του Γιώργου Δημάδη, γεωπόνου
Ενεργητική προστασία είναι η λήψη προληπτικών μέτρων για την αποτροπή ή τη μείωση των ζημιών από φυσικούς κινδύνους (χαλάζι, παγετός κ.λπ.) που μπορεί να προκαλέσουν άμεσες ζημίες στη φυτική παραγωγή και στο φυτικό κεφάλαιο. Έτσι, οι εκμεταλεύσεις μπορούν να διατηρήσουν τα επίπεδα ποιότητας και εμπορευσιμότητας των προϊόντων τους και, συνεπώς, τη θέση τους στην αγορά. Σχεδόν κάθε χρόνο εκδίδεται από το ΔΣ του ΕΛΓΑ σχετική απόφαση, με την οποία καθορίζονται τα μέσα ενεργητικής προστασίας που θα επιχορηγηθούν από τον ΕΛΓΑ και το συνολικό ύψος της επιχορήγησης.
Προστασία από χαλάζι
✱ Με εναέρια μέσα (αεροπλάνα σποράς των χαλαζοφόρων νεφών). Το εθνικό πρόγραμμα αντιχαλαζικής προστασίας εφαρμόζεται σε μέρος της επικράτειας (Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα) σε έκταση 5.200.000 στρεμμάτων τη χρονική περίοδο από 20 Μαρτίου έως 30 Σεπτεμβρίου κάθε έτους.
Οι περιοχές εφαρμογής του προγράμματος περιλαμβάνουν τμήματα των νομών Ημαθίας, Πέλλας, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Πιερίας, Λάρισας, Τρικάλων, Καρδίτσας και Φθιώτιδας. Τα αεροπλάνα σποράς, καθοδηγούμενα από μετεωρολόγους ελεγκτές ραντάρ, ελευθερώνουν πυρήνες ιωδιούχου αργύρου σε καταιγιδοφόρα νέφη που αναπτύσσονται στις περιοχές προστασίας κατά το χρονικό διάστημα της δημιουργίας και ανάπτυξης των χαλαζόκοκκων. Έτσι, επιδιώκεται η μείωση του μεγέθους των χαλαζόκοκκων, ώστε να λιώσουν σε βροχή κατά την πτώση τους στο έδαφος.
✱ Με επίγεια μέσα. Ο ΕΛΓΑ επιχορηγεί την εγκατάσταση του αντιχαλαζικού συστήματος για τα φυσικά πρόσωπα αγρότες και τα συλλογικά σχήματα (συνεταιρισμούς).
Τα τελευταία χρόνια, η χρησιμοποίηση των αντιχαλαζικών διχτυών έχει γνωρίσει μεγάλη ανάπτυξη τόσο παγκοσμίως (Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία, Αργεντινή κ.λπ.), όσο και στη χώρα μας. Το ΑΠΘ, με χρηματοδότηση του ΕΛΓΑ, πραγματοποίησε ερευνητικά προγράμματα σε καλλιέργειες αμπέλου, ακτινιδίων και μηλοειδών.
Τα προγράμματα αυτά κατέδειξαν ότι, πέραν της 100% προστασίας που το αντιχαλαζικό δίχτυ παρέχει στις υπό κάλυψη καλλιέργειες, σημαντική είναι η προσφορά του στην προστασία από τους δυνατούς ανέμους και τον καύσωνα, ενώ φαίνεται ότι βοηθά σημαντικά στην ποιοτική βελτίωση των προϊόντων που καλύπτει, γεγονός που αποδίδεται στη μερική σκίαση που προκαλεί το ίδιο το δίχτυ (εξ ου και η επιλογή των χρωμάτων σε λευκό, γκρι και μαύρο). Οι επιδοτούμενες καλλιέργειες είναι τα μηλοειδή, τα πυρηνόκαρπα, τα ακτινίδια, τα αμπελοειδή και τα ρόδια.
Προστασία από παγετό
Ο ΕΛΓΑ, αναγνωρίζοντας τη μεγάλη συμβολή των αντιπαγετικών ανεμομεικτών στην προστασία των καλλιεργειών, επιχορηγεί την εγκατάστασή τους κυρίως για την καλλιέργεια των εσπεριδοειδών. Το φαινόμενο του παγετού παρατηρείται τον χειμώνα και την άνοιξη κατά τη διάρκεια της νύχτας, όταν επικρατεί άπνοια και δεν υπάρχουν σύννεφα. Τότε διαφεύγει θερμότητα από το έδαφος, λόγω ακτινοβολίας προς το Διάστημα.
Έτσι, δημιουργείται ένα ψυχρό στρώμα αέρα, που με την πάροδο του χρόνου διευρύνεται. Τα στρώματα του αέρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερο ύψος (8 – 15μ.) δεν επηρεάζονται και παραμένουν θερμότερα. Ο ανεμομείκτης τίθεται αυτόματα σε λειτουργία με την πτώση της θερμοκρασίας κάτω από τους 0°C (όπου υπάρχει κίνδυνος νέκρωσης του φυτικού κεφαλαίου) και μεταφέρει τις θερμές αέριες μάζες στις επιφάνειες των καλλιεργειών και έτσι επιταχύνεται η αύξηση της θερμοκρασίας του εδάφους.
Προστασία από βροχόπτωση
Ο ΕΛΓΑ επιχορηγεί την αντιβροχική μεμβράνη ως μέσο προστασίας της καλλιέργειας της κερασιάς και της αμπέλου.
