Στα «ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΑΙ» του Ησίοδου, παρέχεται σημαντική πληροφορία για τις διάφορες γεωργικές εργασίες της εποχής. Μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι αν και είχε ανακαλυφθεί ο χαλκός και συνεπακόλουθα τα χάλκινα αγροτικά εργαλεία, οι γεωργοί συνέχισαν να χρησιμοποιούν εργαλεία από ξύλο, τα οποία προφανώς ούτε τόσο ανθεκτικά ήταν, ούτε τόσο αποτελεσματικά σε όλες τις περιπτώσεις. Αυτή η πρακτική μπορεί να δικαιολογηθεί εν μέρει από την έλλειψη οικονομικών πόρων, αλλά κυρίως από την ελλιπή γνώση.
Ελλιπής γνώση και ελλιπής ενημέρωση αποτέλεσαν (και δυστυχώς συνεχίζουν να αποτελούν) διαχρονικά εγγενή προβλήματα του εγχώριου αγροτικού τομέα, με συνέπεια ο αγρότης να φροντίζει τη γη του βασισμένος κυρίως σε εμπειρικές γνώσεις και πρακτικές. Σχεδόν έναν αιώνα πριν, επιχειρήθηκε (εν γένει επιτυχώς) στη χώρα να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης γεωργικής μεταρρύθμισης, η οποία περιλάμβανε τις απαλλοτριώσεις και τη διανομή γης στους άκληρους αγρότες. Αποκτώντας ο αγρότης τη γη, χρειαζόταν επιπρόσθετα την τεχνική στήριξη και τη μεταφορά επιστημονικής γνώσης, για να αξιοποιήσει αποδοτικά τις καλλιέργειές του. Προκειμένου αυτά να επιτευχθούν, το τότε υπουργείο Γεωργίας προχώρησε σε μια εκτεταμένη αποκέντρωση των υπηρεσιών του, με συνέπεια ο γεωπόνος της εποχής να βρίσκεται σε σχεδόν καθημερινή βάση στο πλευρό του αγρότη. Η γενικότερη παρέμβαση του κράτους συμπληρώθηκε με τη δημιουργία μεγάλων οργανισμών για τη στήριξη των προϊόντων αιχμής (όπως ο Οργανισμός Βάμβακος, ο Ελληνικός Οργανισμός Καπνού κ.ά.), ταυτόχρονα, δε, ιδρύθηκαν Ινστιτούτα και Ερευνητικά Κέντρα, εγκαταστάθηκαν δεκάδες πειραματικοί σταθμοί καλλιεργειών, δημιουργήθηκαν πρότυπα αγροκήπια και οργανώθηκαν δομές για την εκπαίδευση των αγροτών σε όλη τη χώρα.
Σήμερα, σε ένα αρκετά πιο πολύπλοκο διεθνοποιημένο περιβάλλον, με αγροτικές ανάγκες που πλέον ξεπερνούν την απλή γεωτεχνική στήριξη, η καθολική πρόσβαση στη νέα γνώση και την ενημέρωση εξακολουθούν να είναι βασικά ζητούμενα και συνεχίζουν να αποτελούν τα κλειδιά μιας νέας αγροτικής μεταρρύθμισης. Σε αυτό το πλαίσιο, σε μια Ευρώπη που αναπτύσσεται με πυρήνα τις περιφέρειές της, ο ρόλος των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) Α’ και Β’ Βαθμού μπορεί να γίνει καταλυτικός. Είναι σημαντικό τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ), που υπάρχουν σχεδόν σε όλους τους δήμους, να μετασχηματιστούν, ενσωματώνοντας Κέντρα Εξυπηρέτησης Αγροτών (ΚΕΑ). Αυτά τα νέα κέντρα και οι νέες δομές θα παρέχουν υπηρεσίες στον πολίτη-αγρότη, ικανές να καλύψουν το σύνολο των ενημερωτικών και συμβουλευτικών αναγκών του. Ενδεικτικές υπηρεσίες μιας εξαντλητικής λίστας θα μπορούσαν να αφορούν:
- Ενημέρωση για τους κανόνες συμμόρφωσης σε Ευρωπαϊκά & Εθνικά πρότυπα και απαιτήσεις, για χρηματοδοτικές ευκαιρίες όπως το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, και για την εφαρμογή τρεχουσών νομοθετικών εξελίξεων (Εγκύκλιοι, Νόμοι, ΥΑ, ΚΥΑ, Κανονισμοί κ.λπ.).
