Στην κόψη του ξυραφιού η οικονομία της Χαλκιδικής
Αντιμέτωπη με ένα ευρύ φάσμα αρνητικών επιπτώσεων στον οικονομικό και κοινωνικό ιστό της βρίσκεται η Περιφερειακή Ενότητα Χαλκιδικής από τη δραματική κατάσταση που έχει προκύψει με τη φετινή ακαρπία της ελιάς. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που, σύμφωνα με τον διευθυντή του Εργαστηρίου Δενδροκομίας στο ΑΠΘ, καθηγητή Αθανάσιο Μολασιώτη, οφείλεται, στο μεγαλύτερο ποσοστό, στην κλιματική αλλαγή και στις καιρικές συνθήκες που επικράτησαν τον χειμώνα.
Όλη η παραγωγική αλυσίδα που δραστηριοποιείται στην ελαιοκαλλιέργεια και στη μεταποίηση του λεγόμενου «πράσινου χρυσού» της Χαλκιδικής εκπέμπει σήμα κινδύνου αφενός για την αντιμετώπιση του φαινομένου της ακαρπίας της ελιάς και αφετέρου για τη στήριξη της πολιτείας στις σοβαρές συνέπειες που αναμένεται να προκύψουν από την έλλειψη προϊόντος και την ακόλουθη απώλεια εισοδήματος των παραγωγών.
SOS από οικονομία και κοινωνία
Η απώλεια της παραγωγής φαίνεται να ξεπερνά το 90%, ενώ οι παραγωγοί σε κάποιες περιοχές θεωρούν ανώφελο το γεγονός να μπουν στα κτήματά τους για συγκομιδή. «Αν πέρυσι ο συνεταιρισμός μου συγκέντρωσε 1.000 τόνους ελιάς, φέτος δεν πρόκειται να φτάσει ούτε τους 150», λέει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Βιοκαλλιεργητών Ολύνθου Χαλκιδικής, Δημήτρης Ευαγγελινός, περιγράφοντας την τραγική εικόνα που παρουσιάζει και η βιοκαλλιέργεια της πράσινης επιτραπέζιας ελιάς στον νομό.
«Η Χαλκιδική αναμένεται να δεχθεί ένα πλήγμα στην οικονομική ανάπτυξή της άνω των 200 εκατ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά θα λείψουν από τον νομό και είναι στον πρωτογενή τομέα. Το μεγάλο πρόβλημα είναι, επίσης, οι μεταποιητές. Θα πληγεί ο κοινωνικός ιστός, αφού η έλλειψη προϊόντος θα σημάνει τον κίνδυνο της απώλειας άνω των 1.000 θέσεων εργασίας στις μεταποιητικές μονάδες της περιοχής.
Θα καταρρεύσει όλο το οικοδόμημα και θα δούμε πράγματα που δεν τα έχουμε ζήσει ποτέ στην περιοχή», δηλώνει ο αντιπρόεδρος του Επιμελητηρίου Χαλκιδικής, γεωπόνος, αλλά και μεταποιητής πράσινης ελιάς, Στέλιος Χούτας. Την ίδια ώρα, προδιαγράφει έναν ακόμη κίνδυνο, αυτόν των αγορών που ενδέχεται να «γυρίσουν» την πλάτη στην ελιά Χαλκιδικής, αφού δεν θα υπάρχει παραγωγή. «Το επόμενο εισόδημα των ελαιοπαραγωγών θα είναι στις αρχές του 2025. Αντιλαμβάνεστε τι σημαίνει αυτό. Ο κόσμος άρχισε να απελπίζεται.
Επίσης, κανείς δεν εγγυάται ότι οι αγορές θα διατηρηθούν όπως είναι σήμερα. Οι αγορές δύσκολα κερδίζονται και με αυτό που έχουμε φέτος πολύ εύκολα θα χαθούν», ισχυρίζεται ο αντιπρόεδρος του Επιμελητηρίου Χαλκιδικής.
Το φαινόμενο της ακαρπίας
Σύμφωνα με τον κ. Μολασιώτη, το 2022 ήταν μια χρονιά ιδιαίτερα παραγωγική για την ελιά της Χαλκιδικής και αυτό είχε ως συνέπεια τα δέντρα να είναι εξαντλημένα από την καρποφορία, ενώ το πολύ άνυδρο φθινόπωρο και χειμώνας συνεπικούρησαν στην εμφάνιση του φαινομένου.
