Η αιγοπροβατοτροφία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κλάδους της πρωτογενούς παραγωγής στην Ελλάδα, προσφέρει εισόδημα σε χιλιάδες αγροτικές οικογένειες και συνεισφέρει σημαντικά στην αγροτική ανάπτυξη, ιδιαίτερα στις απομονωμένες και μειονεκτικές περιοχές. Αν και θεωρείται ζωτικός τομέας της ελληνικής κτηνοτροφίας, το δυναμικό της δεν έχει αξιοποιηθεί πλήρως, με αποτέλεσμα η βιωσιμότητα πολλών κτηνοτρόφων να είναι επισφαλής.
Η δομή, κυρίως, της ελληνικής προβατοτροφίας είναι στραμμένη στη γαλακτοπαραγωγή. Οι προβατοτρόφοι δίνουν πολύ μεγάλη σημασία στην παραγωγή του γάλακτος και μικρή στην παραγωγή κρέατος. Η παραγόμενη ποσότητα γάλακτος χρησιμοποιείται, κατά κύριο λόγο, για την παραγωγή της φέτας και, κατά δεύτερο, γιαούρτης ή άλλων προϊόντων. Στη διαμόρφωση της ακαθάριστης προσόδου στις προβατοτροφικές εκμεταλλεύσεις, με τις ισχύουσες τα τελευταία χρόνια τιμές, συμμετέχει κατά 80% περίπου η αξία του γάλακτος και κατά 20% η αξία του κρέατος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η κερδοφορία και των προβατοτροφικών μονάδων να είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τιμή του γάλακτος.
Η παραγωγή κρέατος, από την άλλη, αντιμετωπίζεται κυρίως ως ένα υποπροϊόν, το οποίο εξαρτάται από την εποχική ζήτηση, ενώ, ταυτόχρονα, θεωρείται ανταγωνιστικό της γαλακτοπαραγωγής.
Οι προβατοτρόφοι, στην προσπάθειά τους να μεγιστοποιήσουν την αρμεκτική περίοδο, απομακρύνουν τα αρνιά αμέσως μετά τον απογαλακτισμό τους. Η παραγωγή κρέατος, επομένως, προσανατολίζεται κυρίως γύρω από αρνιά, τα οποία πωλούνται ως ελαφριά σφάγια. Μόνο το 15% των αρνιών, κατά μέσο όρο, σε μια εκμετάλλευση δεν σφάζεται μετά το πέρας του απογαλακτισμού και παχύνεται στο προβατοστάσιο, με σκοπό την παραγωγή βαρύτερων σφαγίων.
Προκειμένου, λοιπόν, να αντιμετωπιστεί αυτή η οικονομική αναιμία των κτηνοτρόφων, κρίνεται σκόπιμη η δημιουργία προϋποθέσεων για βελτιώσεις στην παραγωγικότητα και στην ποιότητα των προϊόντων. Η ανάπτυξη νέων προϊόντων, που θα ικανοποιούν τις απαιτήσεις των καταναλωτών, αποτελεί ένα από τα στοιχήματα ανάπτυξης του κλάδου.
Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει μια αυξανόμενη τάση για την αγορά τεμαχίων από βαριά σφάγια. Η χρησιμοποίησή τους από ξενοδοχεία και εστιατόρια κατά την τουριστική περίοδο είναι ιδιαίτερα δημοφιλής. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εισαγωγή σφαγίων από χώρες με μεγάλη παράδοση στη συγκεκριμένη κατηγορία, όπως η Νέα Ζηλανδία. Έτσι, ενώ τα μέσα μαζικής ενημέρωσης επικεντρώνονται κάθε Πάσχα στις εισαγωγές από τη ΦΥΡΟΜ και τη Βουλγαρία, αυτές αντιπροσωπεύουν το 23% των συνολικών εισαγωγών αρνίσιου κρέατος και το 58%, που εισάγεται από τη Νέα Ζηλανδία, μένει έξω από το οπτικό μας πεδίο.
Η παραγωγή βαρύτερων σφαγίων μπορεί να αποτελέσει ακόμη μία οικονομική διέξοδο για τον προβατοτρόφο, εάν και εφόσον συνδυαστούν σωστά η παράδοση με τις απαιτήσεις της αγοράς για νέα προϊόντα γαστρονομίας. Προκειμένου να αυξηθεί το μερίδιο της αγοράς του αρνίσιου κρέατος, θα πρέπει να υπάρξει η κατάλληλη καθοδήγηση και στήριξη τόσο στον κτηνοτρόφο όσο και σε όλους όσοι εμπλέκονται στην αλυσίδα τυποποίησης, μεταποίησης και εμπορίας.
Οι κυριότεροι τομείς, στους οποίους θα πρέπει να εστιάσει μια τέτοια προσπάθεια, είναι οι εξής:
- Η διαφοροποίηση των παραδοσιακών μεθόδων εκτροφής.
- Η προσαρμογή της διατροφής για την παραγωγή σφαγίων με αποδεκτά από το καταναλωτικό κοινό χαρακτηριστικά.
- Η συστηματική εκτίμηση και ταξινόμηση σφαγίων για την ορθότερη και αποτελεσματικότερη αξιοποίησή τους.
- Η υιοθέτηση νέων μεθόδων κοπής.
- Η τυποποίηση.
- Η έρευνα προσδιορισμός νέων αγορών.
- Η ενημέρωση του καταναλωτικού κοινού.
- Η αποτελεσματική προώθηση στην αγορά.
Για να είναι αποτελεσματική η προσπάθεια, πρέπει να πιάσει το νήμα από τους τελευταίους κρίκους της αλυσίδας προστιθέμενης αξίας: τα εστιατόρια και τα κρεοπωλεία. Ας μην ξεχνάμε ότι οι τιμές λιανικής καθορίζουν τη συνολική προστιθέμενη αξία που αντιπροσωπεύει ένα σφάγιο. Στον βαθμό που η ποιότητα, η κοπή και η τυποποίηση του κρέατος αποφέρουν αυξημένα έσοδα ανά σφάγιο, θα υπάρξει η δυνατότητα μέρος αυτής της αύξησης να φτάσει στον παραγωγό. Η βρετανική εμπειρία, για παράδειγμα, δείχνει ότι διαφορετικοί τρόποι κοπής μπορεί να αυξήσουν έως και κατά 20% τη συνολική λιανική αξία ενός σφαγίου.
Εφόσον πετύχουμε αντίστοιχες βελτιώσεις στην Ελλάδα, και γιατί να μην το καταφέρουμε, θα μείνει ανοιχτό το ερώτημα πώς επιμερίζεται το κέρδος ανάμεσα στους κρίκους της αλυσίδας παραγωγής και διάθεσης. Εδώ, καθοριστικό ρόλο θα παίξει η ικανότητα των κτηνοτρόφων να οργανωθούν σε αποτελεσματικά συνεργατικά σχήματα, που θα αυξήσουν τη διαπραγματευτική τους ισχύ.
