Τις παλινωδίες στο ΟΣΔΕ των ετών 2022 και 2023, όπως τις κατέγραψε από την πρώτη στιγμή με τα ρεπορτάζ της η «ΥΧ», επιβεβαιώνει το πόρισμα που συνέταξε ο Συνήγορος του Πολίτη (ΣτΠ) και απέστειλε στον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Λ. Αυγενάκη.
Στο πόρισμα καταγράφονται αναλυτικά τα προβλήματα και οι δυσλειτουργίες του συστήματος υποβολής των αιτήσεων ενίσχυσης, όπως προέκυψαν μετά τη μεταφορά της πλατφόρμας στο ενιαίο κυβερνητικό νέφος (G-Cloud) και την ανάληψη της λειτουργίας της νέας εφαρμογής από μία νέα εταιρεία πληροφορικής, την COGNITERA.
Τα όσα ακολούθησαν τα γνωρίζουν πολύ καλά οι Έλληνες παραγωγοί, οι οποίοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με πρωτοφανείς καταστάσεις, που είχαν αντίκτυπο στην καταβολή των ενισχύσεών τους.
Οι παραγωγοί, όμως, δεν έμειναν με σταυρωμένα τα χέρια. Από τις διαμαρτυρίες εκείνης της εποχής και τις διαρκείς οχλήσεις των ΚΥΔ προς τα γραφεία της πλατείας Βάθη, οι αναφορές έφτασαν στον Συνήγορο του Πολίτη. Με έρεισμα τα παραπάνω και με βάση τον νόμο 3094/2003, που δίνει στον Συνήγορο του Πολίτη τη δυνατότητα να επιληφθεί υποθέσεων αυτεπαγγέλτως, κλιμάκιο της Αρχής επισκέφθηκε Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, με στόχο την καταγραφή των γενικότερων προβλημάτων που παρουσιάστηκαν την εποχή εκείνη.
Αποδιοργάνωση
«Το βασικό συμπέρασμα που προέκυψε από τις παραπάνω συναντήσεις είναι ότι οι δυσλειτουργίες και οι ελλείψεις στη φόρμα υποβολής αιτήσεων, αλλά και στις γενικότερες διαδικασίες υπήρξαν εντονότατες και πρωτοφανείς. Οι εκπρόσωποι των Ενώσεων περιέγραψαν στην Αρχή κατάσταση αποδιοργάνωσης του συστήματος και αναφέρθηκαν σε παντελή έλλειψη υποστήριξης τόσο σε επίπεδο μηχανογραφικών εφαρμογών όσο και διοικητικών διαδικασιών», αποκαλύπτει στο πόρισμά του ο Συνήγορος του Πολίτη.
Όλα όσα καταγράφονται στα συμπεράσματα του πορίσματος είχαν αποκαλυφθεί από την «ΥΧ», που με τα συνεχή της ρεπορτάζ κάθε εβδομάδα ανέλυε αυτή την πρωτοφανή κατάσταση στα χρονικά του ΟΣΔΕ.
Τα προβλήματα
Τα ζητήματα που αναπτύχθηκαν και αναλύθηκαν εκτενώς στην Αρχή από τους εκπροσώπους των παραγωγών είναι τα εξής:
✱ Πλημμελής διεξαγωγή προκαταρκτικών διασταυρωτικών ελέγχων. Η διαδικασία της αποσφαλμάτωσης για τα έτη 2022 και 2023 χαρακτηρίστηκε από εκπροσώπους των Ενώσεων ως «υποτυπώδης» ή «ανύπαρκτη», καθώς έλαβαν χώρα ελάχιστοι έλεγχοι σε σχέση με τα προηγούμενα έτη.
✱ Πρόβλημα με την υποβολή διοικητικών πράξεων. Για το έτος ενίσχυσης 2021 δεν λειτουργούσε η σχετική μηχανογραφική υποδομή. Εκπρόσωπος Ένωσης ανέφερε χαρακτηριστικά πως ο ΟΠΕΚΕΠΕ τον πληροφόρησε ότι προέβη σε δοκιμές της σχετικής εφαρμογής την άνοιξη του 2022.
✱ Απουσία τεχνικής υποστήριξης. Δεν παρασχέθηκε καμία τεχνική υποστήριξη από τον νέο τεχνικό σύμβουλο. Οι φορείς απηύθυναν σειρά ερωτημάτων, προκειμένου να ξεπεράσουν κωλύματα που παρουσίαζε η μηχανογραφική εφαρμογή στην ηλεκτρονική διεύθυνση της εταιρείας, τα οποία παρέμειναν αναπάντητα. Οι εκπρόσωποι αναφέρθηκαν σε πολύ καλή συνεργασία με τον προηγούμενο τεχνικό σύμβουλο.
