«Σκληραγωγημένες» και με προοπτικές στην αγορά αποδεικνύονται οι ελληνικές τουλίπες

Μπορεί να «μάγεψαν» την επιστημονική κοινότητα με τα σχέδια και τα πολυπληθή χρώματά τους, όμως η έρευνα για τις αυτόχθονες ελληνικές τουλίπες, και ειδικότερα για τα 15 αυτοφυή είδη που συναντώνται στη χώρα μας, δίνει πολλές υποσχέσεις για ανάδυση μιας αγοράς μεγάλου οικονομικού και εμπορικού ενδιαφέροντος.

Με απόλυτη επιτυχία και με πολλά ενθαρρυντικά αποτελέσματα ολοκληρώθηκε πριν από λίγες ημέρες το έργο με το ακρωνύμιο «Tulips.gr», συντονιστής του οποίου ήταν ο ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ και πολλοί άλλοι ερευνητικοί φορείς και επιχειρήσεις. Το πρότζεκτ αφορούσε την αλυσίδα αξίας για τις αυτόχθονες ελληνικές τουλίπες, τη δημιουργία τεκμηριωμένου πολλαπλασιαστικού υλικού και την ολοκληρωμένη διατήρηση για την αειφορική αξιοποίησή τους.

Αυτό που πέτυχαν για πρώτη φορά οι επιστήμονες ήταν η καταγραφή της εθνικής συλλογής τουλίπας και η πλήρης χαρτογράφηση του βιολογικού κύκλου των 15 αυτοφυών ειδών μας, που μέχρι πρότινος ήταν άγνωστος, τόσο στο φυσικό όσο και στο ανθρωπογενές περιβάλλον.

«Όταν ξεκινήσαμε, δεν γνωρίζαμε ότι οι ελληνικές τουλίπες έχουν διεθνώς μεγάλη καλλωπιστική αξία, ότι ανήκουν στην κατηγορία των βοτανικών τουλιπών και ότι αρκετές από αυτές πωλούνται από εξειδικευμένα φυτώρια του εξωτερικού με πολλαπλασιαστικό υλικό, ως καλλωπιστικά είδη, και μάλιστα σε τιμές αρκετά υψηλότερες από τα καλλιεργούμενα εμπορικά υβρίδια», επισημαίνει ο Δρ Νίκος Κρίγκας, εντεταλμένος ερευνητής στο Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ και συντονιστής του προγράμματος.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η επιστημονική κοινότητα είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένη, αφού κατάφερε να προχωρήσει σε υπαίθρια καλλιέργεια ελληνικών τουλιπών, καλλιέργεια σε φυτοδοχεία, αλλά και σε θερμοκήπιο, με άριστα αποτελέσματα και στις τρεις περιπτώσεις. Επίσης, έγινε διατοπικό πείραμα σε Θεσσαλονίκη, Βόλο και Ηράκλειο της Κρήτης, προκειμένου να διαπιστωθεί τι συμβαίνει και υπό άλλες συνθήκες.

«Ταυτόχρονα, προσδιορίσαμε συστήματα θρέψης ολοκληρωμένης διαχείρισης, για να μπορέσουν να καλλιεργηθούν οι τουλίπες. Είμαστε σε ένα πολύ καλό στάδιο, διότι καταφέραμε να προσδιορίσουμε τους ωφέλιμους μύκητες (μυκόρριζα) και, σε επόμενο ερευνητικό πρόγραμμα, σχεδιάζουμε να τους απομονώσουμε και να τους χαρακτηρίσουμε, ώστε να έχουμε τη βέλτιστη δυνατή ανάπτυξη τουλίπας», προσθέτει ο Δρ Κρίγκας.

