«Samsara» (2023): Από τους ορυζώνες του Λάος, σε μια φάρμα φυκιών στη Ζανζιβάρη

Υπόθεση: Κοντά σε ένα βουδιστικό μοναστήρι στο Λάος, όπου οι δόκιμοι Βουδιστές μοναχοί μαθητεύουν δίπλα σε σοφούς γέροντες, ένας νεαρός διασχίζει κάθε μέρα το ποτάμι για να διαβάσει αποσπάσματα από το Θιβετιανό Βιβλίο των Νεκρών σε μια ηλικιωμένη γυναίκα, προετοιμάζοντάς τη για τον θάνατο και τη μετεμψύχωση.

Ο Ισπανός σκηνοθέτης Λόις Πατίνιο παρουσιάζει μια ταινία – υπερβατική μυσταγωγία, η οποία μας ξεναγεί στη βουδιστική έννοια της μετενσάρκωσης, και μέσω αυτής γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα σε τόπους, κουλτούρες και έμβια όντα. Ο θεατής θα κλείσει τα μάτια, θα βιώσει την ενδιάμεση πραγματικότητα μετά τον θάνατο και το πέρασμα σε μια άλλη ζωή.

Από τον βουδιστικό ναό και τα παρθένα φυσικά τοπία του Λάος, στα οποία περιπλανώνται οι ασκούμενοι βουδιστές μοναχοί που επέλεξαν να σπουδάσουν αντί να δουλέψουν στους ορυζώνες, η δράση μεταφέρεται στην Τανζανία και τις μουσουλμάνες παραθαλάσσιες καλλιεργήτριες φυκιών της Ζανζιβάρης, ακολουθώντας το μονοπάτι της αναγεννημένης ψυχής της ηλικιωμένης Ασιάτισσας.

Από τη γαλήνη της βουδιστικής τελετουργίας, το έργο μεταπηδά σε ένα διαφορετικό τελετουργικό: Αυτό της βιοπάλης, δηλαδή εκείνης της πραγματικότητας από την οποία επέλεξαν να λοξοδρομήσουν οι νεαροί δόκιμοι μοναχοί. Μέσω αυτής της σύνδεσης, η ταινία προσκαλεί τον θεατή να βιώσει διαλογιστικά το μετασχηματιστικό ταξίδι και τα –προσομοιάζοντα μεταξύ τους– κυκλικά μοτίβα της ζωής σε άνθρωπο, ζωικό βασίλειο και περιβάλλον. Να αφουγκρασθεί σφαιρικά την έννοια της ύπαρξης, του θανάτου και της αναγέννησης, της συνέχειας, την πολύχρωμη αλληλουχία που διέπει διαφορετικά μέρη, πολιτισμούς και καθημερινότητες, αλλά και κάθε οντότητα γενικότερα.

Σε αυτή την προσπάθεια, το έργο δημιουργεί μια αρμόζουσα αλληλοδιαδοχή μεταξύ ντοκιμαντερίστικου στοιχείου και μυθοπλασίας. Βάσει, όμως, των προσδοκιών που γεννά ο καινοτόμος πυρήνας της πλοκής της (το ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ θανάτου και αναγέννησης· μια 15λεπτη ακολουθία που αποτέλεσε τη γενεσιουργό αιτία της ταινίας για τον Πατίνιο), ο τρόπος που πλαισιώνεται τελικά αυτή η διαλογιστική εμπειρία μοιάζει τρυφερά απλοϊκός.

Σημασιολογική διάσταση

Στον βουδισμό, «Σαμσάρα» σημαίνει μία διαδοχή μετενσαρκώσεων, στις οποίες πρέπει να υποβληθεί ένα αισθανόμενο ον μέχρις ότου να καθαριστούν όλα τα αρνητικά καρμικά του αποτυπώματα και να επιτύχει την κατάσταση της Νιρβάνα. Σύμφωνα με αυτή, δηλαδή, τα έμβια όντα δεν ζουν μόνο μία φορά. Μετά τον θάνατο, κάτι από αυτήν τη μορφή ύπαρξης επιβιώνει και μεταβαίνει σε άλλη μορφή ύπαρξης.

Η ταινία κυκλοφορεί από τις 24 Οκτωβρίου σε διανομή της Weirdwave.