Στην Ελλάδα ένα από τα πιο επικίνδυνα έντοµα που αφανίζει κηπευτικά και µεγάλες καλλιέργειες

Συναγερμός έχει σημάνει εντός των ελληνικών συνόρων μετά την ξαφνική εμφάνιση του επιβλαβούς οργανισμού Spodoptera frugiperda, που καταγράφεται ως ο δεύτερος πιο επικίνδυνος οργανισμός μετά την Xylella. Σύμφωνα με το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (ΜΦΙ), επιβεβαιώθηκε η παρουσία του στις περιφερειακές ενότητες Λακωνίας και Ανατολικής Αττικής.

Τα δείγματα του επιβλαβούς οργανισμού προέρχονται από συλλήψεις σε φερομονικές παγίδες που έχουν τοποθετηθεί στο πλαίσιο του Ετήσιου Εθνικού Προγράμματος Επισκοπήσεων για επιβλαβείς οργανισμούς καραντίνας. Πέρα από τα αγρωστώδη, σημαντικές ζημιές προκαλεί και σε καλλιέργειες όπως βαμβάκι, κράμβες, κολοκυνθοειδή, φιστίκια, μηδική, κρεμμύδι, φασόλια, γλυκοπατάτα και ντομάτες σε όλο τον κόσμο. Το έντομο αποτελεί ενωσιακό επιβλαβή οργανισμό καραντίνας για την ΕΕ και συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο επιβλαβών οργανισμών προτεραιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης λόγω του σοβαρού δυνητικού οικονομικού, περιβαλλοντικού και κοινωνικού αντικτύπου για το έδαφος της Ένωσης.

Έλεγχοι σε όλη τη χώρα για το ενδεχόμενο εξάπλωσης

Σύμφωνα με τον Παναγιώτη Μυλωνά, εντομολόγο, ερευνητή και αναπληρωτή γενικό διευθυντή στο ΜΦΙ, «ο συγκεκριμένος οργανισμός εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Πρόκειται για είδος που προέρχεται από την Κεντρική και Νότια Αμερική και χαρακτηρίζεται ως χωροκατακτητικό. Τα τελευταία χρόνια έχει επεκταθεί στην Αφρική και στην Ασία και νωρίτερα φέτος διαπιστώθηκε και στην Κύπρο.

Πιθανολογούμε ότι ήρθε εδώ από πληθυσμούς που βρίσκονται στη Βόρεια Αφρική, ενώ δεν αποκλείεται να οφείλεται και στην πρόσφατη κακοκαιρία του Daniel, καθώς τα ρεύματα αέρα που πέρασαν από τη Μεσόγειο μπορεί να βοήθησαν στη μετανάστευση. Τη δεδομένη χρονική στιγμή, έχουμε διαπίστωση της παρουσίας του εντόμου μέσα από το δίκτυο των παγίδων και όχι διαπίστωση κάποιας προσβολής ή ζημιάς σε καλλιέργεια.

Για αυτό ακριβώς είναι και πολύ σημαντικό το πρόγραμμα των επισκοπήσεων, διότι βοηθά στην έγκαιρη ανίχνευση τέτοιων οργανισμών. Είμαστε, λοιπόν, σε εγρήγορση και πραγματοποιούμε ελέγχους σε όλη τη χώρα για να δούμε αν υπάρχει εξάπλωση».

Συμπτώματα παρόμοια με το πράσινο σκουλήκι

Το συγκεκριμένο είδος προσομοιάζει σε συμπτώματα το πράσινο σκουλήκι, όπως εξηγεί ο κ. Μυλωνάς. Πιο αναλυτικά, «η ζημιά που προκαλεί το έντομο είναι πολύ εμφανής από προνύμφες λεπιδόπτερου που τρώνε τα φύλλα και τους καρπούς των διάφορων καλλιεργειών και μοιάζουν με το γνωστό σε όλους μας πράσινο σκουλήκι. Μπορεί κανείς να μπερδευτεί και να νομίζει ότι είναι κάτι τέτοιο, αλλά αυτός ο οργανισμός είναι μεγαλύτερος και πιο αδηφάγος, είναι πιο έντονη η παρουσία του. Ανάλογα με τον πληθυσμό του εντόμου στην καλλιέργεια, η ζημιά μπορεί να είναι πολύ μεγάλη, αν δεν ληφθούν μέτρα».

