Ουκρανικά σιτηρά: Συγκρατημένη αισιοδοξία, αλλά και εναλλακτικά σενάρια σε περίπτωση νέου αδιεξόδου

Ρευστή, παρά τα περιθώρια αισιοδοξίας, παραμένει η κατάσταση όσον αφορά την αποκατάσταση των εξαγωγών σιτηρών, που εξακολουθούν να βρίσκονται μπλοκαρισμένα στα ουκρανικά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας. Ακόμα και μετά τη συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας για τη δημιουργία του λεγόμενου «Διαδρόμου Σιτηρών», η οποία υπεγράφη στην Κωνσταντινούπολη με διαμεσολαβητές τον ΟΗΕ και την Τουρκία, ο αστάθμητος παράγοντας της Ρωσίας υποχρεώνει τις χώρες να εξετάσουν εναλλακτικές σε περίπτωση νέου αδιεξόδου.

«Περίπου 80 πλοία, φορτωμένα με 20 εκατομμύρια τόνους σιτηρών, είναι έτοιμα να εγκαταλείψουν τα λιμάνια της Ουκρανίας», δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, Τζον Κίρμπι.

Ωστόσο, ενδεικτική των λεπτών ισορροπιών που υπάρχουν είναι η τηλεφωνική συνομιλία που προγραμματίστηκε για τις επόμενες μέρες μεταξύ του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, και του Ρώσου ομολόγου του, Σεργκέι Λαβρόφ, οι οποίοι θα έρθουν σε επαφή για πρώτη φορά από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, προκειμένου να συζητήσουν, μεταξύ άλλων, για τη συνέχιση των ουκρανικών εξαγωγών σιτηρών.

Στις 23 Ιουλίου, μόλις μερικές ώρες μετά την υπογραφή της συμφωνίας για τον «Διάδρομο Σιτηρών», το λιμάνι της Οδησσού επλήγη από ρωσική πυραυλική επίθεση, πυροδοτώντας με το καλημέρα ανησυχία και ερωτήματα για την τύχη της γενικότερης διαδικασίας. Οι ουκρανικές στρατιωτικές αρχές στο βασικό λιμάνι της χώρας δήλωσαν ότι δύο πύραυλοι έπληξαν λιμενικές υποδομές, σε μια επίθεση που ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, χαρακτήρισε «κυνική».

Από την πλευρά της, η Ρωσία ισχυρίστηκε ότι η επίθεση είχε στόχο μόνο μία αποθήκη όπλων. Μετά το συμβάν, ο αναπληρωτής εκπρόσωπος του ΟΗΕ, Φαρχάν Χακ, εμφανίστηκε καθησυχαστικός. «Αναμένουμε ότι τα πρώτα πλοία θα μπορέσουν να μετακινηθούν μέσα στις επόμενες μέρες», δήλωσε, διαβεβαιώνοντας ότι όλα τα εμπλεκόμενα μέρη της συμφωνίας έχουν έρθει εκ νέου σε επαφή και έχουν επιβεβαιώσει τη δέσμευσή τους σε αυτήν.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται δημοσίευμα των Financial Times, οι οποίοι αναφέρουν ότι «η Ουκρανία ευελπιστεί να αρχίσει να εφαρμόζει τη συμφωνία το συντομότερο αυτή την εβδομάδα, ακόμη και μετά τις ρωσικές επιδρομές πυραύλων που απείλησαν να την ανατρέψουν». Οι ίδιοι επικαλούνται δηλώσεις Ουκρανού αξιωματούχου, ο οποίος επισημαίνει ότι «τα σχέδια προχωρούν κανονικά παρά το χτύπημα στην Οδησσό».

Επανέναρξη της δραστηριότητας σε τρία κομβικά λιμάνια

Σύμφωνα με τον αναπληρωτή υπουργό Μεταφορών της Ουκρανίας, Γιούρι Βάσοκ, η Ουκρανία αναμένεται να είναι έτοιμη να πραγματοποιήσει εξαγωγές από τα τρία κύρια λιμάνια της μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες. Όπως γράφεται στον διεθνή Τύπο, ήδη έχουν ξεκινήσει εργασίες στα λιμάνια της Οδησσού, του Τσορνομόρσκ και του Πιβντένι, με στόχο τη δημιουργία «πράσινων διαδρόμων» που θα επιτρέψουν την αποκατάσταση των εξαγωγών σιτηρών.

