Το χάσμα μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Ευρώπης

γράφει η Ειρήνη Σωτηροπούλου, δημοσιογράφος Euractiv Ελλάδος

Στην πρόσφατη επίσκεψή του στη Σλοβακία, ο πρόεδρος Μακρόν τόνισε ότι η ΕΕ δεν χωρίζεται ανάμεσα σε παλιά και νέα μέλη, καθώς όλοι συνέβαλαν στην επανένωσή της.

Η διαμάχη ανάμεσα στις φιλελεύθερες και τις λαϊκιστικές δυνάμεις έχει καταστεί πλέον το κυρίαρχο αφήγημα της Ευρώπης που «δοκιμάζει» την ενότητά της. Ωστόσο, ο λαϊκισμός δεν επινοήθηκε από τον Ούγγρο πρωθυπουργό, Βίκτορ Όρμπαν, καθώς το ακροδεξιό κόμμα της Αυστρίας είχε ήδη σχηματίσει κυβέρνηση, όταν η Ουγγαρία ήταν υποψήφια χώρα προς ένταξη.

Ο Όρμπαν συνέβαλε καθοριστικά στο νέο αφήγημα, περικλείοντας κυρίως την ετικέτα του «illiberal», οριοθετώντας έτσι τη διαίρεση ανάμεσα στα «φιλελεύθερα» και τα «ανελεύθερα» κράτη ως σύγκρουση μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Ευρώπης.

Ειδικότερα, για τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες, η ΕΕ αποτελεί εχέγγυο ενάντια στον πόλεμο και τον φασισμό. Αντίθετα, για τα κράτη-μέλη της Ανατολικής Ευρώπης αντιπροσωπεύει την εγγύηση ενάντια στη ρωσική κατοχή και την πολιτική υποταγή.

Εν πάση περιπτώσει, η Ευρωπαϊκή Ένωση πάντα ήταν και παραμένει ένα φιλελεύθερο-δημοκρατικό εγχείρημα. Εντούτοις, για πολλούς έχει μετατραπεί σε ένα αμυντικό εγχείρημα στο οποίο η φιλελεύθερη δημοκρατία επιβάλλεται. Αυτό το τελευταίο είναι που ενοχλεί ιδιαίτερα τις χώρες της ομάδας Βίσεγκραντ.

Στην προσπάθεια να αποφευχθεί μια μόνιμη διάσπαση, η Ευρώπη οφείλει να αναγνωρίσει τους κινδύνους της διχαστικής ρητορικής Ανατολής-Δύσης και το θάρρος να προωθήσει ένα μήνυμα ενότητας. Στο πλαίσιο της τρέχουσας προεκλογικής περιόδου, ενόψει των επικείμενων ευρωεκλογών, είναι ώρα για τη διεξαγωγή ενός εποικοδομητικού διαλόγου, ο οποίος θα λαμβάνει υπόψη από πού προέρχεται η ψυχολογία κάθε χώρας. Μόνο τότε η Ευρώπη θα είναι σε θέση να κινηθεί προς τα εμπρός.