του Γιώργου Ζακυνθινού, καθηγητή του Πανεπιστηµίου Δυτικής Αττικής
Το πεκάν ή ψευδοκαρυδιά ανήκει στη μεγάλη κατηγορία των Ηickories, είναι ευρέως γνωστό για τους γλυκούς, βρώσιμους καρπούς του, οι οποίοι καλλιεργούνται για εμπορικούς πόρους σε πολλές από τις νοτιοανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες. Το πεκάν είναι ένα από τα λίγα φυτά της Βόρειας Αμερικής που έχει εξημερωθεί και έχει εξελιχθεί σε εμπορική καλλιέργεια. Είναι σίγουρα η πιο πολύτιμη και η ευρύτερα αναπτυγμένη, ενώ έχει πάνω από 500 διαφορετικές ποικιλίες.
Τα ώριμα δέντρα μπορούν να παράγουν 200 έως 400 κιλά ξηρών καρπών ετησίως. Εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών, τα πεκάν αναπτύσσονται επίσης εμπορικά στη Γαλλία, στην Ισπανία, στο Ισραήλ, στη Νότια Αφρική και στην Αυστραλία.
Μια καλλιέργεια με ταχεία ανάπτυξη παγκοσμίως
Τα πεκάν είναι οι ξηροί καρποί με κέλυφος που γίνονται προϊόντα μιας ταχείας αύξησης της καταναλωτικής βάσης σε όλο τον κόσμο. Αυτό οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, όπως η αύξηση της ευαισθητοποίησης των καταναλωτών σχετικά με τη θρεπτική αξία και την οικονομική προσιτότητα των πεκάν.
Οι διάφοροι τύποι προϊόντων πεκάν που διατίθενται στην παγκόσμια αγορά περιλαμβάνουν καρύδια, λάδι και αλεύρι. Η αγορά για τα προϊόντα αυτά είναι ταχεία, κερδίζοντας την προτίμηση των καταναλωτών, λόγω της υψηλής διαιτητικής αξίας τους. Τα πεκάν είναι πλούσια σε διαιτητικές ίνες και σε πολλά άλλα θρεπτικά συστατικά, όπως το μαγγάνιο, ο φωσφόρος και η θειαμίνη. Είναι, επίσης, καλές πηγές πρωτεϊνών και βιταμίνης Β.
Η παγκόσμια παραγωγή πεκάν έχει αυξηθεί την τελευταία δεκαετία. Η παραγωγή ανερχόταν σε 124.000 μετρικούς τόνους το 2017/2018, με το 92% να παράγεται στη Βόρεια Αμερική. Οι ΗΠΑ και το Μεξικό αντιπροσώπευαν το 92% της συνολικής παραγωγής, με την Αυστραλία και τη Νότια Αφρική να παράγουν το υπόλοιπο.
Το Μεξικό και οι ΗΠΑ είναι επίσης οι σημαντικότεροι εξαγωγείς, αντιπροσωπεύοντας το 98% των εξαγωγών πεκάν, ενώ οι σημαντικότεροι εισαγωγείς περιλάμβαναν τον Καναδά, τις Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της αγοράς, η καλλιέργεια και τα προϊόντα της παρουσιάζουν ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 7%.
Συνθήκες ανάπτυξης
Η καλλιέργεια του πεκάν απαιτεί υγρά, βαθιά και καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη, με θερμά καλοκαίρια και κρύους χειμώνες. Η πρακτική της καλλιέργειας είναι παρόμοια με αυτήν της καρυδιάς.
Οι πεκανιές είναι ανεκτικές στις υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι και απαιτούν περισσότερες από 1.800 μονάδες θερμότητας για την παραγωγή καρυδιών καλής ποιότητας. Οι ξηρές συνθήκες την άνοιξη και τις αρχές του καλοκαιριού είναι κρίσιμες για την αποτελεσματική επικονίαση και την πρόωρη ανάπτυξη των καρπών.
