Αυξημένη ήταν η επισκεψιμότητα στην 5η έκθεση του Συνδέσμου Μικρών Οινοποιών Ελλάδας (ΣΜΟΕ), η οποία πραγματοποιήθηκε στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων και ολοκληρώθηκε την προηγούμενη Δευτέρα. Για πρώτη φορά οργανώθηκε γευσιγνωσία παλαιωμένων οίνων (πάνω από 8 χρόνια), ενώ, παράλληλα με την έκθεση, πραγματοποιήθηκε ημερίδα για τον οινοτουρισμό, με τη συμμετοχή Ελλήνων και ξένων ειδικών.
Η άνοδος των επισκεπτών στην 5η έκθεση του ΣΜΟΕ άγγιξε το 50% σε σχέση με πέρυσι, με τους παρευρισκόμενους να έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν κρασιά από 52 εκθέτες, ενώ το σύνολο των συμμετεχόντων στον Σύνδεσμο είναι πλέον 68 οινοποιεία από όλη την Ελλάδα, τα οποία παράγουν έως και 120 τόνους κρασιού (160.000 φιάλες των 750 ml).
«Θεωρώ ότι ήταν η καλύτερη έκθεση που έχουμε πραγματοποιήσει έως τώρα, τόσο από την άποψη του κόσμου όσο και αναφορικά με την τοποθεσία διεξαγωγής. Η Τεχνόπολη είναι ένας πολύ ωραίος χώρος, εύκολα προσβάσιμος, εξαιτίας του μετρό, και οι άνθρωποι ήταν εξαιρετικά βοηθητικοί», τονίζει στην «ΥΧ» ο πρόεδρος του ΣΜΟΕ, Θάνος Ντούγκος.
Όπως εξηγεί, οι επισκέπτες της έκθεσης ήταν περισσότεροι από τους αναμενόμενους, ενώ και το κοινό είναι κάθε χρόνο και… καλύτερο. «Όσο περνάνε τα χρόνια, είναι πολύ περισσότερο καταρτισμένοι οι επισκέπτες. Είναι χαρακτηριστικό ότι έρχονται για να δοκιμάσουν και όχι για να πιούν. Δεν έχουμε πια μεθυσμένους», εξηγεί γελώντας.
Ημερίδα για τον οινοτουρισμό
Σημαντικό στοιχείο της φετινής έκθεσης ήταν η πραγματοποίηση ημερίδας με θέμα τον οινοτουρισμό, με την παρουσία πολλών Ελλήνων και ξένων ειδικών.
Ο καθηγητής Gergely Szolnoki, από το Πανεπιστήμιο του Geisenheim, συντονιστής του έργου «WineManTour», το οποίο χρηματοδοτείται από τη Γερμανική Υπηρεσία Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών DAAD «Πανεπιστημιακές Συνεργασίες με την Ελλάδα», μίλησε στην ημερίδα για τις σύγχρονες τάσεις στον τομέα του οινοτουρισμού, που, πλέον, συνδυάζουν τις οινοτουριστικές δράσεις με την ευζωία και τον αθλητισμό.
Στο εξωτερικό, πολλά οινοποιεία προσφέρουν τη δυνατότητα στους επισκέπτες τους να σταθμεύσουν τα τροχόσπιτά τους σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο και να απολαύσουν τη διαμονή τους εντός του αμπελώνα, όπως τόνισε ο καθηγητής, ενώ συχνά το κρασί συνδυάζεται με προορισμούς για ποδηλασία ή γιόγκα.
