Σ ε κρίσιμη καμπή βρίσκονται τα προγράμματα προώθησης του οίνου, καθώς η απορροφησιμότητα των κοινοτικών κονδυλίων βαίνει μειούμενη τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα να χάνονται λεφτά ακριβώς τη στιγμή που ο κλάδος βρίσκεται σε ανάπτυξη. Οι υποψίες για σπάταλη διαχείριση των κονδυλίων από την πλευρά ορισμένων ωφελούμενων, οι οποίες ωστόσο δεν έχουν επιβεβαιωθεί, φέρεται να οδήγησαν σε αυστηροποίηση της νομοθεσίας από την πλευρά του ΥΠΑΑΤ.
Η νέα ΚΥΑ για την προώθηση των οίνων σε τρίτες χώρες (Μέτρα του Εθνικού Προγράμματος Στήριξης του αμπελοοινικού τομέα της περιόδου 2019-2023: «Ενημέρωση στα κράτη-μέλη» και «Προώθηση οίνων σε αγορές τρίτων χωρών»), προσχέδιο της οποίας παρουσιάστηκε σε ενημερωτική ημερίδα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης στις 14 Μαρτίου στους οινοποιούς και τους φορείς, έφερε πολλές αντιδράσεις.
Σύμφωνα με όλους τους φορείς των οινοποιών, οι περιορισμοί που τίθενται για τον τρόπο εκτέλεσης των προγραμμάτων καθιστούν στη πράξη απαγορευτική την υλοποίησή τους. Την ίδια στιγμή, πάντως, η έκδοση της ΚΥΑ, η οποία ακόμα δεν έχει δημοσιευτεί σε ΦΕΚ, έχει αργήσει κατά πολύ, δεδομένου ότι τα προγράμματα θα πρέπει να έχουν υποβληθεί, εγκριθεί και υλοποιηθεί έως τον Σεπτέμβριο του 2019, προκειμένου να μην χαθούν τα σχετικά κοινοτικά κονδύλια. Οι περισσότεροι οινοποιοί κάνουν λόγο για μια χαμένη χρονιά, εφόσον είναι αδύνατο να οργανωθούν εκδηλώσεις προώθησης μέσα σε τρεις μήνες, χωρίς να υπάρχει προετοιμασία. Είναι, πάντως, απορίας άξιο το γεγονός ότι η ίδια διεύθυνση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης μορφοποιεί, εγκρίνει και στη συνέχεια ελέγχει τα προγράμματα και την εφαρμογή τους.
Οι Βασικές ενστάσεις της διεπαγγελματικής για τη νέα ΚΥΑ
|
Πόσο αποτελεσματικά ήταν τελικά τα προγράμματα που εφαρμόστηκαν;
Παράλληλα, ασκείται από πολλούς, μεταξύ των οποίων και στελέχη του υπουργείου, έντονη κριτική για την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής αυτών των προγραμμάτων και τις αγορές όπου στόχευαν. Το ελληνικό κρασί σε ΗΠΑ και Καναδά, Ηνωμένο Βασίλειο και Γερμανία, το χρονικό διάστημα εφαρμογής των προγραμμάτων προώθησης (2010-2018), σημείωσε μικρή αύξηση εξαγωγών σε ποσότητα. Σημειώθηκε, ωστόσο, αύξηση της αξίας των κρασιών που εξάγονται, γεγονός που αναβαθμίζει τη θέση του ελληνικού κρασιού στις διεθνείς αγορές και σβήνει την εικόνα του χύμα που υπήρχε για τη χώρα μας.
Έτσι, η Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2010 εξήγαγε στις ΗΠΑ 1.836.347 λίτρα κρασί και έφτασε το 2018 να εξάγει 2.299.932 λίτρα, αύξηση που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί θεαματική. Ωστόσο, στο ίδιο χρονικό διάστημα υπήρξε αύξηση της τάξης του 87% σε αξία και 49,5% στη μέση τιμή. Το ελληνικό κρασί στις ΗΠΑ το 2010 πωλούταν 3,57 ευρώ το λίτρο και το 2018 έφθασε να πωλείται 5,34 ευρώ το λίτρο. Έτσι, ενώ το 2010 η αξία των ελληνικών εξαγωγών οίνου στις ΗΠΑ ήταν συνολικά 6.554.710 ευρώ, οκτώ χρόνια αργότερα έφτασε τα 12.271.418 ευρώ.
Πρέπει να σημειωθεί ότι το 2015 (χρονιά που υπάρχουν τα τελευταία στατιστικά στοιχεία από την Ευρωπαϊκή Ένωση), η μέση τιμή πώλησης ανά λίτρο κρασιού στις ΗΠΑ για την Ιταλία ήταν 4,02 ευρώ, για την Ισπανία 4,20 ευρώ, για την Πορτογαλία 4 ευρώ και για την Ελλάδα 4,73 ευρώ. Φυσικά, πρώτη και με διαφορά είναι η Γαλλία που πούλησε (το 2016) στα 10,31 ευρώ.
