Δημοτικές Αγορές: Όλες με μακρά ιστορία, κάποιες κόσμημα για τις πόλεις τους

γράφουν οι Γιώργος Ρούστας, Μαρίας Αμπατζή

Στολίδια σήμερα για πολλές πόλεις της χώρας, όπως της Καρδίτσας, οι δημοτικές αγορές όχι μόνο έχουν να διηγηθούν στους επισκέπτες τους τη δική τους ιστορία, αλλά αποτελούν το σημείο αναφοράς της καθημερινότητας των δημοτών. Δυστυχώς, η εικόνα δεν είναι παντού η ίδια, καθώς σε κάποιες περιοχές, όπως στην Κομοτηνή, οι αγορές έχασαν την αίγλη τους, καθώς εγκαταλείφθηκαν από τις εκάστοτε δημοτικές αρχές.


Καρδίτσα

Η πόλη της Καρδίτσας, για παράδειγμα, εκτός από τη λίμνη Πλαστήρα και το κάστρο του Φαναρίου, έχει διακριθεί και για τη μοναδική δημοτική της αγορά, όπου εντός του γυάλινου κτηρίου λειτουργεί και το Πυροσβεστικό Μουσείο, που δημιουργήθηκε χάρη στο μεράκι συνταξιούχων του Σώματος. Στην πλατεία Αγοράς, το κτήριο δεσπόζει στον περιβάλλοντα χώρο και αποκτά μνημειακό χαρακτήρα, όσο λίγα στην Ελλάδα.

Η ιστορία της

Η δημοτική αγορά της Καρδίτσας είναι ένα εμβληματικό κτήριο συνυφασμένο με την ίδια την πόλη και την πορεία της μέσα στον χρόνο. Ένα κτήριο που έχει χαρακτηριστεί μνημείο ευρωπαϊκής κληρονομιάς, ενώ έχει συμπληρώνει ήδη 90 χρόνια ζωής, από τον Ιούνιο του 1928 που μπήκε ο θεμέλιος λίθος από τον τότε δήμαρχο Αστέριο Αλλαμανή.

Ενενήντα χρόνια ακμής και παρακμής για ένα κτήριο που δεν έπαψε ποτέ να είναι σημείο αναφοράς είτε για εμπορικούς και οικονομικούς λόγους, είτε για πολιτιστικούς ή και τουριστικούς είτε για αρχιτεκτονικούς, αφού αποτέλεσε και αποτελεί μία πρωτοποριακή κατασκευή. Κατασκευασμένο από γυαλί και μέταλλο, το εξαίρετο γεωμετρικά και με την απόλυτη συμμετρία οικοδόμημα κοσμεί την πόλη της Καρδίτσας.

Διακρίσεις

Είναι ένα από τα 40 μνημεία (σε σύνολο χιλιάδων που αναζήτησαν τη διάκριση), που κρίθηκε από Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι πρέπει όχι μόνο να διασωθεί, αλλά και να αποτελέσει Μνημείο Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς για τις επόμενες γενιές. Έτσι, το 1992, το κτήριο της δημοτικής αγοράς επιλέχθηκε στις Βρυξέλλες ως κτήριο που είναι ανάγκη να διασωθεί ως πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης.

Ο τότε δήμαρχος Αθανάσιος Κανταρτζής παρέλαβε ένα βραβείο που πιστοποιεί την ένταξη του κτηρίου μεταξύ των μνημείων της Ευρωπαϊκής Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς, ενώ μια δεύτερη διάκριση ήρθε στο πλαίσιο του προγράμματος Rafhael 1997, όπου το κτήριο επιλέχθηκε για χρηματοδότηση για ένα σχέδιο που προέβλεπε την ανάπτυξη εμπορικών και καλλιτεχνικών δράσεων μέσα σε αυτό.

Το κέντρο της αγοράς

Όλα αυτά τα χρόνια με τις μικροπαρεμβάσεις που έγιναν και γίνονται από τις δημοτικές αρχές που ακολούθησαν, η δημοτική αγορά διατηρείται σε καλό επίπεδο, χωρίς να λείπουν μικροπροβλήματα, τα οποία όμως αντιμετωπίζονται. Εντός του κτηρίου λειτουργούν καφέ, όπως και στον περιβάλλοντα χώρο, ενώ η εντυπωσιακή γυάλινη οροφή της Αγοράς κερδίζει αμέσως τον επισκέπτη. Παράλληλα, στους εκμισθωμένους χώρους της, κάθε Τετάρτη, παραγωγοί λαϊκών αγορών πωλούν τα προϊόντα τους, υπό ανθρώπινες συνθήκες, προφυλαγμένοι από τις ακραίες καιρικές συνθήκες, ενώ υπάρχουν και τα μονίμως στεγασμένα καταστήματα, κυρίως με τρόφιμα (κρεοπωλεία, ξηροί καρποί, αρωματικά φυτά). Γενικότερα, όπως αναφέρουν οι ίδιοι οι Καρδιτσιώτες, «μια βόλτα εκεί που χτυπά η καρδιά της πόλης, στη δημοτική αγορά, αρκεί για να βρεις αυτό που θέλεις για το σπιτικό σου».