«Φυσικά, ο οινοτουρισμός αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία να προσφέρεις κάτι διαφορετικό, όπως είναι, άλλωστε, η σύγχρονη τάση για το τουριστικό προϊόν. Είναι μια ευκαιρία να γνωρίσεις μια περιοχή αλλιώς», δήλωσε ο κ. Szolnoki. Η μεγαλύτερη τάση που αφορά την ανάπτυξη του οινοτουρισμού είναι η προστασία του περιβάλλοντος και η βιωσιμότητα, για την οποία, μάλιστα, ενδιαφέρεται μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων που ταξιδεύουν για να δοκιμάσουν κρασί.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, στο πλαίσιο του έργου «WineManTour», διοργανώνεται μεταπτυχιακό πρόγραμμα για τον οινοτουρισμό και το οινικό management, το οποίο σχεδιάζεται να πραγματοποιείται για δύο εξάμηνα στη Γερμανία και μετά στην Ελλάδα, όπως εξήγησε ο Δρ Ευάγγελος Μπερής από το Τμήμα Επιστημών Οίνου, Αμπέλου & Ποτών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. «Όλα ξεκίνησαν σε συμμαχία με έναν ακαδημαϊκό πυρήνα που υπάρχει στη χώρα μας και μας ενδιαφέρει πολύ η εξωστρέφεια και η συνεργασία», τόνισε χαρακτηριστικά ο Δρ Μπερής, μιλώντας στην ημερίδα.
Η Δρ Μαρία Αλεμπάκη, Εντεταλμένη Ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Αγροτικής Οικονομίας και Κοινωνιολογίας του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, παρουσίασε στην ημερίδα τα διδάγματα της διεθνούς εμπειρίας και τις εξελίξεις στον τομέα του οινοτουρισμού. «Ο οινοτουρισμός δεν είναι ένας τρόπος να πλουτίσουν περισσότερο κάποιοι λίγοι οινοποιοί, αλλά ένας τρόπος να παραμείνουν ζωντανά τα χωριά μας», σημείωσε.
Τα στοιχεία από την ανάπτυξη του οινοτουρισμού σε άλλες χώρες, τα οποία παρουσίασε η ερευνήτρια, δείχνουν τι μπορεί να αποκομίσει ο οινοποιός, το κρασί και η τοπική κοινωνία από τη συγκεκριμένη μορφή τουρισμού. Στη Γαλλία, η μέση δαπάνη των οινόφιλων τουριστών για το ταξίδι τους είναι 1.256 ευρώ το άτομο, με μέση δαπάνη στο οινοποιείο που επισκέπτονται 240 ευρώ, ενώ περίπου 10 εκατ. τουρίστες προσελκύουν ετησίως τα οινοποιεία της χώρας.
Στην Ιταλία, περισσότερα από 20.000 είναι τα επισκέψιμα οινοποιεία, ενώ στις εγκαταστάσεις τους πραγματοποιείται το 20%-60% του συνολικού τους τζίρου. Κάθε επισκέπτης υπολογίζεται ότι δαπανά 85 ευρώ ημερησίως στο οινοποιείο, ενώ η συνολική συνεισφορά του οινοτουρισμού φτάνει τα 2,5 δισ. ευρώ. Και στην Ισπανία, πάνω από 2,5 εκατ. επισκέπτες ακολουθούν, ετησίως, τους δρόμους του κρασιού της χώρας.
Όπως ανέφερε η Δρ Αλεμπάκη, τα τελευταία χρόνια έχει πραγματοποιηθεί μια σειρά από συνέδρια για τον οινοτουρισμό υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (UNWTO) και του Διεθνούς Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου (OIV). «Θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε τα συμπεράσματα αυτών των συνεδρίων σε έναν χρήσιμο δεκάλογο», τόνισε.
Αναλυτικά, ο δεκάλογος των συμπερασμάτων για τον οινοτουρισμό:
1. Αειφορία. Πάρτε αποφάσεις οι οποίες είναι καλές για το μέλλον.
2. Καινοτομία. Προσφέρετε καινοτόμες εμπειρίες στους επισκέπτες, οι οποίες να συνδυάζουν την αναψυχή, την επιμόρφωση, την αισθητική απόλαυση και την απόδραση από την καθημερινότητα.
3. Ο οινοτουρισμός χρειάζεται να φύγει από το στενό πλαίσιο των οινοποιείων και να μεταφερθεί στον τόπο όπου παράγεται το κρασί.