Σύμφωνα με το BBC, ο εκπρόσωπος της περιφερειακής στρατιωτικής διοίκησης της Οδησσού, Σέρχι Μπράτσουκ, είπε ότι ναυτικές ομάδες διανοίγουν ασφαλείς διαδρομές από τα νότια λιμάνια. Οι προετοιμασίες για την έναρξη του πλαισίου εφαρμογής της συμφωνίας περιλαμβάνουν την αποναρκοθέτηση κομβικών περιοχών για τη θαλάσσια διέλευση και τη δημιουργία ασφαλών θαλάσσιων διαδρομών για τα εμπορικά σκάφη. Μόλις καθοριστούν τα δρομολόγια, ορδές πλοίων με επικεφαλής πλοία του ουκρανικού ναυτικού θα πλεύσουν μέσω της Μαύρης Θάλασσας και θα ταξιδέψουν σε κομβόι για μεγαλύτερη ασφάλεια.

Το κέντρο συντονισμού για τις εξαγωγές

Δεδομένων των εύθραυστων ισορροπιών της συμφωνίας, εγκαινιάσθηκε στην Κωνσταντινούπολη ένα Κοινό Κέντρο Συντονισμού (JCC) για την παρακολούθηση των εξαγωγών ουκρανικών σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα. Το κέντρο είναι στελεχωμένο από αξιωματούχους του ΟΗΕ, της Τουρκίας, της Ουκρανίας και της Ρωσίας.

Η συμφωνία ορίζει ότι τα ουκρανικά ύδατα θα παραμείνουν υπό τον αποκλειστικό έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας, χωρίς διεθνή παρουσία. Οι αρμοδιότητες του JCC περιορίζονται στον συντονισμό και στην επίβλεψη του «ανθρωπιστικού διαδρόμου», που θα επιτρέπει στα εμπορικά πλοία να εξάγουν φορτία τροφίμων από την Ουκρανία μέσω των στενών του Βοσπόρου στην Τουρκία. Η συμφωνία έχει οριστεί να διαρκέσει 120 ημέρες, χρονικό πλαίσιο εντός του οποίου η Ρωσία και η Ουκρανία έχουν συναινέσει να απόσχουν από επιθέσεις σε εμπορικά πλοία ή λιμάνια που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία μεταφοράς σιτηρών.

Και γερμανικός ανθρωπιστικός διάδρομος για τη μεταφορά τροφίμων

Τη δική της εναλλακτική «σιδηροδρομική γέφυρα» ετοιμάζει η Γερμανία για να βοηθήσει την Ουκρανία να εξάγει τα σιτηρά που μένουν μπλοκαρισμένα. Πριν από μερικές μέρες, η εθνική εταιρεία σιδηροδρόμων της Γερμανίας «Deutsche Bahn» ανακοίνωσε ότι θα ξεκινήσει δρομολόγια εμπορικών τρένων για τη μεταφορά ουκρανικών σιτηρών στα γερμανικά λιμάνια, όπου τα τρόφιμα θα φορτωθούν σε πλοία. Η κρατική εταιρεία εξήγησε ότι θα χρησιμοποιήσει το σιδηροδρομικό της δίκτυο που δημιουργήθηκε τον Μάρτιο για την παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας στην Ουκρανία, προκειμένου να μεταφέρει τα σιτηρά της χώρας στη Δύση στο ταξίδι της επιστροφής.

Τα περισσότερα από αυτά τα σιτηρά θα μεταφερθούν μέσω της Ρουμανίας πριν παραδοθούν στα γερμανικά λιμάνια του Ροστόκ, του Αμβούργου και του Μπρέικ, σύμφωνα με τον πάροχο υπηρεσιών εμπορευματικών μεταφορών DB Cargo της Deutsche Bahn. Προς το παρόν, η εταιρεία δεν έχει καταφέρει να προσδιορίσει τον ακριβή όγκο σιτηρών που θα μεταφέρει, αλλά είπε ότι θα κυκλοφορήσουν πολλά τρένα την εβδομάδα και υποσχέθηκε να μετακινήσει «όσο το δυνατόν περισσότερα».