Μέτρα

Τα μέτρα που επιβάλλεται να ληφθούν στις περιοχές που διαπιστώθηκε η παρουσία του οργανισμού «πρέπει να είναι άμεσα σε επίπεδο περιφέρειας, διότι είναι ένας οργανισμός καραντίνας και υπάρχει σχετική νομοθεσία της ΕΕ», εξηγεί ο κ. Μυλωνάς.

Σύμφωνα με το δελτίο Τύπου της Διεύθυνσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής, οι φυτοϋγειονομικοί ελεγκτές των Διευθύνσεων Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής των Περιφερειακών Ενοτήτων στις οποίες διαπιστώθηκε επίσημα το έντομο, πρέπει άμεσα να:

✱ Διενεργήσουν τον έλεγχο ιχνηλασιμότητας προκειμένου να διαπιστωθεί από τη μία πλευρά η προέλευση του κρούσματος και από την άλλη η πιθανή εξάπλωση και διάδοσή του.

✱ Συλλέξουν όλες τις πληροφορίες που αφορούν την εμφάνιση του κρούσματος και να τις αποστείλουν στο Τμήμα Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου του ΥΠΑΑΤ, προκειμένου να σταλεί σχετική γνωστοποίηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

✱ Πραγματοποιήσουν άμεσα επισκόπηση προσδιορισμού της έκτασης της προσβολής από τον επιβλαβή οργανισμό καραντίνας με την τοποθέτηση φερομονικών παγίδων, αλλά και δειγματοληπτικούς μακροσκοπικούς ελέγχους στην ευρύτερη περιοχή, σε καλλιέργειες φυτών ξενιστών.

✱ Ενημερώσουν τους καλλιεργητές φυτών ξενιστών, καθώς και όλους τους πιθανούς υπόχρεους/ενδιαφερόμενους στην περιοχή ευθύνης τους, για τη διαπίστωση της παρουσίας του ενωσιακού επιβλαβούς οργανισμού, με στόχο την ευαισθητοποίησή τους για τον έγκαιρο εντοπισμό πιθανών νέων κρουσμάτων.

✱ Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της επισκόπησης προσδιορισμού της έκτασης της προσβολής, η ΔΑΟΚ να καθορίσει την οριοθετημένη περιοχή.

Σύμφωνα με το άρθρο 7 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2023/1134, στις οριοθετημένες ζώνες λαμβάνει χώρα ειδικό πρόγραμμα επισκοπήσεων με βάση με τις υποδείξεις του ΜΦΙ.

Σύμφωνα με το άρθρο 9 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2023/1134 στις προσβεβλημένες ζώνες, οι αρμόδιες αρχές λαμβάνουν όλα τα ακόλουθα μέτρα για την εκρίζωση του συγκεκριμένου επιβλαβούς οργανισμού:

✱ Κατάλληλες επεξεργασίες για την προστασία από τον συγκεκριμένο επιβλαβή οργανισμό, σε όλα τα στάδια της ανάπτυξής του.

✱ Απαγόρευση της διακίνησης του ανώτερου στρώματος του εδάφους και των χρησιμοποιηθέντων καλλιεργητικών υποστρωμάτων εκτός της προσβεβλημένης ζώνης, παρεκτός εάν πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις από τους εμπλεκόμενους επαγγελματίες, υπό την εποπτεία των αρμόδιων αρχών.

✱ Για τη διακίνηση συγκεκριμένων φυτών από τις οριοθετημένες ζώνες εφαρμόζονται οι προϋποθέσεις του άρθρου 11 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2023/1134.

✱ Εντός των οριοθετημένων περιοχών, οι αρμόδιες αρχές μεριμνούν για την ενημέρωση του κοινού σχετικά με την απειλή που συνιστά ο συγκεκριμένος επιβλαβής οργανισμός και σχετικά με τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την αποτροπή της περαιτέρω διασποράς του εκτός των εν λόγω περιοχών. Οι αρμόδιες αρχές διασφαλίζουν ότι το ευρύ κοινό και οι επαγγελματίες γνωρίζουν την οριοθέτηση των οριοθετημένων περιοχών.

✱ Εφόσον εντός των οριοθετημένων περιοχών υπάρχουν φυτώρια, Garden centers ή κεντρικές ανθαγορές, τότε εντός των εγκαταστάσεών τους, επιθεωρήσεις και μέτρα λαμβάνονται από τους φυτοϋγειονομικούς ελεγκτές των οικείων τμημάτων Αγροτικής Ανάπτυξης και Ελέγχων (ΤΑΑΕ) του ΥΠΑΑΤ.