Οδοιπορικό στην Ευρυτανία

Η Ευρυτανία, λόγω του γεωγραφικού της ανάγλυφου και με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, αποτελεί μια περιοχή που ξεχωρίζει από την υπόλοιπη χώρα. Η πλούσια βιοποικιλότητα και το καθαρό της περιβάλλον (το καθαρότερο στην Ευρώπη, χωρίς βιομηχανικούς και τοξικούς ρύπους) αποτελούν βασικό συγκριτικό της πλεονέκτημα.

Δυστυχώς, όμως, μέχρι σήμερα, αυτό που εισπράττει η περιοχή, είναι μία συνεχής μείωση του πληθυσμού που κάνει το μέλλον να φαντάζει δυσοίωνο. Σε αυτό συνηγορούν οι αριθμοί της τελευταίας απογραφής, που καταγράφουν τη δραματική μείωση σε όλη την περιφερειακή ενότητα.

Οι σύγχρονες υποδομές, ειδικότερα στο οδικό δίκτυο, αποτελούν μια αναγκαιότητα. Το υπάρχον δημιουργεί σημαντικά προβλήματα προσπέλασης των μόνιμων κατοίκων, αλλά πολύ περισσότερο δυσκολεύει τη διακίνηση αγαθών και υπηρεσιών. Είναι ένα θέμα που έπρεπε να είχε λυθεί εδώ και χρόνια, παραμένει όμως στην επικαιρότητα με πολλές… υποσχέσεις για το μέλλον.

Η «ΥΧ» επισκέφτηκε επιχειρήσεις και φορείς που δραστηριοποιούνται στην Ευρυτανία, ώστε να καταγράψει τα δεδομένα και να αναδείξει τα προβλήματα που απασχολούν τους κατοίκους της περιοχής. Συζητήσαμε με ανθρώπους της αυτοδιοίκησης, ιδιαίτερα με αυτούς που καλύπτουν δραστηριότητες του πρωτογενούς τομέα, ώστε να έχουμε μία συνολικότερη εικόνα της κατάστασης.

Καταρρέει η κτηνοτροφία

Η Κατερίνα Καλαντζή, θεματική αντιπεριφερειάρχης Ορεινής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, επισήμανε τις αδυναμίες, αλλά και τις δυνατότητες της περιοχής, με σημείο αναφοράς τον πρωτογενή τομέα και ιδιαίτερα την κτηνοτροφία.

Εστίασε στο θέμα της ενίσχυσης του κλάδου, λόγω της μεγάλης συρρίκνωσης που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια και υποστήριξε την παραγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων με βιολογικό τρόπο παραγωγής, «για να δοθεί προστιθέμενη αξία στα προϊόντα».

Αναφέρθηκε στο ζήτημα της αναβάθμισης των υποδομών, κάτι που επικουρικά θα συνδράμει στην ανάπτυξη της ορεινής κτηνοτροφίας. Μίλησε επίσης για «τη συνεργασία του πρωτογενούς τομέα με την γνώση και την έρευνα από τον χώρο της εκπαίδευσης», αλλά και για την ενίσχυση δημιουργίας μεταποιητικών επιχειρήσεων, ώστε να αξιοποιηθούν καλύτερα τα παραγόμενα προϊόντα.

Η πτηνοτροφία και η χοιροτροφία για την ίδια, «με ξεχωριστές ντόπιες φυλές, θα μπορούσαν να προσδώσουν ένα καλύτερο εισόδημα στον αγροτικό τομέα». Κλείνοντας, η κα Καλαντζή αναφέρθηκε στις δυνατότητες αξιοποίησης του δάσους, των δασικών προϊόντων και υποπροϊόντων του, όπως επίσης και στην προώθηση όλων των μορφών τουρισμού, διότι, όπως είπε, «υπάρχουν υποδομές και θα μπορούσαν να παίξουν σημαντικό ρόλο».