✱ Εσφαλμένη εικόνα Δικαιωμάτων έτους 2022 κατά την υποβολή των ΕΑΕ. Οι «παράπλευρες» μηχανογραφικές εφαρμογές «σύγκλισης δικαιωμάτων» «μεταβιβάσεων» κ.ά., που συνδέονται με την εφαρμογή της Βασικής Ενίσχυσης, δεν αναπτύχθηκαν κατά το έτος ενίσχυσης 2021. Ως αποτέλεσμα, κατά την υποβολή των δηλώσεων του έτους 2022, στην εφαρμογή απεικονίζονταν στη φόρμα τα δικαιώματα του 2021 χωρίς να περιληφθούν δικαιώματα από το Εθνικό Απόθεμα του 2021, τα δικαιώματα που μεταφέρθηκαν μέσω της διαδικασίας μεταβίβασης 2021 και 2022 και οι μεταβολές που έγιναν στο πλαίσιο της γραμμικής σύγκλισης 2021.
✱ Καθυστερήσεις στις πληρωμές μεταβιβάσεων. Τον Ιούνιο του 2023, αποδέκτες δικαιωμάτων από μεταβίβαση έτους 2022 εξακολουθούσαν να αναμένουν την καταβολή των ενισχύσεων.
✱ Προβλήματα στην οριστικοποίηση των αιτήσεων. Παρουσιάστηκαν προβλήματα στην οριστικοποίηση των αιτήσεων για το έτος ενίσχυσης 2022, καθώς σε κάποιες δηλώσεις το σύστημα εμφάνιζε –αναιτιολόγητα– κωδικούς σφάλματος.
Ειδικά για το έτος 2023, οι εκπρόσωποι των παραγωγών αναφέρθηκαν στα εξής:
✱ Καθυστέρηση της έναρξης υποβολής δηλώσεων. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ ανακοίνωσε στις 17/5/2023 ότι η ψηφιακή εφαρμογή θα παρείχε τον ατομικό προσωπικό κωδικό όλων των αγροτών που επιθυμούν να υποβάλουν αίτηση και θα ακολουθούσε η υποβολή των αιτήσεων από 24/5/2023. Με νέο Δελτίο Τύπου, όμως, ανακοινώθηκε η έναρξη υποβολής των δηλώσεων από τη Δευτέρα 12/06/2023 μέσω του gov.gr. Κατά τις ημερομηνίες που πραγματοποιήθηκε η πρώτη αυτοψία του κλιμακίου του Συνηγόρου (τέλη Ιουνίου 2023) σε κάποια κέντρα είχαν υποβληθεί ελάχιστες δηλώσεις, ενώ σε άλλα δεν είχε ξεκινήσει η διαδικασία.
✱ Καθυστέρηση στην έκδοση εγκυκλίων. Κατά το έτος ενίσχυσης 2023, η κύρια μεταβολή που επήλθε στις δηλώσεις του ΟΣΔΕ είναι η αντικατάσταση της ενίσχυσης του Πρασινίσματος με τα Οικολογικά Σχήματα. Η καθυστέρηση στην έκδοση εγκυκλίων που αφορούν τις δράσεις των Οικολογικών Σχημάτων επέφερε καθυστερήσεις στην υποβολή των δηλώσεων. Οι υπουργικές αποφάσεις που ορίζουν τις δράσεις εκδόθηκαν τον Ιούνιο του 2023. Η εγκύκλιος, όμως, η οποία περιλαμβάνει τα στοιχεία ενημέρωσης των δυνητικών δικαιούχων για παρεμβάσεις που είναι συνδεδεμένες με το ΟΣΔΕ, εκδόθηκε με καθυστέρηση, στις 21/07/2023.
✱ Εξισωτική Αποζημίωση. Η εφαρμογή της πλατφόρμας δεν χαρακτήριζε την έκταση ως ορεινή ή μειονεκτική για να δηλωθούν τα Μέτρα 13.1, 13.2, 13.3.
✱ Συνδεδεμένες Ενισχύσεις. Στο πεδίο των Συνδεδεμένων Ενισχύσεων δεν εμφανίζονταν πιστοποιημένες ποικιλίες εγγεγραμμένες στον εθνικό κατάλογο, ώστε να επιλεγούν.
