδο, κατάφερε το συνολικό εισόδημά του από γεωργική δραστηριότητα να ανέρχεται σε τουλάχιστον 50% από τις ενισχύσεις που έλαβε από τον Α’ Πυλώνα.
Νέος Αγρότης
Ο ορισμός του νέου αγρότη, όπως προτείνεται από την Αυστρία έχει κοινά χαρακτηριστικά με εκείνον της Ελλάδας. Δηλαδή, αφορά νέους έως 40 ετών αρχηγούς εκμετάλλευσης (πρώτη αγροτική δραστηριότητα), που να έχουν σχετική εκπαίδευση.
Στην Ισπανία, νέος είναι ο αγρότης έως 40 ετών. Ο ορισμός είναι εναρμονισμένος και με τους δύο Πυλώνες της ΚΑΠ. Συγκεκριμένα, η Ισπανία θα διαθέσει το 3% των άμεσων ενισχύσεων για τους νέους αγρότες, δηλαδή 2% των άμεσων για την εισοδηματική στήριξη των νέων γεωργών στον πρώτο πυλώνα και 1% κάθε χρόνο για το πρόγραμμα του Β’ Πυλώνα.
Capping (Κλιμακωτή μείωση ενισχύσεων)
Το Capping (προαιρετικό μέτρο για κράτη-μέλη) θα εφαρμόσουν το Βέλγιο (Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο της Βαλλωνίας), η Ισπανία, η Λετονία (στα 100.000 ευρώ αφαιρούνται μισθοί και φόροι των εργαζομένων) και η Σλοβακία.
Εσωτερική Σύγκλιση
Σε Αυστρία, Γερμανία και Σουηδία η Εσωτερική Σύγκλιση των ιστορικών δικαιωμάτων έχει ήδη ολοκληρωθεί. Όσον αφορά τα άλλα κράτη-μέλη, η Δανία έχει θέσει στόχο να φθάσει σε πλήρη Σύγκλιση έως το 2023, ενώ η Πορτογαλία (όπως και η Ελλάδα) το 2026. Η Ισπανία προτείνει ποσοστό σύγκλισης 85% έως το 2026 και 100% έως το 2029. Η δε Γαλλία σκοπεύει να φθάσει το επίπεδο σύγκλισης στο 85% το 2025.
Αναδιανεμητική εισοδηματική στήριξη
Στο Στρατηγικό της Σχέδιο, η Γερμανία προτείνει ποσό ύψους από 501 έως 531 εκατ. ευρώ τον χρόνο για την αναδιανεμητική ενίσχυση, η οποία θα κατευθύνονται υπέρ των πρώτων 60 εκταρίων μιας εκμετάλλευσης. Συγκεκριμένα, 64-68 ευρώ/εκτάριο για τα πρώτα 40 εκτάρια περίπου, 38-41 ευρώ/εκτάριο για τα άλλα 41-60 εκτάρια της εκμετάλλευσης.
Στην Ισπανία, το ποσό της ισχύουσας αναδιανεμητικής ενίσχυσης ισούται με το 1/6 της βασικής εισοδηματικής στήριξης, που διατίθεται σε κάθε περιφέρεια. Το όριο για τα πρώτα εκτάρια που θα λαμβάνουν ενίσχυση υπολογίζεται περιφερειακά σύμφωνα με τη διάρθρωση των εκμεταλλεύσεων και τη διαθεσιμότητα του προϋπολογισμού. Στην περίπτωση που ο κάτοχος ή συνδικαιούχος της εκμετάλλευσης είναι γυναίκα, η περιφερειακή μέση αξία θα προσαυξάνεται κατά 5%. Η Γαλλία προτείνει η αναδιανεμητική ενίσχυση να ανέλθει σε 48 ευρώ για τα πρώτα 52 εκτάρια.
