Μία από τις πολλές καινοτόμες δράσεις που εφαρμόζει ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Επαρχίας Φαρσάλων «Ο ΕΝΙΠΕΑΣ» είναι το πρόγραμμα Αναγεννητικής Γεωργίας στο βαμβάκι, το οποίο υλοποιεί με επιτυχία εδώ και δύο χρόνια, σε συνεργασία με ένα πολύ ενδιαφέρον ευρωπαϊκό δίκτυο φορέων υποστήριξης.
Το νέο αυτό πρότυπο γεωργικής παραγωγής εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε φυτά μεγάλης καλλιέργειας, όπως το βαμβάκι, ενώ θα εφαρμοστεί και σε αγροτεμάχια πιλοτικής εφαρμογής που θα ενταχθούν στο σύστημα αμειψισποράς (όσπρια, σιτηρά, ντομάτα κ.λπ.). Η καινοτόμος πρωτοβουλία στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας του εδάφους και του νερού, βασιζόμενη στην εφαρμογή απλών γεωργικών πρακτικών και τεχνογνωσιών που σέβονται το περιβάλλον και ευνοούν τη βιοποικιλότητα του εδάφους και την αποφυγή χημικών εισροών.
Να σημειωθεί ότι, ενώ πραγματοποιήθηκε η πρώτη αποστολή εκκοκκισμένου βαμβακιού, οι αναλύσεις επιβεβαίωσαν την άριστη ποιότητα του φαρσαλινού προϊόντος με σπόρους από ελληνική εταιρεία. Μάλιστα, προ ημερών, στελέχη γαλλικού οίκου μόδας βρέθηκαν στα Φάρσαλα και συνομίλησαν με τη διοίκηση, τους βαμβακοπαραγωγούς του συνεταιρισμού και τον εκκοκκιστή.
Την εφαρμογή αυτού του νέου προτύπου γεωργικής παραγωγής συντονίζει το θεσσαλικό εδαφικό cluster Terra Thessalia, σε συνεργασία με το διεθνές ίδρυμα υποστήριξης Αναγεννητικής Γεωργίας Earthworm Foundation.
Στο Terra Thessalia συμμετέχουν οι ακόλουθοι φορείς: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Συνεταιριστικές Τράπεζες Καρδίτσας και Θεσσαλίας, Αναπτυξιακές Εταιρείες Καρδίτσας και Τρικάλων, Σύνδεσμος Θεσσαλικών Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΘΕΒ), Ινστιτούτο Ανάπτυξης Επιχειρηματικότητας και Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδας. Διαχειριστής του cluster είναι ο Δημήτρης Γούσιος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
Στο καινοτόμο αυτό πρόγραμμα συμμετέχει ο ΑΣ «Ο ΕΝΙΠΕΑΣ», ο ΑΣ Ορχομενός, το εκκοκκιστήριο Καφαντάρης -Παπακώστας ΑΕ και το εκκοκκιστήριο Λιβαδειάς Μίχας ΑΕΒΕ, καθώς και τέσσερα εργαστήρια από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ένα από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Εργαστήριο Διοίκησης Γεωργικών Επιχειρήσεων και Εκμεταλλεύσεων, Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης) και ένας διεθνούς φήμης γαλλικός επώνυμος οίκος μόδας. Η καινοτομία της πρωτοβουλίας αυτής βασίζεται σε έναν συγκερασμό εκπαίδευσης των συνεργαζόμενων τεχνικών γεωπόνων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, συνεχούς εκπαίδευσης των παραγωγών σε πρακτικές υιοθέτησης αυτού του τρόπου παραγωγής (Αναγεννητική Γεωργία) και παρακολούθησης της εφαρμογής, με τη χρήση σύγχρονων μέσων οπτικοποίησης και άμεσης εξαγωγής νήματος στη Γαλλία.
Η πρωτοβουλία στοχεύει στην οργάνωση ενός ευρωπαϊκής κλίμακας cluster με επίκεντρο την αξιακή αλυσίδα γύρω από το ελληνικό/θεσσαλικό βαμβάκι και βασίζεται στη θέσπιση ισχυρής συνεργασίας παγκόσμιων, ευρωπαϊκών, εθνικών και θεσσαλικών φορέων.
Για τη συμβολή του πανεπιστημίου σε αυτή την πρωτοβουλία μίλησε η συντονίστρια του προγράμματος, Δήμητρα Γάκη, γεωπόνος και ερευνήτρια στο Εργαστήριο Αγροτικού Χώρου του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας: «Το Εργαστήριο Αγροτικού Χώρου, διαβλέποντας τις εξελίξεις, είχε ξεκινήσει από το 2016 συνεργασία με το Ερευνητικό Ινστιτούτο Βιολογικής Γεωργίας (FiBL) και το Εθνικό Κέντρο Ποιοτικού Ελέγχου, Ταξινόμησης & Τυποποίησης Βάμβακος.