- Συμβουλευτικές υπηρεσίες για σύσταση ομάδων/οργανώσεων παραγωγών, για ευφυή διαχείριση των εισροών, για βέλτιστες καλλιεργητικές πρακτικές, για την προώθηση των προϊόντων και για την επίλυση ζητημάτων σχετικών με τις επιδοτήσεις (όπως τα θέματα των δασικών εκτάσεων και των μελετών βοσκοϊκανότητας).
Αυτονόητα τα παραπάνω, απαιτούν ανθρώπινους και τεχνολογικούς πόρους, σε μια εποχή κρίσης. Οι ανθρώπινοι πόροι αφορούν διάφορες γεωτεχνικές και μη ειδικότητες, ενός δυναμικού που μένει στη χώρα και επιθυμεί να συμβάλει σε μια σύγχρονη αγροτική αναδιάταξη, προς όφελος του παραγωγού. Οι τεχνολογικοί πόροι απαιτούν επενδύσεις που αφορούν κυρίως υποδομές. Οπότε, το κρίσιμο ερώτημα γίνεται απάντηση που προτάσσει το «μαζί» και αναδεικνύει τις συνέργειες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Άλλωστε, τέτοιες συμπράξεις απαντώνται αρκετά συχνά σε αγροτικά προηγμένες οικονομίες του ευρωπαϊκού Βορρά.
Ωστόσο, υπάρχει και το ελληνικό παράδειγμα. Στην όμορφη Σκύρο, με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, έχει συσταθεί και λειτουργεί με επιτυχία σχεδόν έναν χρόνο τώρα μια πρότυπη δομή που έχει εξελίξει το τοπικό ΚΕΠ σε ΚΕΠ-ΚΕΑ, με τη συμβολή της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ. Είναι ενθαρρυντικό ότι μεγάλος αριθμός από δήμους έχει εκδηλώσει ζωηρό ενδιαφέρον προς αυτή την κατεύθυνση και σε σύντομο χρονικό διάστημα το εν λόγω πρότυπο θα επεκταθεί σε όλη τη χώρα.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το ότι η κεντρική εξουσία δείχνει να αντιλαμβάνεται την απουσία της και να αναλαμβάνει τις ευθύνες που της αναλογούν. Όσες συνέργειες και συμπράξεις δημιουργηθούν σε τοπικό επίπεδο, για να μπορέσουν να συνεισφέρουν επιτυχώς σε μια αγροτική μεταρρύθμιση, απαιτούν μία κατά βάση δημόσια υποδομή παροχής αγροτικής πληροφορίας πεδίου. Αυτή η πληροφορία, σε συνδυασμό και με άλλες σχετικές πηγές, μπορεί να αξιοποιηθεί από τις τοπικές δομές, για να παρασχεθεί καθολική, δίχως αποκλεισμούς, αγροτική συμβουλευτική.
Κλείνοντας, είναι λοιπόν παρήγορο ότι μία από τις πρώτες δημόσιες επενδύσεις σε μια χώρα που επανεκκινεί, αφορά τον ψηφιακό μετασχηματισμό του αγροτικού τομέα. Ας σταθούμε αρωγοί σε αυτή την προσπάθεια, δίχως προκαταλήψεις και μεμψιμοιρία, μια και είναι σίγουρο ότι θα απαιτήσει αρκετό χρόνο, που συνεπώς επιβάλλει συνέχεια στη λήψη των αποφάσεων τόσο σε τοπικό, όσο και σε κεντρικό επίπεδο. Τα λόγια του ποιητή αρκούν. Για να γυρίσει ο ήλιος, θέλει δουλειά πολλή.
