Οι λόγοι που αυξάνουν τα προβλήματα στη χρήση του αρδευτικού νερού στην Ελλάδα

του Βασίλη Κανάκα, προέδρου Ένωσης Αρδευτών Ελλάδος

Το νερό αποτελεί σημείο αναφοράς του έμβιου κόσμου και βασικό παράγοντα της μορφολογικής εξέλιξης του πλανήτη μας (ωκεανοί, θάλασσες, λίμνες, ποτάμια και χείμαρροι). Όπου και να στρέψουμε το βλέμμα μας, η παρουσία και η απουσία του (έρημοι) είναι κυρίαρχη. Για αυτό οι άνθρωποι το θεοποίησαν στο πέρας των αιώνων (Ποσειδώνας, Νείλος, Γάγγης, κ.λ.π). Η αξιοποίηση του νερού αποτέλεσε τον συνδετικό κρίκο σχηματισμού –αρχικά μικρών και εν συνεχεία μεγαλύτερων– κοινωνικών ομάδων. Οι διατροφικές απαιτήσεις του συνεχώς αυξανόμενου και επικεντρωμένου στα αστικά κέντρα πληθυσμού οδήγησαν στην αναγκαία υπερεκμετάλλευσή του.

Βασίλης Κανάκας, πρόεδρος Ένωσης Αρδευτών Ελλάδος

Ιδιαίτερα στη χώρα μας, με την έντονη χωρική και χρονική ανισοκατανομή των υδατικών πόρων, όπου το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού και της γεωργικής παραγωγής βρίσκεται σε περιοχές υδατικά λείψυδρες (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, θεσσαλικός κάμπος, Κρήτη κ.λπ.), η σχέση επάρκειας – ποιότητας νερού, χωρίς ή με ανεκτό κόστος άρδευσης, με τεχνικά επαρκή και άρτια συστήματα μεταφοράς, στράγγισης και άρδευσης, αποτελεί το κυρίαρχο πρόβλημα της χώρας. Τα προβλήματα αυτά επιτάθηκαν τα τελευταία χρόνια για τους ακόλουθους λόγους:

  • Αυξημένη ζήτηση στα αστικά κέντρα και τουριστική χρήση, που σε πολλές περιοχές συγκρούεται με τις αρδευτικές απαιτήσεις των καλλιεργειών.
  • Αυξημένο κόστος φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, το οποίο επιβάλλει αντισταθμιστικά την παρουσία νερού.
  • Λόγω της κλιματικής αλλαγής και της έντονης διαφοροποίησης των βροχών (περίοδοι μεγάλης ξηρασίας εναλλασσόμενες με έντονες βροχοπτώσεις), που αποδομούν τα συστήματα μεταφοράς, στράγγισης και ανανέωσης των χρησιμοποιούμενων υδατικών πόρων. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τεράστια υδατικά αποθέματα των πλημμυρικών βροχών, τα οποία θα μπορούσαν με κατάλληλες μεθόδους και έργα να επιλύσουν την αρδευτική λειψυδρία πολλών περιοχών, κινούνται προκαλώντας τεράστιες πλημμυρικές ζημίες, αγνοώντας τη ρήση του καθηγητή Παυλίδη (ΑΠΘ) περί μετουσίωσης της πλημμυρικής κατάρας σε ευλογημένη ταμίευση με αντιπλημμυρική προστασία.

*Μεγάλα προβλήματα απωλειών του νερού άρδευσης κατά τη μεταφορά του στο χωράφι, λόγω των πεπαλαιωμένων και διάτρητων υφιστάμενων αρδευτικών δικτύων.

*Η συνεχής υπενθύμιση από αρμόδιους –και κυρίως αναρμόδιους– οικολογούντες και όχι μόνο, ότι η άρδευση απομυζά το 70%-80% της κατανάλωσης του νερού, άρα αποτελεί το μέγα πρόβλημα της λειψυδρίας στη χώρα μας. Όμως, κανείς από αυτούς δεν έθεσε τα ακόλουθα καυτά ερωτήματα:

  1. Εάν δεν υπήρχαν οι αρδευόμενες – αποξηρανθείσες εκτάσεις των ελών – λιμνών (Γιαννιτσών, Κάμπου των Σερρών, θεσσαλικού κάμπου, Έβρου, Νέστου, Κωπαΐδας, κ.λπ.), πώς θα τρεφόταν ο πληθυσμός της χώρας μας σήμερα, με ξερικά σιτηρά;
  2. Εάν δεν γίνονταν τα σωτήρια έργα ταμίευσης και αρδευτικού ελέγχου των ποταμών Αξιού, Αχελώου, Αλιάκμονα, Στρυμόνα, Νέστου Έβρου, κ.λπ, τα νερά δεν θα κατέληγαν αναξιοποίητα στη θάλασσα;
  3. Γιατί το αυτονόητο, ότι μέρος του αρδευτικού νερού επανακάμπτει στους υπόγειους υδροφορείς, αγνοείται συστηματικά; Γιατί αναφέρονται οι πάντες μόνο στη ρύπανση και νιτροποίηση των γεωργικών εδαφών και των υπόγειων υδροφορέων, λες και οι αγρότες δεν επωμίζονται πρώτοι αυτοί τα παραπάνω προβλήματα; Μήπως η απονιτροποίηση και ο καθαρισμός των εδαφών και των υπόγειων υδροφορέων δεν περνά μέσα από την εισαγωγή καθαρού νερού με κατάλληλο χειρισμό κατά την μεταφορά ή στο χωράφι, σε περιόδους μη καλλιέργειας; Μήπως για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών είναι αμέτοχη η πολιτεία και αποτελεί πρόβλημα μόνο των αγροτών, που λοιδορούνται, ενώ υφίστανται αυτοί πρώτοι την παραπάνω ζημία; Μήπως η αδυναμία της πολιτείας να σχεδιάσει, υλοποιήσει και εκπαιδεύσει τον αγροτικό κόσμο στις τεχνικές αυτές είναι προαπαιτούμενο και αφήνει να αιωρείται ότι ο αγροτικός κόσμος είναι ο τελευταίος και μόνος φταίχτης;
  4. Ποιος εκπαίδευσε τους αγρότες, στο χωράφι, όχι στον πίνακα, για το πώς, πού και με ποιον οικονομικά εφικτό τρόπο μπορούν να επιτευχθούν τα παραπάνω, παρά μόνο τους ζητούν ευθύνες;

Στη χώρα μας, όπου το κλίμα μάς το χάρισαν απλόχερα οι θεοί, στη χώρα μας, όπου η μόνη της σωτηρία είναι ο πρωτογενής αγροτικός τομέας και ο τουρισμός, ας μεριμνήσει η πολιτεία να δει κατάματα την αλήθεια της πραγματικότητας και όχι των ωραίων λόγων των ανθρώπων, που το χωράφι το ξέρουν μόνο στα χαρτιά, και να πράξει αναλόγως. Εμείς θα είμαστε στο πλευρό της, γιατί η επιβίωσή μας είναι και επιβίωση του ελληνικού λαού.