Στην Ουγγαρία, οι αγρότες που κατέχουν έως και 1.200 εκτάρια γεωργικής γης μπορούν να υποβάλουν αίτηση για αναδιανεμητική. Η διαδικασία θα έχει δύο επίπεδα: 1-10 εκτάρια (μικρά αγροκτήματα), 11-300 εκτάρια (οικογενειακά αγροκτήματα). Το ποσό στήριξης ανά εκτάριο είναι δύο φορές μεγαλύτερο μεταξύ 1-10 εκταρίων από ό,τι στην περίπτωση των 10-300 εκταρίων.
Καθεστώς Μικροκαλλιεργητών
Στην Κροατία, μικροκαλλιεργητής είναι ο παραγωγός που κατέχει εγγεγραμμένη γεωργική έκταση έως 5 εκτάρια. Στο Στρατηγικό Σχέδιο της Πορτογαλίας προτείνεται ο παραγωγός με έως 1 εκτάριο να λαμβάνει 500 ευρώ, από 1 έως 2 εκτάρια 850 ευρώ και πάνω από 2 εκτάρια 1.050 ευρώ.
Οικολογικά Σχήματα
Σε γενικές γραμμές και με βάση τις προτάσεις των κρατών-μελών, όσον αφορά την εφαρμογή των Οικολογικών Σχημάτων, η Τσεχία και η Σλοβακία προτείνουν δύο Οικολογικά Σχήματα, αλλά με μια πιο ολιστική προσέγγιση ανά εκμετάλλευση. Η Σουηδία, η Γαλλία και η Φινλανδία προτείνουν τρία Οικολογικά Σχήματα, η Αυστρία και το Βέλγιο (Βαλλωνία) τέσσερα, και η Ιρλανδία πέντε Οικολογικά Σχήματα (με τους αγρότες να πρέπει να επιλέγουν δύο από αυτά). Η Δανία και η Ουγγαρία προτείνουν έξι Οικολογικά Σχήματα, τρία για αρόσιμη γη, ένα για μόνιμες καλλιέργειες, ένα για βοσκότοπους και ένα για μετατροπή σε βιολογική γεωργία. Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία και Λετονία προτείνουν επτά Οικολογικά Σχήματα, η Λιθουανία δέκα, χωρισμένα σε πέντε μεγάλες ομάδες, το Βέλγιο (Φλάνδρα) έντεκα και η Ολλανδία 20 Οικολογικά Σχήματα.
Σύμφωνα με την ανάλυση των προτεινόμενων Οικολογικών Σχημάτων, διαπιστώνεται ότι τα περισσότερα κράτη-μέλη έχουν επιλέξει δράσεις με στόχο την προώθηση της βιοποικιλότητας και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, με σημείο αναφοράς τα βοσκοτόπια και την ποιότητα του εδάφους. Ωστόσο, αρκετά περιορισμένες στο σύνολο είναι οι δράσεις που αφορούν την αντιμικροβιακή αντοχή, την καλή μεταχείριση των ζώων και τη γεωργία ακριβείας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η πλειονότητα των κρατών-μελών θέλει να εφαρμόσει το ελάχιστο ποσοστό επί των άμεσων ενισχύσεων που θα προορίζεται για τα Οικολογικά Σχήματα, δηλαδή 25%. Αντίθετα, η Εσθονία ανεβάζει τον πήχη στο 28% των άμεσων ενισχύσεων και η Τσεχία στο 30%.
Παραδείγματα
Η Αυστρία προτείνει τέσσερα Οικολογικά Σχήματα:
1. Διαχείριση βοσκότοπων.
2. Προστασία από τη διάβρωση αμπελώνων,
φρούτων και λυκίσκου.
3. Δημιουργία ενδιάμεσων καλλιεργειών
σε αρόσιμη γη.
4. Μόνιμη φυτική κάλυψη σε καλλιεργήσιμη έκταση (τουλάχιστον στο 85% της).
Το Στρατηγικό Σχέδιο του Βελγίου για τη Βαλλωνία, επίσης, περιλαμβάνει τέσσερα Οικολογικά Σχήματα:
1. Οικολογικό δίκτυο.
2. Ελάχιστη κάλυψη του εδάφους.
