Στα 639,1 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 543,2 εκατ. ευρώ είναι κοινοτικά, διαμορφώνεται ο συνολικός προϋπολογισμός του νέου Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης για την περίοδο 2021-2027. Όραμα για τη νέα προγραμματική περίοδο είναι να καταστεί η περιφέρεια «πύλη ανάπτυξης, πόλος αξίας και πρότυπο κοινωνικής παρέμβασης», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο εγκεκριμένο από την Κομισιόν επιχειρησιακό της πρόγραμμα.
Αναπτυξιακό όραμα
Τι σημαίνουν τα παραπάνω; Σύμφωνα με την περιφέρεια:
✱ Πύλη ανάπτυξης μπορεί να καταστεί μέσω της αξιοποίησης της γεωγραφικής θέσης και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων σε φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους. «Προτεραιότητα είναι η ολοκλήρωση κρίσιμων υποδομών που συνδέουν την Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας-Θράκης με τα εθνικά και διεθνή δίκτυα μεταφορών, ενέργειας και τηλεπικοινωνιών και ενισχύουν τη γεωστρατηγική της θέση. Παράλληλα, δημιουργούν ευνοϊκό και ανταγωνιστικό περιβάλλον ικανό να προσελκύσει ανθρώπινο δυναμικό, επενδύσεις και επισκέπτες, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη».
✱ Πόλος αξίας μέσω της ενίσχυσης και της διεύρυνσης της παραγωγικής βάσης, επενδύοντας στην έρευνα και στην καινοτομία, κατά προτεραιότητα σε τομείς που υποδεικνύει η RIS3. «Έμφαση δίνεται στη διαμόρφωση ενός βιώσιμου παραγωγικού υποδείγματος, το οποίο συγκροτούν ο τουρισμός, ο πολιτισμός, το περιβάλλον και η αγροδιατροφή. Επίσης, η επένδυση σε καθαρές μορφές ενέργειας και η μετάβαση στην κυκλική οικονομία, στην πράσινη και στη γαλάζια επιχειρηματικότητα αποτελούν προτεραιότητες της ΠΑΜΘ».
✱ Πρότυπο κοινωνικής παρέμβασης μέσω πρωτοβουλιών ενίσχυσης της απασχόλησης σε τομείς, περιοχές και πληθυσμό, που παρουσιάζουν ιδιαίτερη υστέρηση ή χαρακτηριστικά. «Έμφαση δίνεται στην αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού σε τομείς έρευνας, καινοτομίας και ψηφιακών δεξιοτήτων, στη διεύρυνση υφιστάμενων κοινωνικών δομών και υπηρεσιών, αλλά και στη δημιουργία καινοτόμων λύσεων, για τις περιοχές και τους πληθυσμούς που παρουσιάζουν υστέρηση και ανισότητες και, τέλος, στην καταπολέμηση διακρίσεων, την προώθηση ίσων ευκαιριών, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, την ενδυνάμωση του εκπαιδευτικού και υγειονομικού συστήματος».
Προτεραιότητες και δράσεις
Με βάση της προτεραιότητες (εκτός της τεχνικής βοήθειας) της στρατηγικής του προγράμματος, περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, οι ακόλουθες δράσεις:
Προτεραιότητα 1 – Προώθηση επιχειρηματικότητας και καινοτομίας
Προγραμματίζεται η υλοποίηση δράσεων, όπως:
✱ Στήριξη επιχειρήσεων για την ενίσχυση των επιδόσεών τους στην έρευνα, στην ανάπτυξη και στην καινοτομία, καθώς και για τη συνεργασία τους με ερευνητικούς/ακαδημαϊκούς φορείς.
✱ Εκσυγχρονισμός/αναβάθμιση ερευνητικών υποδομών δημόσιων ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημιακών εργαστηρίων έρευνας & ανάπτυξης.
✱ Δράσεις ψηφιοποίησης (δημόσιων, πολιτιστικών, κοινωνικών και άλλων φορέων).
✱ Ενίσχυση υφιστάμενων και ίδρυση επιχειρήσεων κατά προτεραιότητα σε τομείς της στρατηγικής RIS3.
✱ Ενίσχυση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων και στήριξη των εξαγωγών κατά προτεραιότητα σε τομείς της στρατηγικής RIS3.
✱ Ανάπτυξη/αναβάθμιση μηχανισμών και δομών στήριξης επιχειρήσεων.
