Προϋπολογισμός ΕΕ: To «να κάνουμε περισσότερα με λιγότερα» έχει τα όριά του

Μόλις το νέο ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναλάβει τα καθήκοντά του και η νέα Επιτροπή εγκατασταθεί, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το θέμα των οικονομικών της Ευρώπης για την περίοδο 2028-2034.

Ο προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελείται από ίδιους πόρους που βασίζονται σε δασμούς που καταβάλλονται για τις εισαγωγές, σε ένα κλάσμα του εισπραττόμενου ΦΠΑ, την επιβολή ορισμένων φόρων και τις καθαρές συνεισφορές των κρατών-μελών.

Σε σταθερή αξία ευρώ, το άθροισμα των καθαρών συνεισφορών των κρατών-μελών παραμένει σταθερό από το τελευταίο μεγάλο κύμα διεύρυνσης το 2005-2007. Η μετάβαση από την ΕΕ των 15 στην ΕΕ των 27 οδήγησε σε αύξηση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού κατά 70%. Περίπου το 72% αυτής της αύξησης χρηματοδοτήθηκε από τις χώρες της ΕΕ των 15, το τίμημα για την οικοδόμηση μιας σταθερής Ευρώπης και μιας μεγάλης ενιαίας αγοράς.

Το πρώτο ερώτημα, καθώς οι επίσημες συνομιλίες με την Ουκρανία ξεκινούν στις 25 Ιουνίου, είναι εάν τα 27 κράτη-μέλη είναι έτοιμα να καταβάλουν μια ανάλογη προσπάθεια για την οικοδόμηση μιας ΕΕ των 30.

Μετά τη διεύρυνση της δεκαετίας του 2000, οι νεοεισερχόμενοι αντιπροσώπευαν το 9% των καθαρών εθνικών συνεισφορών και έλαβαν το 18% του προϋπολογισμού της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ). Έκτοτε, οι καθαρές συνεισφορές αυτής της ομάδας των 12 χωρών αυξήθηκαν στο 12%. Όλες αυτές οι χώρες έχουν αυξήσει τις καθαρές συνεισφορές τους χάρη στην οικονομική άνθηση που γνώρισαν, με εξαίρεση την Ουγγαρία, της οποίας η εισφορά μειώθηκε κατά 10,7%.

Όσον αφορά την ΚΑΠ, η αύξηση των ενισχύσεων που λαμβάνουν έχει υλοποιηθεί, με την ομάδα των 12 χωρών της ΕΕ να απορροφά πλέον το 27% των κονδυλίων της ΚΑΠ. Οι ίδιες χώρες αντιπροσωπεύουν, επίσης, το 52% των κονδυλίων συνοχής.

To δεύτερο ερώτημα είναι αν μπορεί η πολιτική συνοχής να παραμείνει ως έχει. Οι συνεισφορές των λεγόμενων «φειδωλών» χωρών έχουν μειωθεί σε σταθερή αξία ευρώ μεταξύ 2010 και 2023, κατά 16,6% για την Αυστρία, κατά 12,9% για τη Σουηδία, κατά 6,2% για την Ολλανδία και κατά 2,1% για τη Γερμανία, με τη συνεισφορά της Δανίας να παραμένει σταθερή (+0,3%).

Για αυτές, όπως και για τους άλλους καθαρούς συνεισφέροντες, η ΚΑΠ παραμένει η πολιτική με το καλύτερο ποσοστό απόδοσης. Όμως, σε ένα πλαίσιο δημοσιονομικής αυστηρότητας, η απάντηση στην εξίσωση της αλληλεγγύης, της ανάπτυξης μέσω της ενιαίας αγοράς και των εθνικών οικονομικών, δεν είναι προφανής.

Χρειαζόμαστε περισσότερη Ευρώπη για να έχουμε την ευκαιρία να ζήσουμε καλύτερα αύριο. Όμως, το «να κάνουμε περισσότερα με λιγότερα» έχει φτάσει στα όριά του, όσον αφορά τα ευρωπαϊκά οικονομικά. Θα έχουν, λοιπόν, οι αρχηγοί των κρατών-μελών και οι υπουργοί Οικονομικών τον ρεαλισμό να υιοθετήσουν το μόνο αξιόπιστο στοίχημα: Να στοιχηματίζουν σε μια Ευρώπη με πραγματικούς πόρους;