Αναγκαιότητα ενίσχυσης των συλλογικών δραστηριοτήτων

Ο Παναγιώτης Γκορόγιας (κεντρική φωτό), αντιδήμαρχος Αγροτικής Οικονομίας στον Δήμο Αγράφων, εστίασε στο θέμα της ενίσχυσης του συνεργατισμού στην περιοχή. «Τα τελευταία χρόνια έχουμε στρέψει το ενδιαφέρον των δημοτών μας στη δημιουργία συλλογικών σχημάτων, ώστε να μπορέσουμε να κρατήσουμε τις εκμεταλλεύσεις βιώσιμες και να δώσουμε προστιθέμενη αξία στο παραγόμενο προϊόν». Αναφέρθηκε στην κτηνοτροφία, στη μελισσοκομία, και στη δασοκομία ως τις επικρατέστερες δραστηριότητες στον πρωτογενή τομέα.

Μίλησε για τα προβλήματα που απασχολούν τους αγρότες, αλλά και τις δυνατότητες της περιοχής. Παράλληλα, έκανε αναφορά στην αναγκαιότητα δημιουργίας υποδομών, ώστε «να διευκολύνονται οι κάτοικοι και οι επισκέπτες, να ανέβει έτσι ένα επίπεδο η ποιότητα ζωής».

Η μειωμένη παραγωγή γάλακτος δημιουργεί προβλήματα

Ο Θόδωρος Γαβριήλ, τυροκόμος από την περιοχή του Καρπενησίου, κάνει λόγο για μείωση των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων και αδυναμία εξεύρεσης πρώτων υλών για το μέλλον.

«Το σύνολο των κτηνοτρόφων είναι πάνω από 50 χρόνων και μαθηματικά οδηγούμαστε στη συρρίκνωση. Αν δεν ληφθούν μέτρα, ώστε να ανανεωθεί το επάγγελμα στο άμεσο μέλλον, θα έχουμε σημαντικά προβλήματα. Τα προϊόντα που παράγουμε, όπως η φέτα, το τσαλαφούτι, η γραβιέρα, η μυζήθρα, το ανθότυρο και άλλα, είναι υψηλής διατροφικής αξίας και ποιότητας και μπορούν να δώσουν προστιθέμενη αξία».

Υποστήριξε επίσης την αναγκαιότητα αξιοποίησης διάφορων χρηματοδοτικών εργαλείων, όπως είναι τα προγράμματα ενίσχυσης υποδομών, ώστε μέσα από αυτά να στηριχθεί η τοπική παραγωγή.

Δυναμική η παρουσία της μελισσοκομίας

Από τον τομέα της μελισσοκομίας, η Κατερίνα Γερονίκου, μελισσοκόμος στα Άγραφα, υποστηρίζει ότι η μελισσοκομία αποτελεί για την Ευρυτανία έναν από τους δυναμικότερους κλάδους στην οικονομία και την απασχόληση του τόπου. «Πάνω από 350 άτομα δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτόν, όπου τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει συνεχή αύξηση», αναφέρει η ίδια και συνεχίζει:

«Η πλούσια βιοποικιλότητα μάς δίνει τη δυνατότητα να παράγουμε μέλι από έλατο, βελανιδιά και διάφορα ανθόμελα καλής ποιότητας και υψηλής διατροφικής αξίας». Σε ό,τι αφορά την ενίσχυση της μελισσοκομίας της περιοχής, υποστήριξε ότι, λόγω της γεωγραφικής ιδιαιτερότητας, θα πρέπει να τυχαίνει ευνοϊκότερης μεταχείρισης από την πολιτεία. Επίσης, αναφέρθηκε στην ολοκλήρωση του φακέλου πιστοποίησης του προϊόντος ως Γεωγραφικής Ένδειξης, «Κάτι τέτοιο για εμάς θα αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο στην προώθηση και στην προβολή της τοπικής μας ταυτότητας».