Σημαντικό, ακόμη, είναι ότι έγινε και συγκριτική καλλιέργεια μεταξύ ελληνικών ειδών και υβριδίων τουλίπας, τα οποία έχουν εγνωσμένη εμπορική αξία, προκειμένου να διαπιστωθεί η διάρκεια ζωής σε ένα ανθοδοχείο. Όπως επισημαίνει ο Δρ Κρίγκας. «στους μετασυλλεκτικούς χειρισμούς, διαπιστώσαμε ότι η διάρκεια ζωής στο βάζο, ως δρεπτό άνθος, είναι σε πάρα πολλές περιπτώσεις παρόμοια ή και μεγαλύτερη με τα υβρίδια. Η διάρκεια μπορεί να φτάσει ή να ξεπεράσει τις έξι ημέρες. Η ελληνική τουλίπα είναι “σκληραγωγημένη” και ανθεκτική, γιατί δεν έχει τόσο μεγάλο φύλλωμα. Αυτή ήταν μια άλλη σημαντική ερευνητική γραμμή που ακολουθήσαμε».

Τρόποι αναπαραγωγής και πολλαπλασιαστικό υλικό

Όπως λέει ο Δρ Κρίγκας, παγκοσμίως υπάρχουν 94 είδη τουλιπών, με τα15 να βρίσκονται στην Ελλάδα. Τα έξι από αυτά είναι ενδημικά, δηλαδή δεν υπάρχουν πουθενά στον κόσμο, ενώ επτά από τα λουλούδια είναι απειλούμενα με εξαφάνιση. Όλα τα είδη τουλίπας στη χώρα μας θεωρούνται προστατευόμενα.

Σε ό,τι αφορά το πολλαπλασιαστικό υλικό, ο ερευνητής αναφέρει ότι, πλέον, υπάρχουν πάνω από 100 πλήρως τεκμηριωμένοι κωδικοί για τις ελληνικές τουλίπες που διατηρούνται στις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ στη Θεσσαλονίκη. Για καθεμιά από αυτές έχει γίνει το barcoding, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν και προβλήματα ταξινόμησης, αφού διεθνώς υπάρχει καταγραφή μόνο για εννέα είδη ελληνικής τουλίπας. «Έγινε γενετική ταυτοποίηση και προσδιορισμός και καταλήξαμε ότι υπάρχουν 15 είδη διακριτά μεταξύ τους», ισχυρίζεται ο Δρ Κρίγκας. «Έτσι, αναμένονται αλλαγές και στις παγκόσμιες βάσεις δεδομένων. Στο θέμα της αναπαραγωγής, εκτός από τους συμβατικούς τρόπους, αναπτύξαμε και κατάλληλα πρωτόκολλα in vitro αναπαραγωγής για μικροπολλαπλασιασμό τεχνητά στο εργαστήριο, που δίνει τη δυνατότητα παραγωγής χιλιάδων ή εκατομμυρίων αντίτυπου υλικού».

Μια νέα ελληνική αλυσίδα αξίας

Η τουλίπα είναι το τρίτο σε εμπορευσιμότητα ανθοκομικό είδος στον κόσμο μετά το τριαντάφυλλο και το χρυσάνθεμο, ενώ παράλληλα είναι και υψηλής τιμής. Παρότι αποτελεί το σήμα κατατεθέν της Ολλανδίας και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτήν, όλα τα είδη της είναι ξενικά και κανένα αυτόχθονο.

Σύμφωνα με τον ερευνητή του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, μέσα στην επόμενη δεκαετία, η Ελλάδα, μέσω ενός νέου προγράμματος που θα είναι στοχευμένο πάνω στο πολλαπλασιαστικό υλικό, και έχοντας την πρότερη γνώση και παρακαταθήκη αυτού του έργου, θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα επαρκές και πλήρως τεκμηριωμένο πολλαπλασιαστικό υλικό, χάρη στο οποίο θα είναι εφικτό να καλλιεργηθεί η ελληνική τουλίπα σε εμπορική βάση.

«Εάν υπάρξει ανάλογη επιχειρηματικότητα, στήριξη της πολιτείας, καλά εκπαιδευμένοι παραγωγοί και σχετική διαφήμιση, η Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει μια νέα Ολλανδία, αφού δεν της λείπει ούτε το πρωτογενές υλικό, ούτε η τεχνογνωσία. Είναι μια νέου τύπου καλλιέργεια», καταλήγει ο Δρ Κρίγκας.