της Νεκταρίας Τσιγαρδή, γεωπόνου
Γενικές οδηγίες
Διατήρηση με επιμέλεια της ισορροπίας βλαστικών και καρποφόρων οργάνων των φυτών και αποφυγή υπερβολικής και τρυφερής βλάστησης, καθώς και υπερβολικού ύψους φυτών σε όλη την καλλιεργητική περίοδο. Αυτή επιτυγχάνεται με την ορθολογική χρήση των αζωτούχων λιπασμάτων, με τη χρήση της αναγκαίας και μόνο ποσότητας νερού κατά αρδευτική δόση και συχνότητα αρδεύσεων, καθώς και με τη χρήση ρυθμιστών ανάπτυξης των φυτών στις περιπτώσεις που οι βαμβακοφυτείες, από καλλιεργητικές αστοχίες και καιρικές συνθήκες, αναπτύσσουν υπερβολική βλάστηση.
Ειδικότερες επιλογές
Προκειμένου τα φυτά να μην είναι ελκυστικά για την ανάπτυξη επιβλαβών οργανισμών, κυρίως του πράσινου σκουληκιού, πρέπει να επιτευχθεί η επιθυμητή πρωιμότητα των βαμβακοκαλλιεργειών.
Σε βαμβακοφυτείες που βρίσκονται στο στάδιο έναρξης εμφάνισης των χτενιών (ύψος φυτών περίπου 30 εκατοστά) συνιστάται γενική δόση άρδευσης 35 κ.μ. νερού ανά στρέμμα. Ιδιαίτερα σε γόνιμα εδάφη με ύψος φυτών άνω των 35 εκατοστών, η συνιστώμενη δόση άρδευσης είναι περίπου 25 κ.μ. νερού ανά στρέμμα.
Σε βαμβακοφυτείες ευρισκόμενες στο στάδιο της ανθοφορίας και έναρξης καρπόδεσης (ύψος φυτών περίπου 65 εκ.) συνιστάται γενική δόση άρδευσης 50 κ.μ. νερού/στρέμμα. Σε εδάφη γόνιμα με ύψος φυτών άνω των 70 εκ. συνιστάται γενική δόση άρδευσης 40 κ.μ. νερού/στρέμμα. Συνιστάται, δε, εφαρμογή ρυθμιστών ανάπτυξης των φυτών (mepiquat chloride 5 SL) με δόση 25-70 κυβικών εκ./στρέμμα, αναλόγως της γονιμότητας των εδαφών και του ύψους των φυτών, και στη συνέχεια να γίνεται άρδευση.
Σε βαμβακοφυτείες ευρισκόμενες στο στάδιο της καρποφορίας με καρπόδεση 50%-60% και ύψος φυτών 85 εκ. και άνω, με πλούσια βλάστηση και μεσογονάτια διαστήματα 5-6 εκ., συνιστάται εφαρμογή ρυθμιστών ανάπτυξης (mepiquat chloride 5 SL) με δόση 70 -100 κυβικά εκ./στρέμμα και στη συνέχεια να γίνει άρδευση.
Αντιμετώπιση εντόμων
Κατά την πρώτη βλαστική περίοδο, που περιλαμβάνει τις (6) πρώτες εβδομάδες, τα έντομα που προσβάλλουν το νεαρό βαμβάκι είναι κυρίως θρίπες, αφίδες και τετράνυχος, που προκαλούν προσβολές στα νεαρά φυτάρια, όπως συστροφές φύλλων, κατσάρωμα, φυλλόπτωση, σχισίματα κ.λπ. Ωστόσο, όπως φαίνεται ιστορικά τα φυτά ανακάμπτουν γρήγορα και δεν απαιτείται χημική επέμβαση με εντομοκτόνα, η οποία κατά κανόνα πρέπει να αποφεύγεται αυτή την περίοδο, διότι στην ίδια περίοδο αρχίζουν να εγκαθίστανται τα ωφέλιμα έντομα στα βαμβακόφυτα. Παρά ταύτα, πρέπει να παρακολουθούμε 1-2 φορές την εβδομάδα και τους τρεις παραπάνω εχθρούς, χρησιμοποιώντας έναν μεγεθυντικό φακό, προκειμένου να διαπιστώσουμε πυκνότητες πληθυσμών και ζημιές, ώστε να επέμβουμε όταν φτάσουμε σε όρια επέμβασης:
✱ Τετράνυχος: Επεμβαίνουμε μόνο εάν προκαλείται φυλλόπτωση και οι πληθυσμοί είναι υψηλοί.
✱ Αφίδες: Επεμβαίνουμε μόνο εάν οι πληθυσμοί παραμένουν υψηλοί για επτά ή περισσότερες ημέρες.
✱ Θρίπες: Γενικά δεν απαιτείται επέμβαση. Το κατώτερο όριο επέμβασης είναι ένα άτομο ανά φυτό χωρίς μόνιμα φύλλα ή ένα με δύο άτομα με μόνιμα φύλλα, σε δείγμα 20 με 40 φυτών.
