Το μπαλάκι στα κράτη-μέλη για τη διαχείριση των προβλημάτων που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία ρίχνει πλέον η Κομισιόν, η οποία φαίνεται πως δεν προτίθεται να παραχωρήσει επιπλέον ευελιξίες και διευκολύνσεις, αφήνοντας το εκάστοτε υπουργείο Γεωργίας να αξιοποιήσει το ευρωπαϊκό πακέτο μέτρων που έχει στη διάθεσή του.
της Γεωργίας Μπόχτη
Μέτρα, τα οποία ανακοινώθηκαν ήδη από τον Μάρτιο, και ενισχύθηκαν πρόσφατα με τη δυνατότητα αξιοποίησης των κονδυλίων του Β’ Πυλώνα. «Έχετε τα εργαλεία για να στηρίξετε τους παραγωγούς», λέει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στους υπουργούς Γεωργίας, τους οποίους καλεί να μην επαναπαύονται, αλλά να δώσουν έμφαση στην αναθεώρηση και τη διόρθωση των Στρατηγικών τους Σχεδίων.
Από την πλευρά της, η Ελλάδα δεν φαίνεται μέχρι στιγμής να έχει ακόμα καταλήξει στη στρατηγική που θα ακολουθήσει για την άμεση ανακούφιση των παραγωγών, αξιοποιώντας την ευελιξία που της παρέχεται από τις Βρυξέλλες, ενώ τα χρονικά περιθώρια στενεύουν, με δεδομένο ότι έως τις 30 του μηνός πρέπει να ενημερώσει τις Βρυξέλλες για τις προθέσεις της.
Στο τελευταίο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας, που θα πραγματοποιηθεί υπό τη γαλλική προεδρία την ερχόμενη Δευτέρα 13 Ιουνίου στο Λουξεμβούργο, οι εθνικές αντιπροσωπείες πρόκειται να συζητήσουν εκ νέου την κατάσταση των αγορών όπως διαμορφώνονται εξαιτίας της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Η Κομισιόν έχει ήδη ετοιμάσει ένα ενημερωτικό έγγραφο προς τα κράτη-μέλη, στα οποία παρουσιάζει την επικαιροποιημένη κατάσταση και επαναλαμβάνει στους υπουργούς αναλυτικά τα μέτρα και τα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους για να βοηθήσουν τους παραγωγούς τους, οι οποίοι έχουν πληγεί περισσότερο.
Τα μέτρα επαρκούν
Συνοπτικά, τα εργαλεία που έχουν στη φαρέτρα τους τα κράτη-μέλη είναι τα εξής:
✱ Πακέτο στήριξης ύψους 500 εκατ. ευρώ, με τη χρήση μεταξύ άλλων του αποθεματικού κρίσεων, για τη στήριξη των παραγωγών που πλήττονται περισσότερο. Κατ’ εξαίρεση είναι δυνατή η συμπλήρωση αυτής της στήριξης από την ΕΕ με εθνικούς πόρους σε ποσοστό έως και 200%.
✱ Αύξηση των προκαταβολών των άμεσων ενισχύσεων, καθώς και των μέτρων αγροτικής ανάπτυξης που συνδέονται με την έκταση και τα ζώα, από τις 16 Οκτωβρίου 2022.
✱ Μέτρα με χαρακτήρα διχτυού ασφαλείας της αγοράς για τη στήριξη της αγοράς χοίρειου κρέατος.
✱ Έκτακτη και προσωρινή παρέκκλιση για να επιτραπεί το έτος 2022 η παραγωγή οποιωνδήποτε καλλιεργειών για τρόφιμα και ζωοτροφές σε γη υπό αγρανάπαυση, διατηρώντας παράλληλα το πλήρες επίπεδο της ενίσχυσης οικολογικού προσανατολισμού για τους γεωργούς.
✱ Ειδικές προσωρινές δυνατότητες ευελιξίας όσον αφορά τις υφιστάμενες απαιτήσεις για τις εισαγωγές ζωοτροφών.