Η συνεργασία αυτή είχε καταλήξει στη συγγραφή και στη δημοσίευση από τη FIBL έκθεσης για τις δυνατότητες και τις προοπτικές του βιολογικού βαμβακιού στη Θεσσαλία.
Η συγκεκριμένη έκθεση οδήγησε έναν μεγάλο γαλλικό επώνυμο οίκο μόδας, ο οποίος παράγει προϊόντα με βάση το ποιοτικό βαμβάκι, να έρθει σε επαφή με την ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Ο στόχος τους ήταν να συνεργαστούν με Έλληνες γεωργούς για παραγωγή αναγεννητικού και στη συνέχεια βιολογικού βαμβακιού, μέσα από τη συντονισμένη σύμπραξη φορέων παραγωγών, μηχανισμού υποστήριξης και έρευνας».
Ο καθηγητής Δημήτρης Γούσιος, ως διαχειριστής του Terra Thessalia, συμπλήρωσε ότι «η επιτυχία του εγχειρήματος βασίζεται στη δημιουργία ενός διεθνούς οικοσυστήματος υποστήριξης της εφαρμογής αυτής της πρωτόγνωρης και καινοτόμου πρωτοβουλίας. Αυτό το διεθνές οικοσύστημα θα χρησιμοποιηθεί στο άμεσο μέλλον για την επέκταση του προγράμματος και σε άλλους τομείς και άλλα προϊόντα. Παράλληλα, το Terra Thessalia έχει αναπτύξει, σε συνεργασία με ελβετική ερευνητική ομάδα, ένα καινοτόμο σύστημα εγγύησης για ποιοτικά και αυθεντικά προϊόντα όπως το βαμβάκι, το ρεβίθι κ.λπ.».
Γιατί ο «Ενιπέας»
Ο πρόεδρος του ΑΣ «Ο ΕΝΙΠΕΑΣ», Θανάσης Καραΐσκος, εκτιμά ότι αυτή η πρωτοβουλία, καθώς και η επέκτασή της, θα είναι επιτυχής για τους παρακάτω λόγους: «Ο ΑΣ ‘‘Ο ΕΝΙΠΕΑΣ’’ διαθέτει δυναμικές ομάδες παραγωγών, αξιόλογο επιστημονικό προσωπικό (γεωπόνους, λογιστές), σύγχρονο κατάστημα εισροών (σπόροι, λιπάσματα), έχει τη δυνατότητα αξιοποίησης ενός υπερτοπικού οικοσυστήματος υποστήριξης καινοτόμων πρωτοβουλιών στη γεωργία, λόγω των νέων τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας, και συμμετέχει στη νέα αναδιοργανωμένη ΕΘΕΑΣ, με αποτέλεσμα η πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία να είναι εύκολη».
Τέλος, σημαντικό ρόλο για τον ίδιο παίζει και η αγροοικολογική διάσταση της νέας ΚΑΠ (σ.σ. eco-schemes), που «προωθεί τέτοιου είδους καλλιέργειες».
Η περιφέρεια στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής ζήτησης βιολογικού βαμβακιού
Οι πρακτικές εκμετάλλευσης της εργασίας σε χώρες του τρίτου κόσμου, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, το κόστος μεταφοράς, αλλά και η αποτυχία των γενετικά τροποποιημένων σπόρων βάμβακος, σε συνδυασμό με την έκρηξη στη διεθνή ζήτηση για βιολογικό βαμβάκι, δημιουργούν ένα ευνοϊκότατο περιβάλλον και ευοίωνες προοπτικές για τη Θεσσαλία και την Ελλάδα.
Σύμφωνα με τον κ. Καραΐσκο, «η ευρωπαϊκή ζήτηση για αναγεννητικό και βιολογικό βαμβάκι από την Ελλάδα αυξάνεται σημαντικά. Η Θεσσαλία και ιδιαίτερα η επαρχία Φαρσάλων, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, λόγω κλιματικής κρίσης, από τις καταστροφικές πλημμύρες, αλλά και τη συνεχή μείωση των διεθνών τιμών, διατήρησε τη μεγάλη παράδοσή της στην καλλιέργεια και στη μεταποίηση του βαμβακιού, γεγονός που σήμερα μεταφράζεται ως ένα ισχυρό πλεονέκτημα στην ευρωπαϊκή αγορά βάμβακος». Ο ίδιος καταλήγει, λέγοντας ότι «γνωρίζουμε πως απαιτείται επιμονή και υπομονή για να περάσουμε στο οικολογικό βαμβάκι, αλλά τέτοιες συνεργασίες κάνουν το έργο μας πιο εύκολο».