Στον Καναδά, το 2010 η Ελλάδα εξήγαγε 810.849 λίτρα κρασί και το 2018 η ποσότητα αυξήθηκε σε 1.178.282 λίτρα. Ωστόσο, και πάλι η αύξηση της μέσης τιμής ήταν σημαντική. Αύξηση 85% σε αξία και 44,37% σε μέση τιμή ανά λίτρο, με την τιμή πώλησης να φτάνει τα 4,6 ευρώ το λίτρο.
Αντίστοιχα, το 2016, η Ιταλία πούλησε κρασί στον Καναδά με τιμή 4,28 ευρώ, η Ισπανία 2,52 ευρώ, η Πορτογαλία 4 ευρώ και η Γαλλία 5,86 ευρώ.
Η Γερμανία αποτελεί με διαφορά την πρώτη αγορά για το ελληνικό κρασί. Η μέση τιμή εξαγωγής διαμορφώνεται στα 2 ευρώ το λίτρο και έχει σημειώσει επίσης αύξηση της τάξης του 19,1%. Την ίδια στιγμή, πάντως, οι εξαγωγές προς τη Γερμανία σε ποσότητα το χρονικό διάστημα 2010-2018 σημειώνουν μικρή μείωση.
ΥΠΑΑΤ για τα προγράμματαΧαρακτηριστική της θέσης του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης σε σχέση με τα προγράμματα προώθησης οίνου είναι όσα είχε πει ο τότε υπουργός, Βαγγέλης Αποστόλου, σε συνάντηση με τη Διεπαγγελματική Αμπέλου και Οίνου στις αρχές του 2018. «Γνωρίζουμε ότι τα προγράμματα προώθησης έχουν συμβάλει στην εξαγωγική δυναμική του ελληνικού κρασιού. Υπάρχουν θετικά μετρήσιμα αποτελέσματα, αλλά και αστοχίες που πρέπει να αντιμετωπιστούν ορθολογικά και με αυξημένη, αυτοελεγχόμενη συνείδηση. Πρέπει τα προγράμματα προώθησης του ελληνικού κρασιού να πιάσουν τόπο και οι πόροι που δαπανώνται να αποτελέσουν επένδυση, αν θέλουμε πραγματικά, και όλοι μας το θέλουμε, η προστιθέμενη αξία, το όφελος, να προέλθουν από την αύξηση των πωλήσεων και την εδραίωση των ελληνικών κρασιών στην διεθνή αγορά. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υποκύπτουν στον πειρασμό, στη λογική της εύκολης αρπαχτής των προγραμμάτων προώθησης καθεαυτών. Όσοι ακολουθούν αυτή τη λογική πρέπει να αλλάξουν τροπάριο, γιατί πριονίζουν το κλαδί που κάθονται». |
Εξέλιξη απορροφητικότητας προγραµµάτων
|
Έτη |
Εγκεκριμένος προϋπολογισμός ΕΕ (εκατ. ευρώ) |
Απορρόφηση από Ελλάδα (εκατ. ευρώ) |
Ποσοστά απορροφητικότητας |
|
2010 |
6.167 |
5.233 |
84,85% |
|
2011 |
4.000 |
3.295 |
82,4% |
|
2012 |
4.000 |
3.181 |
79,5% |
|
2013 |
4.000 |
3.333 |
83,3% |
|
2014 |
3.785 |
3.132 |
82,7% |
|
2015 |
8.000 |
4.542 |
56,7% |
|
2016 |
8.000 |
5.059 |
63,2% |
|
2017 |
8.000 |
4.250 |
53,1% |
|
2018 |
8.000 |
3.022 |
37,7% |
Έχουν αποδώσει τα προγράμματα προώθησης οίνου και ποια είναι τα προβλήματα τα οποία έχουν προκύψει;
Βαγγέλης Αργύρης, πρόεδρος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Αμπέλου και Οίνου (λήγει η θητεία του σήμερα)
«Έχω απογοητευτεί πολύ με όσα συμβαίνουν, την καχυποψία και τη μιζέρια που υπάρχει από την πλευρά του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Είναι άδικο για το προϊόν και για τη χώρα.