3. Φιλικές προς το περιβάλλον καλλιέργειες.
4. Ενίσχυση για διατήρηση μόνιμων βοσκότοπων με προϋπόθεση φορτίο βοοειδών.
Η Δανία έχει καταλήξει στα εξής Οικολογικά Σχήματα:
✱ Βιολογικές καλλιέργειες.
✱ Φιλοπεριβαλλοντικές χορτολιβαδικές εκτάσεις.
✱ Εκτατικοποίηση και αξιοποίηση βιομάζας σε τυρφώνες (περιεκτικότητα σε άνθρακα>6%).
✱ Διαφοροποίηση καλλιεργειών (προώθηση παραγωγής φυτικών προϊόντων).
✱ Βιοποικιλότητα και βιώσιμη παραγωγή.
✱ Ενδιάμεσες καλλιέργειες σε επιλεγμένες λεκάνες απορροής ποταμών (από το 2026).
Από την πλευρά της, η Οργάνωση αγροτών της Δανίας επιμένει και ζητά διευρυμένα Οικολογικά Σχήματα, ώστε όλοι οι αγρότες να μπορούν να υποβάλουν αίτηση συμμετοχής.
Η Ιταλία προτείνει επτά Οικολογικά Σχήματα:
1. Μείωση της χρήσης αντιμικροβιακών
στον τομέα της κτηνοτροφίας.
2. Αύξηση της βιολογικής γεωργίας.
3. Μείωση της χρήσης φυτοπροστατευτικών
προϊόντων.
4. Αντιμετώπιση της υποβάθμισης
του εδάφους.
5. Διατήρηση βοσκότοπων.
6. Αύξηση του αποθέματος άνθρακα
των εδαφών.
7. Προστασία της βιοποικιλότητας
και του τοπίου.
Η Ολλανδία προτείνει μια λίστα με περίπου 20 Οικολογικά Σχήματα:
1. Συστήματα αμειψισποράς, όπως
σε καλλιέργειες σιτηρών.
2. Πρώιμη συγκομιδή ριζωματωδών φυτών/καλλιεργειών (π.χ. τεύτλα).
3. Πρωτεϊνούχες καλλιέργειες.
4. Πολυετείς καλλιέργειες.
5. Μόνιμοι βοσκότοποι.
6. Περίγραμμα βοσκότοπων.
7. Βοσκότοποι και τριφύλλι.
8. Βοσκότοποι και βότανα.
9. Καλλιέργεια σε λωρίδες εδάφους.
10. Μεικτή καλλιέργεια.
11. Φυτική κάλυψη.
12. Αγρωστώδη ή άλλα ποώδη κτηνοτροφικά
φυτά (μηδική).
13. Μόνιμη φυτική κάλυψη.
14. Σύστημα ακαλλιέργειας (No tillage).
15. Πυκνότητα εκτροφής ζώων.
16. Φράκτες, θάμνοι, θαμνόξυλο.
17. Χαρακτηριστικά τοπίου – δέντρα.
18. Οικολογικός καθαρισμός τάφρων.
19. Γη σε αγρανάπαυση (15 Μαρτίου – 15 Νοεμβρίου).
20. Βιολογική παραγωγή.
Στόχος του υπουργείου Γεωργίας της Ολλανδίας είναι στα Οικολογικά Σχήματα να συμμετάσχει το 70% με 80% των παραγωγών, ενώ πριν από λίγες μόλις μέρες αποκάλυψε ότι θα προσθέσει και άλλα Οικολογικά Σχήματα στη λίστα, όπως γεωργία μικρής κλίμακας (μικρά αγροτεμάχια), μικρότερη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων κ.ά.
Η Πορτογαλία έχει θέσει ως Οικολογικά Σχήματα τα ακόλουθα:
✱ Βιολογικές καλλιέργειες.
✱ Ολοκληρωμένα συστήματα παραγωγής.
✱ Διαχείριση εδάφους – Διαχείριση μόνιμων βοσκότοπων.