Η άρδευση, αυτήν τη στιγμή του χρόνου, είναι απόλυτη αναγκαιότητα. Τα πεκάν μπορούν να αναπτυχθούν σε ένα εύρος pH του εδάφους (5-8). Τα επιθυμητά επίπεδα είναι pΗ 5,5-6,5, καθώς ελλείμματα μπορούν να εμφανιστούν σε περισσότερο όξινα και αλκαλικά εδάφη. Τα βαθιά καλά αποχετευτικά προσχωσιγενή εδάφη θεωρούνται ότι παρέχουν την καλύτερη κατάσταση ανάπτυξης για δέντρα, με βάθος τουλάχιστον 2 μέτρων. Αν και οι ρίζες τους μπορούν να φτάσουν τα 7 μέτρα, οι περισσότερες ρίζες τροφοδοσίας του δέντρου εμφανίζονται μέσα στο πρώτο μέτρο του εδάφους.
Είναι επομένως απαραίτητο να παρέχεται επαρκής ποσότητα νερού και διατροφής σε αυτήν τη ζώνη εδάφους. Τα πεκάν μπορούν να καλλιεργηθούν σε βαρύτερα εδάφη με υψηλότερη περιεκτικότητα αργίλου από τα προσχωσιγενή εδάφη, αλλά η ανάπτυξη μπορεί να περιοριστεί και η φροντίδα με άρδευση, για να αποφευχθεί η καταγραφή του νερού, είναι κρίσιμη. Τα πεκάν δεν ανέχονται το αλάτι στα εδάφη, στα υπόγεια ύδατα ή στο νερό άρδευσης.
Ποικιλίες
Υπάρχει ένα μεγάλο ποικιλιακό δυναμικό που η επιλογή του εξαρτάται από την περιοχή και τις εδαφοκλιματολογικές συνθήκες.
Παραγωγή και απόδοση
Τα δέντρα φυτεύονται σε αποστάσεις 8 x 7μ. δηλαδή 17 δέντρα ανά στρέμμα και οι αποδόσεις κυμαίνονται από 10 κιλά ανά δέντρο ηλικίας δέκα ετών, ενώ οι αποδόσεις στα μεγαλύτερα δέντρα ξεπερνούν τα 35 κιλά. Η τιμή του κιλού του καρπού με κέλυφος εκτιμάται στα 4,5-5 ευρώ, ενώ η τιμή του κιλού της ψίχας εκτιμάται στα 20-22 ευρώ.
Διευρύνοντας την παραγωγή των ξηρών καρπών στην Ελλάδα
Είναι γεγονός ότι η ανάπτυξη των ξηρών καρπών στην Ελλάδα έχει αλλάξει το τοπίο της παραγωγής τους. Κυρίαρχη καλλιέργεια είναι η καρυδιά και ακολουθούν η αμυγδαλιά, η καστανιά και η φιστικιά.
Στην περίπτωση της καρυδιάς, η παραγωγή μονοπωλείται από μία και μοναδική ποικιλία, την Τσάντλερ, ενώ δειλά-δειλά μπαίνουν και οι όψιμες ποικιλίες της αμυγδαλιάς, που μπορούν να διαφοροποιήσουν την καλλιέργειά της.
Επίσης, κάποιοι υποστηρίζουν και την επαναφορά της φουντουκιάς σε δενδρώδη μορφή, αλλά ακόμα είναι μια αδύνατη πρόταση καλλιέργειας.
Μια νέα καλλιέργεια που θα μπορούσε να σταθεί στη λογική της ανάπτυξης καλλιεργειών με υψηλή διατροφική αξία είναι το πεκάν. Ο λόγος ή οι λόγοι της προτεινόμενης καλλιέργειας είναι ότι η αύξηση της παραγωγής του καρυδιού μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες στρέβλωσης της αγοράς, μέσα από μειώσεις τιμών, λόγω μεγάλης προσφοράς.
Μια παρέμβαση αποτροπής τέτοιου κινδύνου μπορεί να είναι η διεύρυνση της αγοράς του καρυδιού με την καλλιέργεια του πεκάν, ακολουθώντας τη λογική των καταναλωτών που θέλουν υγιεινά και υψηλής διαιτητικής αξίας προϊόντα. Πλούσιοι καρποί σε μονοακόρεστα, πλούσιοι σε ίνες και χαμηλό περιεχόμενο αλατιού (νατρίου).
