Αναπτυξιακές ευκαιρίες στη θεμελιώδη αρχή του πατέρα της Ιατρικής, Ιπποκράτη, «Η Φύση θεραπεύει», αναζητά αυτή την περίοδο η εγχώρια φαρμακοβιομηχανία. Ο πολλά υποσχόμενος κλάδος του φαρμάκου στηρίζει ένα σημαντικό τμήμα της μελλοντικής του ανάπτυξης στην παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων, με πρώτη ύλη την πλούσια χλωρίδα και τα μοναδικά ενδημικά φυτά της ελληνικής γης.
Η προσπάθεια των βιομηχανιών του κλάδου να δημιουργήσουν μια συνολική αλυσίδα αξίας για το ελληνικό φάρμακο ήδη περνά από τον αγρό και αναζητά -και- σε αυτόν την πρόσβαση στην καινοτομία και διέξοδο στην εξωστρέφεια.
Προϊόντα με βάση τη μαστίχα, το μέλι, το ελαιόλαδο αλλά και τα αρωματικά φυτά και βότανα, καταλαμβάνουν κομβική θέση στον επενδυτικό σχεδιασμό της φαρμακοβιομηχανίας, που ήδη αναζητά τρόπους να αξιοποιήσει εμπορικά και εξαγωγικά τους θησαυρούς της ελληνικής γης.
Ο κλάδος της φαρμακοβιομηχανίας δείχνει να έχει αντιληφθεί ότι δεν μπορεί να μένει ανεκμετάλλευτος ένας κρυμμένος πλούτος για τη χώρα, η οποία διαθέτει το 40% των φαρμακευτικών φυτών της Ευρώπης. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την αυξημένη ζήτηση για «φυσικά» φάρμακα από αγορές όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Ινδία, προσφέρει στην Ελλάδα μια «χρυσή ευκαιρία» να εξελιχθεί σε μια από τις βασικές χώρες παραγωγής πρώτης ύλης, κατακτώντας σημαντικό μερίδιο στη διεθνή αγορά.
Διαβατήριο ανάπτυξης
Την άποψη ότι η ανάπτυξη της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας θα μπορούσε να στηριχθεί στα ιθαγενή φυτά που διαθέτει, επιβεβαιώνει μελέτη της εταιρείας Planet, για λογαριασμό της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας.
Η μελέτη υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, τη δυνατότητα της Ελλάδας να αναπτύξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην παρασκευή εκχυλισμάτων με φυτικές προδιαγραφές, φαρμάκων φυτικής προέλευσης, καλλυντικών και συμπληρωμάτων διατροφής.
Η μελέτη αναδεικνύει έξι άξονες, στους οποίους βασίζεται το Σχέδιο Δράσης για την εγχώρια φαρμακοβιομηχανία. Τουλάχιστον δύο εξ αυτών συνδέονται με την ανάπτυξη διεθνώς ανταγωνιστικών φαρμακευτικών προϊόντων, λειτουργικών τροφίμων και καλλυντικών, βασισμένων στην εγχώρια χλωρίδα. Προτεραιότητα δίνεται στην καθετοποιημένη παραγωγή πρώτων υλών καλλυντικών προϊόντων και συμπληρωμάτων διατροφής από ελληνικά είδη χερσαίων και θαλάσσιων φυτών, καθώς και μελισσοκομικών προϊόντων. Όπως υπογραμμίζεται, «η παραγωγή ξεκινά από τον προσδιορισμό του γενετικού υλικού των φυτών, συνεχίζεται με καλές αγροτικές πρακτικές, καινοτόμες μεθόδους εκχύλισης και απόσταξης, απομόνωση δραστικών συστατικών και ενσωμάτωσή τους σε τελικά προϊόντα».