Σύνδεση παραγωγής με τη μεταποίηση

Ο Κώστας Γαλάνης είναι ένας νέος κτηνοτρόφος που δραστηριοποιείται στον κλάδο αυτόν πολλά χρόνια. Το τελευταίο διάστημα προχώρησε στη μεταποίηση, για την παραγωγή γιαουρτιού και άλλων γαλακτοκομικών προϊόντων μόνος του, στην τοπική αγορά. «Μέσα από το προϊόν που παράγουμε, με τη δική μας ταυτότητα, προσπαθούμε να αναδείξουμε τη δουλειά μας από την κτηνοτροφία ελευθέρας βοσκής. Η βιοποικιλότητα της περιοχής μάς δίνει τη δυνατότητα να παράγουμε προϊόντα υψηλής διατροφικής αξίας και ποιότητας και να τα προωθήσουμε απευθείας στους πελάτες μας. Προσπαθώ να διαφοροποιηθώ από άλλους συναδέλφους κτηνοτρόφους, ώστε να προσδώσω μεγαλύτερη αξία στη δουλειά που κάνω», υποστηρίζει ο κ. Γαλάνης.

Εναλλακτικές δραστηριότητες θεματικού τουρισμού

Στο οδοιπορικό μας συναντήσαμε τον Κώστα Καλαϊτζή, υπεύθυνο επιχείρησης ιπποτουρισμού, ο οποίος ξεκίνησε σχετικά πρόσφατα την ενασχόλησή του με τον κλάδο, αλλά δείχνει να είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένος.

«Ξεκίνησα το 2020 με έξι άλογα και μπορώ να πω ότι είμαι ιδιαίτερα ευχαριστημένος. Η δραστηριότητα αυτή καλύπτει όλη τη χρονική περίοδο και κυρίως τα σαββατοκύριακα. Ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με τη φύση και το άλογο, με έναν διαφορετικό τρόπο προσέγγισης. Από τα μέρη που περνάμε ερχόμαστε σε επαφή με κτηνοτρόφους, μελισσοκόμους και άλλους επαγγελματίες. Επίσης, αναφερόμαστε στην ιστορία και στον πολιτισμό του τόπου και ιδιαίτερα από τα χωριά που περνάμε».

Ο κ. Καλαϊτζής μίλησε, επίσης, για μείωση του πληθυσμού στα χωριά της Ευρυτανίας με όλες τις αρνητικές συνέπειες. Κλείνοντας, είπε ότι το 80% των πελατών του προέρχεται από εσωτερικό τουρισμό και το υπόλοιπο από το εξωτερικό.

Στον τομέα του εναλλακτικού τουρισμού δραστηριοποιείται και ο Νίκος Γαλάνης, ταξιδιωτικός πράκτορας. Εστιάζει περισσότερο στον πεζοπορικό τουρισμό και αξιοποιεί τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου του. Υποστηρίζει ότι θα πρέπει να ενταθούν περισσότερο οι δράσεις στον τομέα της συντήρησης, της σηματοδότησης, του καθαρισμού, αλλά και της δημιουργίας μονοπατιών από χωριό σε χωριό. «Η εικόνα της περιοχής πρέπει να είναι αυτή που αρμόζει σε μία σύγχρονη κοινωνία, ώστε οι επισκέπτες να φεύγουν ευχαριστημένοι», αναφέρει.

Κάνουν πολλά χιλιόμετρα για τη σφαγή των ζώων

Ο Δημήτρης Νταής, κρεοπώλης στο Καρπενήσι, αναφέρθηκε στην ντόπια ζωική παραγωγή, η οποία δεν μπορεί να καλύψει την τοπική αγορά. Υποστήριξε ότι η κτηνοτροφία έχει μειωθεί διότι δεν υπάρχει οργάνωση και για τον λόγο αυτόν συρρικνώνεται ο κλάδος. Εστιάζοντας σε ζητήματα της καθημερινότητας, όπως είναι η σφαγή των ζώων, είπε ότι ένα σημαντικό πρόβλημα αποτελεί η απουσία σφαγίων στην περιοχή. «Αναγκαζόμαστε να πηγαίνουμε στη Σπερχειάδα, στο Αγρίνιο ή στην Αμφιλοχία, ώστε να μπορέσουμε να σφάξουμε ζώα και να τα φέρουμε πίσω. Η μετακίνηση αυτή στοιχίζει χρόνο και χρήμα», τόνισε.

Το υψόμετρο κάνει τη διαφορά στα αρωματικά φυτά

Αξιοποιώντας όλα τα φυσικά δώρα της Ευρυτανίας, ο Κώστας Κοτρώνης, παραγωγός από την Ανιάδα, προχώρησε στην καλλιέργεια αρωματικών φυτών και ιδιαίτερα τσαγιού του βουνού, ρίγανης και τώρα επεκτείνεται στο φασκόμηλο, στο τίλιο και στο μελισσόχορτο.