Η διαιτητική αξία του πεκάν συνοπτικά
● Τα πεκάν έχουν πιστοποιηθεί ως «καρδιοπροστατευτική τροφή» από την Αμερικανική Ένωση Καρδιολογίας.
● Κλινική έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of Nutrition διαπίστωσε ότι η κατανάλωση μιας χούφτας πεκάν κάθε μέρα (25 γρ.) μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης παρόμοια με αυτά που παρατηρούνται με τα φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερόλη.
● Τα πεκάν μειώνουν επίσης τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων με την αφθονία των «καλών» -ελαϊκό και λινολενικό- υγειοπροστατευτικών λιπαρών οξέων για την καρδιά.
● Τα πεκάν περιέχουν περισσότερες από 19 βιταμίνες και μέταλλα, συμπεριλαμβανομένων βιταμίνης Α, βιταμίνης Ε, φυλλικού οξέος, ασβεστίου, μαγνησίου, φωσφόρου, καλίου, αρκετές βιταμίνες Β και ψευδάργυρο.
● Μια ποσότητα 26 γρ. πεκάν παρέχει το 10% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης φυτικών ινών.
● Τα πεκάν είναι επίσης μια φυσική και υψηλής ποιότητας πηγή πρωτεΐνης, που περιέχει πολύ λίγους υδατάνθρακες και καθόλου χοληστερόλη και είναι φυσικά χωρίς νάτριο.
● Το 70% (κατά βάρος) του πυρήνα του πεκάν αποτελείται από λάδι, κάτι που είναι σπουδαία νέα για τους λάτρεις του πεκάν, επειδή οι μελέτες έχουν δείξει ότι είναι πολύ ευεργετικό στη μείωση του κινδύνου καρδιακών παθήσεων.
● Τα πεκάν είναι μια εξαιρετική πηγή βιταμίνης Ε και ιδιαίτερα πλούσια σε γάμμα-τοκοφερόλη, παρέχοντας περίπου 25g ανά 100 g.
● Μια μερίδα πεκάν περιέχει 2,6 g πρωτεΐνης, που αποτελεί το 5% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης.
● Υπάρχουν τρία συστατικά που προάγουν την υγεία του πεκάν που δεν μπορούν να βρεθούν στα καρύδια: Η περιεκτικότητα σε φλαβονοειδή, οι επιγαλλοκατεχίνες και το ελλαγικό οξύ, γνωστό ως παράγωγο τανίνων. Οι τανίνες έχουν θετικές ιδιότητες αντιοξειδωτικές, αντιμικροβιακές λειτουργίες και επίσης συμβάλλουν σε λειτουργίες ανοσοανταπόκρισης.
Τα οφέλη για τον αγρότη και το περιβάλλον
Τα δέντρα πεκάν προσφέρουν καλλιέργειες υψηλής αξίας για τον αγρότη, ενώ η ζήτηση της παγκόσμιας αγοράς αυξάνεται συνεχώς. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι παραμένουν παραγωγικά για περισσότερα από 100 χρόνια.
Τα δέντρα απορροφούν περίπου 20 kg CO2 κάθε χρόνο. Αξίζει να σημειωθεί ότι 145.000 δέντρα πεκάν απορροφούν μαζί σχεδόν 300 εκατομμύρια κιλά CO2 στη διάρκεια της ζωής τους. Αυτό ισοδυναμεί με περισσότερες από 300.000 πτήσεις Άμστερνταμ-Νέα Υόρκη μετ’ επιστροφής.
Τα πεκάν είναι πλούσια σε διαιτητικές ίνες και σε πολλά άλλα θρεπτικά συστατικά, όπως το μαγγάνιο, ο φωσφόρος και η θειαμίνη. Είναι, επίσης, καλές πηγές πρωτεϊνών και βιταμίνης Β