4. Ανθρωποκεντρικότητα. Το προφίλ των επισκεπτών παίζει μεγάλο ρόλο και έχει σημασία να εστιάσουμε σε αυτό. Υπάρχουν οι ειδήμονες, υπάρχουν και οι νεοφώτιστοι. Το κυρίαρχο ηλικιακό γκρουπ στον οινοτουρισμό είναι αυτό των 46-55 ετών, ωστόσο τα τελευταία χρόνια αυξάνεται πολύ και η ομάδα των 25-40 ετών.
5. Ταλέντα. Εντοπίστε και εκπαιδεύστε ταλαντούχους νέους ανθρώπους από την περιοχή, προκειμένου να παραμείνουν ή να επιστρέψουν στην ύπαιθρο.
6. Νέο-τοπικότητα. Ενδυναμώστε και συμπεριλάβετε στις κοινότητες του οινοτουρισμού όλες τις ομάδες, π.χ. γυναίκες που παράγουν τοπικά προϊόντα, καλλιτέχνες ή μετανάστες που εργάζονται στα αμπέλια.
7. Διακυβέρνηση του οινοτουρισμού. Είναι αναγκαία η σύμπραξη και η συνεργασία μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα σε όλα τα επίπεδα, με κατεύθυνση από κάτω προς τα πάνω και όχι αντιστρόφως.
8. Δεδομένα. Καταγράψτε και αξιοποιήστε τα στοιχεία που υπάρχουν, προκειμένου να σχεδιάσετε πολιτικές και στρατηγικές.
9. Ψηφιοποίηση. Τα social media θα σας φέρουν σε επικοινωνία με πολλούς ανθρώπους που θα θέλουν να γνωρίσουν το κρασί σας, ενώ το σύστημα προκρατήσεων θα μπορέσει να σας δώσει μια εικόνα του τι να περιμένετε και πως να προετοιμαστείτε κατάλληλα για τα άτομα που θα υποδεχθείτε.
10. Ολιστική θεώρηση. Ο οινοτουρισμός είναι ανάγκη να ειδωθεί ως ένα ευρύτερο οικοσύστημα και να ενταχθεί σε ένα σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης ολόκληρου του προορισμού.
Οινοτουρισμός στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, αν και το θεσμικό πλαίσιο υπάρχει από το 2014, μόλις το 2016 ξεκίνησαν να δίνονται τα πρώτα σήματα επισκέψιμου οινοποιείου (σ.σ. μάλιστα, το πρώτο οινοποιείο που απέκτησε Σήμα είναι μέλος του ΣΜΟΕ). Στις αρχές του 2023, περισσότερα από 100 οινοποιεία είχαν λάβει το σήμα σε σύνολο, όμως, άνω των 1.200 σε όλη τη χώρα.
Χαρακτηριστικά του τοπίου του οινοτουρισμού στη χώρα μας ήταν όσα είπαν οι οινοποιοί Laurens Hartman (Κτήμα Καρανίκα στη Λακκιά Αμυνταίου), Βάιος Γκανής (Αμπελώνες Γκανή στον Δομοκό Φθιώτιδας), Βαγγέλης Γαβαλάς (Οινοποιείο Γαβαλάς στο Μεγαλοχώρι Σαντορίνης) και Αλεξάνδρα Μανουσάκη (NOSTOS Winery στον Βατόλακκο Χανίων) στη συζήτηση που συντόνισε η κα Αλεμπάκη.
«Όταν έρχονται επισκέπτες στο οινοποιείο αισθάνομαι ότι με βγάζουν από την καθημερινότητά μου, από τον αμπελώνα που πρέπει να βρίσκομαι. Από τους δέκα που έρχονται, οι δύο ενδιαφέρονται πραγματικά για το κρασί και τότε έχει ενδιαφέρον γιατί και αυτοί μαθαίνουν από μένα, αλλά και εγώ ακούω και μαθαίνω.