Λύγκος
Προσβάλλει την καλλιέργεια από τον σχηματισμό των χτενιών έως την καρπόδεση και ιδιαίτερα τέλος Μαΐου – αρχές Ιουνίου, όπου παρατηρείται μαζική παραγωγή χτενιών. Τα ακμαία του λύγκου τρυπούν τα χτένια, τα οποία γίνονται καστανά και πέφτουν όταν είναι μικρά, ενώ τα μεγάλα χτένια δίνουν λουλούδια που δύσκολα γονιμοποιούνται. Τα ακμαία επίσης τρυπούν τα νεαρά καρύδια και τρέφονται από τους σπόρους. Ο λύγκος ευνοείται από υψηλές σχετικές υγρασίες και χαμηλές θερμοκρασίες (20-25 βαθμών Κελσίου), ενώ μεταναστεύει στο βαμβάκι από άλλα φυτά, καθώς και από ζιζάνια στις άκρες των χωραφιών και από αγρούς σε αγρανάπαυση.
Ο πληθυσμός του μπορεί να εξαπλωθεί γρήγορα όταν μεταναστεύει στο βαμβάκι από:
α) Μηδική που συγκομίζεται.
β) Ζιζάνια που ξηραίνονται.
γ) Εκτάσεις με αυτοφυή βλάστηση που ξηραίνονται.
Μέτρα αντιμετώπισης
α) Κλιμάκωση της κοπής της μηδικής που γειτονεύει με το βαμβάκι, αφήνοντας άκοπες λωρίδες μηδικής στα σύνορα.
β) Από την 3η εβδομάδα Μαΐου μέχρι την 1η εβδομάδα Ιουνίου το αργότερο να γίνεται ψεκασμός με εντομοκτόνο επαφής και στομάχου των ζιζανίων που γειτνιάζουν με την καλλιέργεια του βαμβακιού, πριν τα ζιζάνια ξεραθούν. Ακολούθως, τα ζιζάνια θα πρέπει να κοπούν και καταστραφούν.
γ) Παρακολούθηση εξάπλωσης του λύγκου στην καλλιέργεια. Το κατώτερο όριο επέμβασης είναι τα 5 άτομα ανά 100 φυτά κ.μ.ο.
Τετράνυχος
Σε όλα τα στάδια του φυτού, ο τετράνυχος μυζεί τους χυμούς του, κυρίως στα φύλλα, το εξασθενεί, προκαλεί χλώρωση ή κόκκινο μεταχρωματισμό και παρατηρείται απώλεια φυλλικής επιφάνειας, εξασθένηση των φυτών, οπότε χτένια και καρύδια μπορεί να μην αναπτυχθούν και να πέσουν.
Σε περίοδο έντονης προσβολής στο χωράφι, παρατηρείται και πλήρης αποφύλλωση των φυτών. Ευνοείται από χαμηλές σχετικές υγρασίες.
Αντιμετώπιση
α) Επεμβάσεις με χημικά φυτοπροστατευτικά ευρέως φάσματος στο πρώτο στάδιο της καλλιέργειας (από φύτρωμα έως πρώτο χτένι) γενικά απαγορεύονται.
β) Η καλλιέργεια να αρδεύεται κανονικά.
γ) Παρακολούθηση πληθυσμού και χημική καταπολέμηση. Η παρακολούθηση γίνεται με τις δειγματοληψίες μαζί για αφίδες και αλευρώδεις σε αυτή την περίοδο μέχρι την ανάπτυξη των καρυδιών.
Το κατώτατο όριο πυκνότητας επέμβασης είναι όταν στη δειγματοληψία εμφανίζεται τετράνυχος στο 30%-50% κ.μ.ο. των φύλλων του δείγματος.
Τα εγκεκριμένα φυτοπροστατευτικά για τους τετράνυχους αναφέρονται στην Ηλ/νική Βάση δεδομένων του ΥΠΑΑΤ και από αυτά γίνεται η επιλογή προς χρήση.
Πράσινο σκουλήκι
Ευνοείται από ήπιο καιρό με λίγες βροχές τον χειμώνα, υψηλές θερμοκρασίες Απρίλιο-Μάιο και δροσερό καιρό το καλοκαίρι. Μετά τη συγκομιδή του βαμβακιού, προβαίνουμε σε στελεχοκοπή/θρυμματισμό των φυτικών υπολειμμάτων (βαμβακιές) και ενσωμάτωση αυτών με όργωμα στο χωράφι.
Λαμβάνουμε όλα τα μέτρα πρωίμισης της βαμβακοκαλλιέργειας:
1. Κατάλληλη για την περιοχή επιλογή ποικιλίας σπόρου.
2. Πρώιμη σπορά.
3. Ορθολογική λίπανση.
4. Ορθολογική άρδευση.
5. Ορθή πυκνότητα φυτών.
6. Ορθή διαχείριση της εδαφικής υγρασίας.
7. Αποφύλλωση, όταν τα καρύδια είναι ανοιχτά στο 60% του συνόλου τους.