«Το πρόβλημα της ακαρπίας παρουσιάστηκε σε εκτεταμένες περιοχές του νομού. Αυτό που παρατηρήθηκε είναι ότι δεν σχηματίστηκαν άνθη. Ένας οφθαλμός για να δώσει άνθη χρειάζεται χαμηλές θερμοκρασίες τον χειμώνα, οι οποίες δεν υπήρξαν φέτος και δεν επέτρεψαν την ομαλή διαφοροποίηση των οφθαλμών. Μάλιστα, παρατηρώντας τα μετεωρολογικά δεδομένα Οκτωβρίου – Ιανουαρίου, η θερμοκρασία ήταν κατά δύο βαθμούς υψηλότερη σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα που ήταν μια καλή χρονιά», αναφέρει ο κ. Μολασιώτης.
Ο κ. Ευαγγελινός, από την πλευρά του, σημειώνει ότι ο ήπιος χειμώνας δεν βοήθησε τα δέντρα να βγουν από τον λήθαργό τους κι όταν ξύπνησαν αυτά παρουσίασαν κόπωση. «Τα πρώτα δείγματα με τέτοια θέματα τα είχαμε από το 2021. Όμως, αυτό που συμβαίνει φέτος είναι πρωτόγνωρο και δεν έχει ξαναπαρουσιαστεί. Αν δεν λάβουμε μέτρα, το φαινόμενο αυτό θα μας απασχολεί, για αυτό και ζητούμε από την πολιτεία να μας στηρίξει», δηλώνει ο πρόεδρος του ΑΣ Βιοκαλλιεργητών Ολύνθου.
Προτάσεις και προβληματισμοί
Ο διευθυντής του Εργαστηρίου Δενδροκομίας του ΑΠΘ καταθέτει στην «ΥΧ» κάποιες προτάσεις, προκειμένου τα επόμενα χρόνια να μην εμφανιστεί ανάλογου μεγέθους πρόβλημα.
Σύμφωνα με τον κ. Μολασιώτη, θα πρέπει αφενός οι παραγωγοί να προσαρμοστούν με τα νέα δεδομένα και να εφαρμόζουν νέες καλλιεργητικές φροντίδες και τεχνικές που θα προστατεύουν τα δέντρα από τις υψηλές θερμοκρασίες και αφετέρου να σταματήσουν τη –σχεδόν– μονοκαλλιέργεια της ποικιλίας της Χονδροελιάς. Όπως λέει, το πρόβλημα είναι μεγάλο και δύσκολο και δεν είναι μόνον ελληνικό.
Το ίδιο αντιμετωπίζουν η Ιταλία και η Ισπανία. «Η ποικιλία της Χαλκιδικής έχει πολύ υψηλές απαιτήσεις σε ψύχος σε αντίθεση με την Κορωνέικη, όμως η αντικατάσταση της ποικιλίας δεν προτείνεται, αφού όλη η παραγωγική αλυσίδα και η βιομηχανία έχουν προσαρμοστεί πάνω στην πράσινη επιτραπέζια ελιά.
Οι παραγωγοί θα πρέπει να εμπλουτίσουν σταδιακά το πορτφόλιό τους με άλλες ποικιλίες, προκειμένου να προστατεύσουν το εισόδημά τους και να εφαρμόζουν νέες καλλιεργητικές τεχνικές προσαρμοσμένες σε αυτά τα προβλήματα, όπως π.χ. χρήση βιοδιεγερτών ή ψεκασμοί με σκόνες για να ασπρίζουν τα δέντρα και να ρίχνουν τις θερμοκρασίες τους», καταλήγει.
«Από την πρώτη στιγμή, ως Επιμελητήριο απευθυνθήκαμε στον ΕΛΓΑ και στην επιστημονική κοινότητα, ζητώντας από τον κ. Μολασιώτη να συντάξει μια τεχνική μελέτη για την παρουσία του φαινομένου. Το επόμενο βήμα μας είναι να ψάξουμε επιστημονικά και να εντοπίσουμε κλώνους που έχουν διαφορετική αντιμετώπιση του προβλήματος. Πιστεύω ότι η κυβέρνηση θα βοηθήσει τους παραγωγούς και θα ενταχθεί το φαινόμενο της ακαρπίας στις αποζημιώσεις, όπως έγινε με άλλες ποικιλίες», υπογραμμίζει ο κ. Χούτας, ενώ ο κ. Ευαγγελινός επισημαίνει πως, σε αντίθετη περίπτωση, οι παραγωγοί θα οδηγηθούν σε κινητοποιήσεις στις αρχές του φθινοπώρου.