Τα προϊόντα του τα τυποποιεί και τα συσκευάζει με την επωνυμία «Ευρυτάνων γη» και το μεγαλύτερο ποσοστό της παραγωγής του απευθύνεται στην τοπική αγορά. Παράλληλα, διατηρεί κατάστημα πώλησης των προϊόντων του στο Μικρό Χωριό Ευρυτανίας και από εκεί κάνει τις πωλήσεις απευθείας στους επισκέπτες. «Το μεγαλύτερο ποσοστό των πελατών μου είναι Έλληνες και λιγότερο ξένοι, οι οποίοι στο σύνολό τους δεν γνωρίζουν τις ευεργετικές ιδιότητες των αρωματικών φυτών και προσπαθούμε να τους τις μεταλαμπαδεύσουμε».

Η μαζική εστίαση απαιτεί κοινούς βηματισμούς

Σε ό,τι αφορά τον κλάδο της εστίασης, συνομιλήσαμε με τη Θεοδώρα Πανάρα, από το Κρίκελλο, η οποία διατηρεί εστιατόριο και αγροτουριστικά καταλύματα. Υποστήριξε ότι «υπάρχει αναγκαιότητα χρηματοδότησης επενδύσεων με ποσοστό ενίσχυσης πάνω από 75%, ώστε να τονωθεί περισσότερο η επιχειρηματικότητα της περιοχής». Είπε ακόμη ότι απαιτείται μία σύγχρονη οργάνωση από την πλευρά των εμπλεκόμενων στη διαδικασία της εστίασης, «για να έχουμε ενιαία έκφραση προς τα έξω και να προσελκύουμε επισκέπτες στην περιοχή». Επίσης, επισήμανε την αναγκαιότητα της καλύτερης διαχείρισης των δασών της Ευρυτανίας, όπως επίσης και την ενίσχυση της ποιότητας των προϊόντων και των υπηρεσιών, για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα.

Αλλαντοποιία με πολυετή παρουσία και τεχνογνωσία

Στην περιοχή του Πρωσού δραστηριοποιείται το αλλαντοποιείο «Στρεμμένου», με πολυετή παρουσία στον κλάδο. Συνομιλήσαμε με τον Κώστα Σταυρόπουλο, υπεύθυνο παραγωγής, και μας είπε ότι ξεκίνησε να λειτουργεί το 1992. Η παρουσία του ενίσχυσε την ταυτότητα της περιοχής με τεχνογνωσία και εκπαίδευση από την Ιταλία. «Τα προϊόντα που παράγουμε είναι πολύχρονης ωρίμανσης και βασίζονται στο μικροκλίμα της περιοχής».

Μια ιδιαίτερη συνεργατική πρωτοβουλία

Με στόχο τη διατήρηση της παράδοσης και την έμπνευση αυτής από την Ευρυτανία, μία ομάδα γυναικών προχώρησε στη δημιουργία κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης με την επωνυμία «ΕΥΡΥΤΗ». Η επιχείρηση αυτή συνεργάζεται με ένα δίκτυο 50 μικροπαραγωγών από Άγραφα και Καρπενήσι και με τις πρώτες ύλες που παίρνει δημιουργεί μία σειρά νέων προϊόντων, τα οποία προωθεί στις αγορές.

Όπως μας ενημερώνει η Ελένη Αρωνιάδα, υπεύθυνη του καταστήματος στο Μεγάλο Χωριό, «με τη δράση μας αυτή στοχεύουμε στην ανάδειξη της παραδοσιακής γαστρονομίας, στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης με σημείο αναφοράς την προστασία του περιβάλλοντος. Παράλληλα, αξιοποιούμε την κυκλική οικονομία στον τομέα της γεωργίας και κτηνοτροφίας, με σημείο αναφοράς τη βιολογική παραγωγή».

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Υπαιθρος Χώρα»
που κυκλοφόρησε την Παρασκευή 7 Ιουλίου 2023