Ο χρόνος της πανδημίας μάς φόρτωσε με πολλά προβλήματα. Πρώτα υγείας του πληθυσμού και έπειτα ακολούθησαν προβλήματα με τις εφοδιαστικές αλυσίδες που διαταράχθηκαν είτε από διακοπή λειτουργίας επιχειρήσεων είτε από ανισορροπία στην κατανάλωση.
Πριν από έναν χρόνο με τους εμβολιασμούς φάνηκε να κινούμαστε προς το τέλος. Τότε άρχισαν να εκδηλώνονται προβλήματα ανισορροπιών.
Οι καύσωνες του προηγούμενου καλοκαιριού στον Καναδά μείωσαν την παραγωγή σιτηρών, προκαλώντας μαζί με το κόστος μεταφορών διπλασιασμό των τιμών.
Η απότομη ανάπτυξη των οικονομιών (η Ελλάδα είχε ανάπτυξη 8%) προκάλεσε ελλείψεις σε πολλές αγορές που ανέβασαν τις τιμές των ορυκτών καυσίμων. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ο πόλεμος που συνεχίζεται δημιούργησαν εκτός από νέες αυξήσεις στην ενέργεια και ελλείψεις στις αγορές σιτηρών (κυρίως μαλακού σιταριού και καλαμποκιού) και ηλιελαίου.
Μια προφανής συζήτηση που άρχισε έκανε λόγο για την επισιτιστική ασφάλεια της χώρας. Έχουμε πραγματικό κίνδυνο να μείνουμε χωρίς ψωμί και αλεύρι; Μάλλον δύσκολα, καθώς η ΕΕ είναι αυτάρκης σε τρόφιμα και η χώρα μας μπορεί να βρει προμηθευτές.
Το πρόβλημα είναι πιθανό να το έχουν χώρες της Αφρικής και της Ασίας που έχουν μικρότερες δυνατότητες να καλύψουν τις ανάγκες τους με υψηλότερες τιμές των προϊόντων. Το πρόβλημα είναι σοβαρό, καθώς θα προκαλέσει κοινωνικές αναταραχές που θα φτάσουν και σε εμάς.
Επομένως, ο βασικός στόχος πρέπει να είναι η αύξηση της παραγωγής για να καλύψουμε τις ελλείψεις που θα προκληθούν από τον πόλεμο.
Αργοπορημένες επιδοτήσεις
Πώς αντέδρασε το πολιτικό σύστημα της χώρας; Κάποιοι γύρισαν σε λογικές των οικονομιών του 1950 και 1960. Να στοχεύσουμε σε αυτάρκεια. Να βάλουμε πάλι μπροστά τον στόχο του Μεταξά για σιτάρκεια; Το ΥΠΑΑΤ και η κυβέρνηση άρχισαν να δίνουν επιδοτήσεις. Είναι αλήθεια χρήσιμες, αλλά μάλλον καθυστερημένες.
Επιδότηση στο ηλεκτρικό ρεύμα τον Δεκέμβριο, όταν πολλοί αγρότες είχαν ήδη σπείρει ξηρικές καλλιέργειες, γιατί το κόστος άρδευσης από βαθιές γεωτρήσεις με τις νέες τιμές είναι απαγορευτικό. Αυτό σημαίνει σημαντική μείωση του κύκλου εργασιών του πρωτογενούς τομέα, καθώς οι ξηρικές καλλιέργειες έχουν λιγότερο από το 1/3 των αρδευόμενων.
Εξήγγειλαν επιδοτήσεις σε λιπάσματα και ζωοτροφές, μόνο που δεν τα έδωσαν άμεσα. Ήδη ανακοίνωσαν ότι οι επιδοτήσεις στις ζωοτροφές θα δοθούν άμεσα, αλλά για τα λιπάσματα τίποτα.
Δεδομένης της έλλειψης αγροτικής πίστης για την πλειονότητα των αγροτών, ο κίνδυνος μείωσης των δόσεων λιπασμάτων που θα μειώσει τις αποδόσεις είναι υπαρκτός. Εξήγγειλαν συνδεδεμένες επιδοτήσεις σε μαλακό σιτάρι, κριθάρι και καλαμπόκι. Κάποιος εξήγησε για να αυξηθεί η παραγωγή ζωοτροφών. Βέβαια, δεν δόθηκε κάποια μελέτη που να εκτιμά τις επιπτώσεις.
Δυστυχώς, η χώρα δεν έμαθε από τα λάθη του παρελθόντος. Οι υψηλές επιδοτήσεις σε σκληρό σιτάρι και βαμβάκι που «πετύχαμε» με την είσοδο στην ΕΟΚ έκαναν ζημιά στην ελληνική γεωργία, προκαλώντας μονοκαλλιέργειες σε όλη τη χώρα που ακόμα πληρώνουμε.