Το παράδειγμα της μαστίχας
Η μαστίχα Χίου, που έχει αναγνωριστεί ως φυσικό παραδοσιακό φάρμακο, προσφέρει ένα παράδειγμα χρήσης ενός προϊόντος της ελληνικής γης για φαρμακευτικούς σκοπούς. Δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών, ενώ οι φαρμακευτικές εφαρμογές της μαστίχας Χίου αντιπροσώπευαν μόλις το 7% της συνολικής χρήσης τη δεκαετία του ’90, το ποσοστό αυτό ανήλθε σε 12% το 2000, 25% το 2010 και προβλέπεται να αντιστοιχούν στο 55% το 2020.
Καλλυντικά από το DNA της ελληνικής χλωρίδας
Ένα παράδειγμα σύμπραξης μεταξύ ερευνητικού δυναμικού και ιδιωτικού τομέα για την ανάπτυξη καινοτόμων φυσικών προϊόντων αποτελεί το project AGROCOS, με επικεφαλής την Κορρές και τη Φαρμακευτική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπό την ομπρέλα του AGROCOS, 1.800 φυτά του παγκόσμιου βοτανικού χάρτη και 3.600 εκχυλίσματα τοποθετήθηκαν στο ερευνητικό μικροσκόπιο, για πρώτη φόρα, ώστε να μελετηθεί η καλλυντική δράση τους. Η Κορρές, αξιοποιώντας τα ευρήματα της έρευνας, κατέληξε στην παραγωγή της σειράς «Καστανιά Αρκαδική», που αξιοποιεί ως πρώτη ύλη την καστανιά από το χωριό Αραχαμίτες, στη βάση των αρχών συμβολαιακής γεωργίας και βιολογικής καλλιέργειας.
Προσαρμόζονται οι παραγωγοί
Σταθερές… νησίδες αποκτά σταδιακά ο χάρτης της καλλιέργειας και αξιοποίησης των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στη χώρα, με τους παραγωγούς να οργανώνονται περαιτέρω και να στρέφουν το βλέμμα προς την κατεύθυνση της μεταποίησης.
Αυτή η παραγωγική κινητικότητα δημιουργεί προϋποθέσεις για ωρίμανση των συνθηκών στην αγορά, εξέλιξη, που δεν αποκλείεται να κυοφορήσει συνεργασίες με την ευρύτερη βιομηχανία του φαρμάκου.
Προσπάθεια για συντονισμένη οργάνωση της καλλιέργειας γίνεται, για παράδειγμα, αυτή την περίοδο στα Τρίκαλα, όπου εξετάζεται η δυνατότητα αξιοποίησης των αυτοφυών ειδών της ευρύτερης περιοχής. Πιο συγκεκριμένα, μελετάται η συλλογή, διατήρηση και μοριακή ταυτοποίηση των σημαντικότερων αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, όπως της ρίγανης, του σιδερίτη και της μέντας. Σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα τέθηκαν οι στόχοι του εγχειρήματος, που είναι η εξασφάλιση πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού, η κατάρτιση όσων θέλουν να εμπλακούν στην καλλιέργεια, στη βάση καλών πρακτικών, και η δημιουργία ενός οδηγού μεταποίησης. Σε αυτή την κατεύθυνση μάλιστα αναμένεται να συνταχτεί προγραμματική σύμβαση συνεργασίας μεταξύ του Επιμελητηρίου Τρικάλων και του ΕΛΓΟ – Δήμητρα.
Αντίστοιχη κινητοποίηση υπάρχει και στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας. Για παράδειγμα, ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Αρωματικών και Φαρμακευτικών Φυτών Βοΐου εξετάζει ήδη ενέργειες για την περαιτέρω οργάνωση και αξιοποίηση της τοπικής παραγωγής. Έμφαση δίνεται στην καλλιέργεια του τριαντάφυλλου, δεδομένου ότι η ζήτηση του αιθέριου ελαίου ρόδου είναι υπερπολλαπλάσια της παραγόμενης ποσότητας. Στόχος είναι να αυξηθεί η καλλιέργεια των ρόδων στα 2.500 στρέμματα, ώστε ο Συνεταιρισμός να ανταποκριθεί στον όγκο των παραγγελιών από Ελλάδα και εξωτερικό.