✱ Διαχείριση εδάφους – Προώθηση οργανικής λίπανσης.
✱ Βελτίωση της αποτελεσματικότητας των ζωοτροφών (μοσχάρι και γαλακτοκομικά)
✱ Πρακτικές προώθησης της βιοποικιλότητας.
✱ Καλή μεταχείριση των ζώων και ορθολογική χρήση αντιμικροβιακών.
Η Ισπανία προωθεί επτά Οικολογικά Σχήματα, τα οποία υπάγονται σε δύο κύριες ενότητες/στόχους:
1. Γεωργία Δέσμευσης Άνθρακα:
✱ Εκτατική κτηνοτροφία.
✱ Καλλιεργητικές μέθοδοι συντήρησης και απευθείας σπορά.
✱ Αυτοφυή ή σπαρμένη βλάστηση.
✱ Κάλυμμα εδάφους με αδρανή υλικά.
2. Αγροοικολογία:
✱ Διαχείριση βοσκότοπων και αειφόρος βόσκηση.
✱ Αμειψισπορά.
✱ Μη παραγωγικές εκτάσεις σε αρόσιμη γη.
|
Πρότυπα Καλής Γεωργικής και Περιβαλλοντικής Κατάστασης (ΚΓΠΚ) Εξίσου, όμως, σημαντικά είναι και τα Πρότυπα Καλής Γεωργικής και Περιβαλλοντικής Κατάστασης, που έχουν θέσει στο Στρατηγικό τους Σχέδιο τα κράτη-μέλη. Πρόκειται για τα λεγόμενα GAEC, τα οποία θεμελιώνουν τον οικολογικό προσανατολισμό των γεωργικών πρακτικών, όσον αφορά το κλίμα, την ποιότητα των υδάτων και του εδάφους, αλλά και τη βιοποικιλότητα και συνδέονται άμεσα με την καταβολή των ενισχύσεων για τους παραγωγούς. Ενδεικτικά: GAEC 1 – Μόνιμα βοσκοτόπια Σχετικά με το συγκεκριμένο πρότυπο δεν καταγράφονται ιδιαίτερες αλλαγές, εκτός από ορισμένες βασικές λεπτομέρειες που έχουν προσθέσει κάποια κράτη-μέλη, όσον αφορά τα ποσοστά και τον χρόνο εφαρμογής. GAEC 2 – Διατήρηση πλούσιων σε άνθρακα εδαφών, όπως τυρφώνες και υγρότοποι Στην Γαλλία, για παράδειγμα, το πρότυπο αυτό προτείνεται να τεθεί σε ισχύ από το έτος 2024. Στη Σλοβακία, όπως μαθαίνουμε, οι ειδικές απαιτήσεις του προτύπου 2 θα καθοριστούν αργότερα μέσω τροποποίησης του Στρατηγικού της Σχεδίου. GAEC 3 – Διατήρηση της οργανικής ύλης του εδάφους με απαγόρευση της καύσης των καλαμιών Πλήρης απαγόρευση στη Γερμανία, ενώ στην Ισπανία τίθενται εξαιρέσεις (όπως π.χ. για φυτοϋγειονομικούς λόγους). GAEC 4 – Δημιουργία ρυθμιστικών λωρίδων κατά μήκος υδατορευμάτων Οι απαιτήσεις συμμόρφωσης με τα πρότυπα ΚΓΠΚ 4, ως προς τον καθορισμό της ελάχιστης εδαφοκάλυψης π.χ. στη Γερμανία προτείνονται 3 ή 5 μέτρα. GAEC 8 – Εναλλαγή καλλιεργειών Η Ισπανία προτείνει ως ελάχιστο ποσοστό το 5% της εκμετάλλευσης να είναι αφιερωμένο σε μη παραγωγικά στοιχεία, σε ενδιάμεσες ή αζωτοδεσμευτικές καλλιέργειες, σε στοιχεία τοπίου, ενώ απαγορεύεται η κοπή δέντρων κατά τις περιόδους αναπαραγωγής των πτηνών. |