Κομοτηνή

Οι παλαιότεροι, αυτοί που γνωρίζουν από το ξεκίνημά της τη δημοτική αγορά Κομοτηνής, λένε πως είναι η μόνη τόσο εγκαταλειμμένη από τον δήμο επί χρόνια, με εξαίρεση τις παρεμβάσεις επί δημαρχίας Βαβατσικλή πριν από αρκετά χρόνια.

Μπορεί οι παλαιότεροι πολιτικοί όλων των αποχρώσεων να περνούσαν αρκετές ώρες ημερησίως σε φιλικά κρεοπωλεία, συζητώντας περί ανέμων και υδάτων και να έταζαν προεκλογικά λαγούς με πετραχήλια, αλλά δυστυχώς μετά την απομάκρυνση από τον χώρο καμία υπόσχεση δεν εκπληρώθηκε. Τα χρόνια περνούν, οι εποχές αλλάζουν και η έλλειψη στάθμευσης σε συνδυασμό με την απουσία ανακαίνισης κάθε άλλο παρά βοηθούν τους επαγγελματίες.

Ο κρεοπώλης Νεοκλής Ιωαννίδης βρίσκεται 20 χρόνια στη δημοτική αγορά, αλλά τη γνωρίζει από παιδί, καθώς ο πατέρας του ήταν από τους πρώτους που δραστηριοποιήθηκε το 1967. Οι συνομήλικοι του πατέρα του θυμούνται ότι στο ξεκίνημά της είχε κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία και οπωροπωλεία. Κάποιοι λένε ότι η αγορά ήταν η ομορφότερη κι έσφυζε από ζωή.

Εγκατάλειψη

Ο χώρος της αγοράς, 52 χρόνια μετά, παρουσιάζει εμφανή σημάδια εγκατάλειψης παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των επαγγελματιών να διατηρήσουν ένα κλίμα φιλόξενο. Τα κλειστά καταστήματα αποδεικνύουν ότι αρκετοί επέλεξαν σημεία εκτός δημοτικής αγοράς για να επενδύσουν. Ο κ. Ιωαννίδης βλέπει την κατιούσα πορεία την τελευταία δεκαπενταετία με καταστήματα να ανοίγουν και να κλείνουν.

Ο λόγος είναι η παλαιότητα του κτηρίου που χρήζει ουσιαστικής ανακαίνισης και, βέβαια, η έλλειψη χώρων στάθμευσης. Στην ερώτηση εάν η καταναλωτική κουλτούρα άλλαξε και απομακρύνθηκε το κοινό, απαντά πως «η δημοτική αγορά άλλαξε την κουλτούρα. Εάν ήταν μια σύγχρονη αγορά με χώρο στάθμευσης, θα την επέλεγαν οι επαγγελματίες αντί να δραστηριοποιηθούν εκτός του χώρου».

Όπως ο ίδιος εξηγεί, αντιμετωπίζουν προβλήματα ακόμη και με την τροφοδοσία των καταστημάτων για τα φορτηγά που φορτώνουν και ξεφορτώνουν. «Ζητήσαμε να ισχύει η κάρτα ημίωρης στάθμευσης τουλάχιστον στην οδό Κ. Παλαιολόγου μπροστά στην αγορά για να διευκολύνουμε τους καταναλωτές, αλλά μας παρέπεμπαν από τον δήμο στην τροχαία και αντίστροφα».

Παρά τα προβλήματα, η οικογενειακή συνέχεια στα περισσότερα καταστήματα και η επαγγελματική συνέπεια κρατούν ορισμένα ανοιχτά. «Υπάρχει μια προσωπική σχέση με τους πελάτες κατά 80%, στα περισσότερα μαγαζιά. Προσωπικά, μαζί με τον αδελφό μου, επιτυγχάνουμε το 50% του τζίρου με delivery, αλλά αυτό δεν λύνει το πρόβλημα», δηλώνει.

Τονίζει ότι όσοι έρχονται γνωρίζουν ότι θα βρουν ντόπια κρέατα κι εγγυημένη ποιότητα. Όταν τα ρολά κατεβαίνουν και η καθαριότητα ολοκληρώνεται, οι επαγγελματίες γειτονεύουν ο ένας με τον άλλον για κουβεντούλα και κρασάκι, όπως παλιά.