Σπορά με βάση την τιμή
Τι αλλαγές στις καλλιέργειες θα προκαλέσουν οι επιδοτήσεις; Το μαλακό σιτάρι και το κριθάρι θα αντικαταστήσουν το σκληρό σιτάρι. Αυτό θέλουμε; Δεν έχουμε συγκριτικό πλεονέκτημα στο σκληρό σιτάρι, που μόνο στη Νότια Ευρώπη μπορεί να παραχθεί; Θα ανταγωνιστούμε στο μαλακό σιτάρι τους Βόρειους, που έχουν τριπλάσιες αποδόσεις από εμάς; Το καλαμπόκι τι θα αντικαταστήσει; Το βαμβάκι ή τη μηδική; Από την αντικατάσταση της μηδικής, τι όφελος θα έχουμε; Μήπως αντικαταστήσει τη βιομηχανική ντομάτα;
Ο ΘΕΣΤΟ (Θεσσαλοί Τοματοπαραγωγοί) προέβλεψε μείωση της καλλιέργειας κατά 30% λόγω υψηλού κόστους. Τι θα σημαίνει η μείωση της παραγωγής ντοματοπολτού; Απώλεια αγορών που θα μας κοστίσει για πολλά χρόνια στο μέλλον; Ή θα μειωθεί η καλλιέργεια λαχανικών π.χ. για κατάψυξη (σπανάκι, αρακάς, φασολάκια);
Ή θα ξεριζωθούν αμυγδαλιές που τα τελευταία τέσσερα χρόνια καταστρέφονται από παγετούς και δεν γίνεται καμία προσπάθεια ανάπτυξης μεθόδων προστασίας; Μήπως αυτό που έπρεπε να επιδοτήσει το ΥΠΑΑΤ είναι οι διπλές καλλιέργειες τον χρόνο;
Μείγματα ψυχανθών-αγρωστωδών ανάμεσα σε δύο εαρινές καλλιέργειες (βαμβάκι, καλαμπόκι) θα έδιναν ζωοτροφές για τα μηρυκαστικά. Επίσπορη σόγια μετά από σιτάρι όπου υπάρχει νερό θα έδινε ζωοτροφές και λάδι. Αυτά θα αύξαναν την παραγωγή και το εισόδημα των αγροτών. Αλλά εμείς έχουμε αντικίνητρα με διπλό ΕΛΓΑ. Ψυχανθή θα μπορούσαν να καλλιεργηθούν και στις εκτάσεις αγρανάπαυσης με τους υπάρχοντες κανονισμούς.
Διευκολύνσεις θα μπορούσαν να δοθούν σε ανταλλαγές χωραφιών από αγρότες χωρίς ενοικιαστήρια που θα έλυναν το πρόβλημα του μηχανικού εξοπλισμού και θα βοηθούσαν στις αμειψισπορές. Τέτοιες σκέψεις είναι δύσκολες από την Αθήνα. Παρόλο που οι υπουργοί Γεωργίας της ΕΕ αποφάσισαν ότι η ανθρακοδεσμευτική γεωργία πρέπει να προωθηθεί και η συνεχής κάλυψη του εδάφους όλο τον χρόνο με καλλιέργειες είναι μία από τις προτεινόμενες πρακτικές.
Έλλειψη κατανόησης, έλλειψη και υποδομών
Η αντιπολίτευση, όμως, είχε το μερίδιό της. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρότεινε αντί για βαμβάκι να καλλιεργήσουμε μαλακό σιτάρι! Καλοκαιρινό σιτάρι θα είχε πολύ ενδιαφέρον. Το ΚΙΝΑΛ πρότεινε επιδότηση του φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο. Σκεφτείτε ότι ένας παραγωγός στην Ανατολική Θεσσαλία με ποτιστική καλλιέργεια καταναλώνει 7-8 λίτρα πετρελαίου το στρέμμα, όταν ποτίζει με ηλεκτρικό ρεύμα.
Ο φόρος κατανάλωσης είναι 4 ευρώ/στρ. Πόσο είναι το κόστος άρδευσης; Από 60-90 ευρώ/στρ. που ήταν, θα πάει στα 120-180 ευρώ/στρ. Πλήρης κατανόηση των προβλημάτων. Και εδώ, φυσικά, αναδεικνύεται η έλλειψη υποδομών ταμίευσης νερού στα ορεινά της χώρας που θα εξασφάλιζαν καλής ποιότητας και φθηνό επιφανειακό νερό για την άρδευση με επιπλέον προστασία από πλημμύρες, δημιουργία αποθεμάτων νερού για περιόδους ξηρασίας που αναμένονται και παραγωγή καθαρής ανανεώσιμης και φθηνής υδροηλεκτρικής ενέργειας.
Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθούν η έλλειψη καθοδήγησης των αγροτών και η σύνδεση έρευνας και γεωργικής παραγωγής. Μπορεί τελικά το πολιτικό σύστημα, επικεντρωμένο στην Αθήνα, να ανταποκριθεί;