Ο λόγος που η ΚΥΑ (σ.σ. το προσχέδιό της ανακοινώθηκε πρόσφατα σε ημερίδα στους οινοποιούς) είναι διαρθρωμένη με αυτόν τον τρόπο, είναι για να προληφθούν οι ατασθαλίες; Μα, όταν το υπουργείο αντιμετωπίζει καχύποπτα τους οινοποιούς, απλώς δεν προχωράει τίποτα. Χρειάζεται συνέργεια και όχι αντιπαλότητα. Θα μπορούσαν να οργανωθούν μεικτά όργανα διαχείρισης, ώστε να υπάρχει συνεργασία και έλεγχος. Όμως, είναι υπερβολικό να καθορίζεται για παράδειγμα ότι για ένα ποσό της τάξης των 2.000 ευρώ πρέπει να υπάρχουν τρεις προσφορές.
Οι υπηρεσίες του υπουργείου δεν μπορούν να ακολουθήσουν τις ταχύτητες με τις οποίες κινείται πλέον το ελληνικό κρασί. Είναι Απρίλιος και ακόμα δεν έχει δημοσιοποιηθεί η ΚΥΑ, αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει εναρμόνιση του στόχου, δηλαδή προώθηση του ελληνικού κρασιού με την τακτική που ακολουθείται.
Ας δούμε τι κάνουν οι άλλες χώρες, όσον αφορά την προβολή του κρασιού, γιατί δεν μπορούμε εμείς να θέτουμε περισσότερους περιορισμούς στους δικούς μας οινοποιούς.
Τα προγράμματα προώθησης κατά την άποψή μου έχουν πετύχει τον στόχο τους, γιατί έχει εδραιωθεί το ελληνικό κρασί στις ΗΠΑ και έχει αυξηθεί η μέση τιμή πώλησής του, που είναι πολύ σημαντικό. Τα προγράμματα προώθησης δεν είναι άμεσης απόδοσης, αλλά η αποτελεσματικότητά τους φαίνεται σε βάθος χρόνου.
Όσον αφορά τις χώρες-στόχους, ενδεχομένως χρειάζεται να αναθεωρήσουμε για κάποιες από αυτές και να μη βάζουμε το κρασί να εξυπηρετεί το εμπόριο της διπλωματίας. Δεν ξέρω, για παράδειγμα, αν πρέπει να συνεχίσουμε την προώθηση στην Κορέα.»
Θάνος Ντούγκος, πρόεδρος του Συνδέσμου Μικρών Οινοποιών Ελλάδος
«Θεωρώ ότι όσον αφορά τα προγράμματα προώθησης, έχουμε ξοδέψει πολλά και έχουμε λίγα αποτελέσματα. Θα μπορούσαμε να έχουμε πάει κάπως καλύτερα, αν όχι και πολύ καλύτερα.
Για φέτος, περιμένουμε την Κοινή Υπουργική Απόφαση για τα προγράμματα προώθησης οίνου σε τρίτες χώρες, η οποία έχει αργήσει πολύ. Υπολογίζοντας τον χρόνο που απαιτείται για την υποβολή των προτάσεων και την έγκριση, θα μείνουν μόνο τρεις μήνες για την υλοποίηση. Αν, όμως, θέλεις να νοικιάσεις μια αίθουσα για κάποια εκδήλωση και να βρεις συνεργάτες, για παράδειγμα, απαιτείται να έχεις κάνει τις σχετικές ενέργειες τουλάχιστον 4-5 μήνες νωρίτερα. Εκτιμώ ότι η φετινή χρονιά θα είναι ουσιαστικά μια χαμένη χρονιά.»
Παρασκευάς Κορδοπάτης, διευθυντής της Κεντρικής Συνεταιριστικής Ένωσης Αμπέλου και Οίνου
«Υπάρχει διάσταση απόψεων ανάμεσα στη Διεπαγγελματική Αμπέλου και Οίνου και στις υπηρεσίες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, στον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουν τους κοινοτικούς κανονισμούς και τις οδηγίες για τα προγράμματα προώθησης οίνου. Είναι σημαντικό να συμφωνήσουμε στην ερμηνεία των διατάξεων, έτσι ώστε να μη φτάνουμε να χάνουμε κονδύλια. Μπορούμε, όμως, να δούμε τι γίνεται σε άλλα κράτη-μέλη όπως π.χ. στη Γαλλία.
Από την άλλη, είναι σημαντικό, επειδή σε εμάς υπάρχει μεγάλος κατακερματισμός, να πηγαίνουμε σε στοχευμένες αγορές με συλλογικά προγράμματα και όχι ξεχωριστά κάθε οινοποιείο. Άλλο η Γαλλία, που παράγει 45 εκατομμύρια εκατόλιτρα και άλλο η Ελλάδα, με 2,5 εκατομμύρια εκατόλιτρα παραγωγή. Νομίζω ότι από καμία πλευρά δεν υπάρχει δόλος, αλλά πρέπει να αλλάξει η προσέγγιση.»