Προτεραιότητα 2 – Bιώσιμη διαχείριση πόρων και υποδομών
Προγραμματίζεται η υλοποίηση δράσεων, όπως:
✱ Δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε δημόσια/δημοτικά κτήρια περιφερειακής και τοπικής αρμοδιότητας σε τομείς όπως υγεία, εκπαίδευση, αθλητισμός, πολιτισμός, δημόσια διοίκηση και αυτοδιοίκηση κ.ά.
✱ Ανάπτυξη βασικών υποδομών και εφαρμογών για την αξιοποίηση της γεωθερμίας σε αστικές, αγροτικές και βιομηχανικές περιοχές. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της δράσης προβλέπεται η αξιοποίηση των γεωθερμικών πεδίων της περιφέρειας σε σύνδεση με το νέο θεσμικό πλαίσιο για την αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού της χώρας και με εφαρμογές στον αγροτικό τομέα, τη βιομηχανία τροφίμων, τη θέρμανση κατοικιών και δημόσιων κτηρίων κ.ά. Ενδεικτικά, αναφέρεται η αξιοποίηση της γεωθερμίας για τη θέρμανση θερμοκηπιακών καλλιεργειών, την ξήρανση αγροτικών προϊόντων.
✱ Κατασκευή έργων αντιπλημμυρικής προστασίας, συμπεριλαμβανομένων των πράσινων υποδομών.
✱ Ενίσχυση υποδομών πολιτικής προστασίας για πρόληψη και διαχείριση κινδύνων που συνδέονται με το κλίμα.
✱ Παρεμβάσεις προστασίας ακτών και εδαφών από διάβρωση.
✱ Ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων, μέσω του περιορισμού των διαρροών και η εξασφάλιση επαρκούς και καλής ποιότητας πόσιμου νερού από επιφανειακές πηγές.
Προτεραιότητα 3 – Βελτίωση της συνδεσιμότητας της ΠΑΜΘ
Προγραμματίζεται η υλοποίηση δράσεων, όπως:
✱ Κατασκευή/αναβάθμιση αναλυτικού οδικού ΔΕΔ-Μ.
✱ Ανάπτυξη/αναβάθμιση συνοριακών σταθμών.
✱ Παρεμβάσεις βελτίωσης της οδικής ασφάλειας και της προσβασιμότητας των πολιτών.
Προτεραιότητα 4Α – Ενίσχυση της Κοινωνικής Συνοχής (ΕΤΠΑ)
Προγραμματίζεται η υλοποίηση δράσεων, όπως:
✱ Δημιουργία, επέκταση και εκσυγχρονισμός μονάδων προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας, πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
✱ Υποδομές και εξοπλισμοί στον τομέα της υγείας.
✱ Δημιουργία, επέκταση και εκσυγχρονισμός υποδομών κοινωνικής μέριμνας και ένταξης.
✱ Αναβάθμιση υποδομών θεματικού τουρισμού, διασφάλιση πρόσβασης σε πολιτιστικούς πόρους και φυσικά τοπία, αναβάθμιση και ανάδειξη πολιτιστικών υποδομών και περιοχών ιδιαίτερης οικολογικής αξίας και μοναδικού κάλλους, υποστήριξη πολιτιστικών θεσμών και δράσεων παραγωγής σύγχρονου πολιτισμού κ.ά.
Προτεραιότητα 4Β – Κοινωνική Ενσωμάτωση και αντιμετώπιση της φτώχειας (ΕΚΤ+)
Προγραμματίζεται η υλοποίηση δράσεων, όπως:
✱ Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για ανέργους σε επιχειρήσεις (ΝΘΕ) κατά προτεραιότητα σε τομείς της στρατηγικής RIS3.
✱ Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για ανέργους σε επιχειρήσεις (ΝΘΕ σε περιοχές εφαρμογής ολοκληρωμένων χωρικών στρατηγικών (ΒΑΑ και ΟΧΕ).
✱ Συμβουλευτική – κατάρτιση – πιστοποίηση – πρακτική άσκηση – mentoring σε ανέργους.
✱ Ενίσχυση της αυτοαπασχόλησης (ίδρυση επιχειρήσεων από ανέργους – Νέοι Ελεύθεροι Επαγγελματίες).
✱ Δράσεις στήριξης υφιστάμενων ή νέων κοινωνικών επιχειρήσεων (ΚΑλΟ).
✱ Προσαρμογή εργαζομένων, επιχειρήσεων και επιχειρηματιών στην αλλαγή, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης, κατά προτεραιότητα σε περιοχές εφαρμογής ολοκληρωμένων χωρικών στρατηγικών (ΒΑΑ και ΟΧΕ).
✱ Εξειδικευμένη εκπαιδευτική υποστήριξη για ένταξη μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
✱ Ενίσχυση κέντρων εκπαιδευτικής και συμβουλευτικής υποστήριξης (ΚΕΣΥ).