Οι άλλοι οκτώ είναι συνήθως η υπόλοιπη οικογένεια που έρχεται μαζί τους και τα παιδιά που νυστάζουν και γκρινιάζουν. Αυτοί που δεν ενδιαφέρονται για το κρασί θεωρούν ότι με κάποιο τρόπο εγώ πρέπει να τους διασκεδάσω, αλλά εγώ δεν ξέρω και δεν θέλω να το κάνω αυτό. Ένας αγρότης είμαι που κάνω κρασί», είπε ο Laurens Hartman.
Από την πλευρά της, η Αλεξάνδρα Μανουσάκη εκμυστηρεύτηκε ότι τον πρώτο καιρό έβλεπε με απογοήτευση τα λεωφορεία με τους τουρίστες να προσπερνούν το οινοποιείο της… «Πριν από μερικά χρόνια, είχα προτείνει στα τουριστικά γραφεία να φέρουν κάποιους τουρίστες στο οινοποιείο. Μου απάντησαν “γιατί; Τι να κάνουν οι άνθρωποι στο οινοποιείο; Δεν ενδιαφέρεται κανείς”», δήλωσε με νόημα η οινοποιός και κεραμίστρια από τα Χανιά. Σήμερα, το 45% των εσόδων της προέρχονται από τις πωλήσεις κρασιού που πραγματοποιούνται στο οινοποιείο της. Ωστόσο, χρειάστηκε να καταβάλει τεράστια προσπάθεια για να φτάσει σε αυτό το αποτέλεσμα.
Ο Βαγγέλης Γαβαλάς βρίσκεται σε ένα προνομιακό για την ανάπτυξη του οινοτουρισμού –και όχι μόνο– νησί, τη Σαντορίνη. «Έχουμε ένα οικογενειακό οινοποιείο και ο οινοτουρισμός είναι ο καλύτερος τρόπος να προβληθείς και να προβάλεις το προϊόν σου. Με τον οινοτουρισμό δημιουργούμε πρεσβευτές και λάτρεις του οινοποιείου μας, μόνιμους καταναλωτές σε όλο τον κόσμο», επισήμανε.
Ο Βάιος Γκάνης ασκεί τον «δικό του» οινοτουρισμό. «Δεν ξέρω τι ακριβώς είναι οινοτουρισμός. Εγώ προσπαθώ να μεταφέρω την ηρεμία μου στους επισκέπτες μου. Το οινοποιείο μου δεν είναι επισκέψιμο, αλλά έχω αρκετό κόσμο. Δεν είμαι ψυχολόγος, αμπελουργός είμαι, αλλά σας λέω ότι αν έρθετε θα αφήσετε στην άκρη τα προβλήματα σας. Με ένα μικρό κόστος, θα σας δώσουμε την ευκαιρία να περάσετε καλά», τόνισε.
Ποιοι πήγαν στην έκθεση
Την έκθεση επισκέφθηκε την Κυριακή ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρος Σκυλακάκης, ο οποίος έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα οινοποιεία της Θεσσαλίας που ταλαιπωρήθηκαν από τις καταστροφές το 2023, αλλά και για τα θέματα της ενέργειας που απασχολούν όλους τους παραγωγούς. Την ίδια μέρα, στην έκθεση βρέθηκε και ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Νίκος Ανδρουλάκης. Ο δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας, λάτρης του κρασιού, αφιέρωσε πολλή ώρα σε όλα τα οινοποιεία, δοκιμάζοντας τις προτάσεις τους. Τη Δευτέρα, επισκέφθηκαν την έκθεση η υφυπουργός Τουρισμού, Έλενα Ράπτη, αλλά και ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Τουρισμού, Μύρων Φλουρής, ο οποίος μίλησε στην ημερίδα για τον οινοτουρισμό και δεσμεύθηκε ότι θα γίνει προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα υποστηρικτικό περιβάλλον για τον οινοτουρισμό στην Ελλάδα, στο πλαίσιο των δράσεων που προγραμματίζει το υπουργείο Τουρισμού.