✱ Επιλογή τεχνικού συμβούλου. Οι Ενώσεις, στην πλειοψηφία τους, είχαν ήδη λάβει την απόφαση ή εξέταζαν το ενδεχόμενο να συνεργαστούν -έναντι αμοιβής- με τον προηγούμενο τεχνικό σύμβουλο, ώστε να κάνουν χρήση της φόρμας υποβολής αιτήσεων που είχε αυτός σχεδιάσει. Έλαβαν, δε, υπόψη τους, ως σημαντική παράμετρο στη διαδικασία επιλογής συμβούλου, την άρτια τεχνική υποστήριξη που αυτός τους παρείχε επί σειρά ετών.
✱ Συνεργασία με τον ΟΠΕΚΕΠΕ. Οι εκπρόσωποι των Ενώσεων ανέφεραν στην Αρχή ότι το προσωπικό του ΟΠΕΚΕΠΕ καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του και να υποστηρίξει τη διαδικασία υποβολής δηλώσεων. Ωστόσο, αναφέρθηκαν σε υποστελέχωση του Οργανισμού, καθώς περιορισμένος αριθμός υπαλλήλων καλείται να απαντήσει σε πληθώρα ερωτημάτων. Κατήγγειλαν, επίσης, ότι η πρόσβαση των ίδιων των στελεχών στην πληροφόρηση είναι περιορισμένη, διότι το μηχανογραφικό σύστημα δεν περιλαμβάνει πλήρη στοιχεία σχετικά με τις υποθέσεις των παραγωγών για το έτος ενίσχυσης 2022.
✱ Διακριτική μεταχείριση Ενώσεων που συνεργάζονται με συγκεκριμένο τεχνικό σύμβουλο. Υπάλληλος Ένωσης κατήγγειλε ότι μόνο Κέντρα που έχουν υπογράψει σύμβαση με συγκεκριμένη εταιρεία πληροφορικής έχουν πρόσβαση στο αρχείο πληρωμών όπου εμφανίζονται εξατομικευμένες πληροφορίες σε σχέση με τις περικοπές των ενισχύσεων.
Προετοιμασία – Πλήρης λειτουργία
Όλα τα παραπάνω αποτελούν τα πιο σημαντικά προβλήματα όπως αυτά καταγράφηκαν από τον Συνήγορο του Πολίτη. Δυστυχώς, η αρχή του κακού την άνοιξη του 2022 συνεχίστηκε με την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ το 2023, καθώς χρειάστηκε να αναλάβει τα ηνία του ΥΠΑΑΤ ένας υπηρεσιακός υπουργός, προκειμένου να εκδοθούν οι πρώτες αποφάσεις.
Μάλιστα, ο Συνήγορος του Πολίτη καταλήγει σε κάποια συμπεράσματα:
✱ Η μετάβαση στο κυβερνητικό νέφος έγινε εσπευσμένα, χωρίς να προηγηθεί η κατάλληλη μελέτη και προετοιμασία.
✱ Δεν παρασχέθηκε στα Κέντρα Υποδοχής Δηλώσεων η κατάλληλη υποστήριξη σε θέματα μηχανογράφησης, αλλά και συνδρομή σε ζητήματα διοικητικής φύσης.
✱ Στο πλαίσιο της συνεργασίας με ιδιωτικές εταιρείες πληροφορικής, θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι η Διοίκηση του ΟΠΕΚΕΠΕ διατηρεί τον πλήρη έλεγχο των συστημάτων λογισμικού.
✱ Η προκήρυξη των διαγωνισμών θα πρέπει να λαμβάνει χώρα έγκαιρα.
✱ Απαιτούνται ενεργά και σε πλήρη λειτουργία μηχανογραφικά συστήματα.
Η επόμενη ημέρα
Το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη βλέπει το φως σε μία στιγμή ιδιαίτερα κομβική για τον ΟΠΕΚΕΠΕ, που έχει μπει σε διαδικασία εσωτερικών ανακατατάξεων και επίλυσης προβλημάτων.
Το γεγονός, δε, ότι η λύση που δόθηκε, όσον αφορά τον τεχνικό σύμβουλο, δείχνει ήδη απτά αποτελέσματα, κάνει πολλούς να ελπίζουν ότι μία νέα εποχή ανατέλλει για τον Οργανισμό. Εξάλλου, ο ίδιος ο υπουργός, Λ. Αυγενάκης, δεσμεύεται για έναν δίκαιο και αποτελεσματικό ΟΠΕΚΕΠΕ.