✱ Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης STEM.
✱ Ολοκληρωμένες δράσεις ένταξης υπηκόων τρίτων χωρών στην αγορά εργασίας.
✱ Μαθήματα ελληνικής γλώσσας σε υπηκόους τρίτων χωρών.
✱ Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις ένταξης των Ρομά στην αγορά εργασίας.
✱ Προώθηση και υποστήριξη παιδιών για την ένταξή τους στην προσχολική εκπαίδευση, καθώς και για την πρόσβαση παιδιών σχολικής ηλικίας, εφήβων και ατόμων με αναπηρία, σε υπηρεσίες δημιουργικής απασχόλησης.
✱ Υποστήριξη παρεμβάσεων ισότιμης πρόσβασης ΑμεΑ και άλλες ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στην ανώτατη εκπαίδευση.
✱ Δομές παροχής αγαθών συμπεριλαμβανομένων και των δομών σίτισης.
✱ Δομές καταπολέμησης της βίας κατά των γυναικών.
✱ Παροχή υπηρεσιών φροντίδας σε επίπεδο οικογενειών και τοπικών κοινοτήτων.
✱ Ενίσχυση υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ψυχικής υγείας.
✱ Υλοποίηση σχεδίων του μετασχηματισμού των υπηρεσιών για την αποϊδρυματοποίηση παιδιών.
Προτεραιότητα 5 – Ολοκληρωμένη Χωρική Ανάπτυξη στην Περιφέρεια ΑΜΘ (ΕΤΠΑ)
Προβλέπεται η εκπόνηση ΟΧΕ σε Καβάλα, Δράμα, Κομοτηνή, Ξάνθη και Αλεξανδρούπολη. Ενδεικτικές κατηγορίες δράσεων είναι οι εξής:
✱ Ανάδειξη περιοχών ιστορικού, εμπορικού, πολιτιστικού και τουριστικού ενδιαφέροντος.
✱ Επανάχρηση εγκαταλειμμένων απαξιωμένων δημοτικών κτηρίων.
✱ Δημιουργία, αναβάθμιση, εκσυγχρονισμός δημοτικών αγορών, δημοτικών χώρων άθλησης και αναψυχής, συμπεριλαμβανομένων εξειδικευμένων χώρων σπορ και «παιδικών χαρών».
✱ Δημιουργία διαδρομών επίσκεψης σε σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος.
✱ Προστασία, ανάπτυξη και προβολή της φυσικής κληρονομιάς και του οικολογικού τουρισμού.
✱ Yλική ανάπλαση και ασφάλεια δημόσιων χώρων, δημιουργία/αναβάθμιση ανοιχτών δημοτικών χώρων αναψυχής, πρασίνου και χώρων στάθμευσης, αξιοποίηση αδιαμόρφωτων ή/και εγκαταλειμμένων – υποβαθμισμένων δημοτικών χώρων.
✱ Κατασκευή αναβάθμιση υποδομών ασφάλειας πεζών – πεζοδρομήσεις – πεζογέφυρες, αλλά και πρόσβασης ασφάλειας εξυπηρέτησης ΑμεΑ.
✱ Κατασκευή – επέκταση -αναβάθμιση ποδηλατοδρόμων.
✱ Προώθηση καθαρών αστικών μεταφορών.
✱ Εγκαταστάσεις Συστήματα διαλογής/ανακύκλωσης απορριμμάτων.
Επίσης, προβλέπεται η υλοποίηση δύο στρατηγικών ΟΧΕ:
1) ΟΧΕ Πολιτιστικής – Τουριστικής Διαδρομής Εγνατίας Οδού. Υλοποιείται μέσω του ΠΕΠ 2014-2020 και δεδομένης της σημαντικότητάς της θα συνεχιστεί και στην προγραμματική περίοδο 2021-2027.
2) ΟΧΕ Οροσειράς Ροδόπης και Ποταμού Νέστου. Πρόκειται για παρέμβαση με ενοποιητικό στοιχείο το φυσικό περιβάλλον, που ο σχεδιασμός της είχε προχωρήσει σημαντικά στο πλαίσιο της περιόδου 2014-2020. Η περιοχή παρέμβασης περιγράφεται στο αναθεωρημένο χωροταξικό περιφερειακό πλαίσιο όπου καθορίζονται Περιοχές Ειδικών Χωρικών Παρεμβάσεων (ΠΕΧΠ) μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η περιοχή Τόξο ποταμού Νέστου και Ορεινός όγκος Οροσειράς Ροδόπης.