✱ Νέο, αυτοτελές προσωρινό πλαίσιο κρίσης που καλύπτει επίσης τους γεωργούς, τους παραγωγούς λιπασμάτων και τον τομέα της αλιείας. Επιτρέπει τη χορήγηση κρατικών ενισχύσεων σε γεωργούς που πλήττονται από σημαντικές αυξήσεις του κόστους των εισροών.
✱ Για να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος έλλειψης ζωοτροφών και να αυξηθούν οι εισαγωγές, ιδίως για τον αραβόσιτο, η Επιτροπή παρείχε καθοδήγηση στα κράτη-μέλη σχετικά με τη χρήση του άρθρου 18 παράγραφος 4 του Κανονισμού No 396/2005, όπου δικαιολογείται, ενώ δεν υπονομεύουν τα πρότυπα ασφαλείας (σχετικά με ζωοτροφές μετά από χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων).
✱ Τα κράτη-μέλη πρέπει να κοινοποιούν στην Επιτροπή το μηνιαίο επίπεδο των αποθεμάτων σιτηρών, ελαιούχων σπόρων, ρυζιού και πιστοποιημένων σπόρων αυτών των προϊόντων που κατέχουν οι σχετικοί παραγωγοί, χονδρέμποροι και επιχειρήσεις.
✱ Η Κομισιόν πρότεινε μέτρο που δίνει τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να χρησιμοποιήσουν διαθέσιμα κονδύλια ύψους έως και 5% του οικείου προϋπολογισμού του ΕΓΤΑΑ για τα έτη 2021-2022, με σκοπό την άμεση εισοδηματική στήριξη των γεωργών και των ΜμΕ που δραστηριοποιούνται στη μεταποίηση, στην εμπορία ή στην ανάπτυξη γεωργικών προϊόντων.
✱ Στις 2 Ιουνίου, δημοσίευσε κανονισμό για τη θέσπιση έκτακτων κανόνων για τις δεύτερες αιτήσεις των κρατών-μελών για ενωσιακή ενίσχυση για την προώθηση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών και τη διανομή γάλακτος στα σχολεία και για παρέκκλιση από τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2017/39, όσον αφορά την ανακατανομή της ενωσιακής ενίσχυσης, για την περίοδο από την 1η Αυγούστου 2022 έως τις 31 Ιουλίου 2023.
Στρατηγικά Σχέδια
Σύμφωνα με την Κομισιόν, «τα τελευταία στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι η προμήθεια τροφίμων της ΕΕ δεν κινδυνεύει, χάρη στην ενιαία αγορά και στην ΚΑΠ, που κατέστησαν την ΕΕ αυτάρκη για τα περισσότερα γεωργικά προϊόντα».
Ωστόσο, σημειώνει ότι «οι τιμές σε ορισμένα προϊόντα έχουν φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ, γεγονός που εγείρει ερωτήματα σχετικά με την οικονομική προσιτότητα των τροφίμων σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, χωρίς ωστόσο να αποτρέπουν τη συμπίεση των περιθωρίων κέρδους των αγροτών λόγω της δυσανάλογης αύξησης του κόστους των εισροών, ιδίως της ενέργειας και των λιπασμάτων».
Στο πλαίσιο αυτό, η Κομισιόν εστιάζει πλέον το ενδιαφέρον της στα Στρατηγικά Σχέδια της ΚΑΠ, καθώς, όπως παραδέχεται, «η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ενδέχεται να έχει συνέπειες στον προγραμματισμό της μελλοντικής ΚΑΠ».
Για ακόμη μία φορά, ο επίτροπος Γεωργίας, Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, θα ζητήσει από τους υπουργούς των κρατών-μελών να προχωρήσουν στις απαραίτητες διορθώσεις των Στρατηγικών τους Σχεδίων και σε αναθεώρησή τους, με στόχο την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του κλάδου.
Για πρώτη φορά, η Κομισιόν γνωστοποιεί τι εννοεί ακριβώς όταν μιλά για αναθεώρηση και τι έχει συμβουλεύσει τα κράτη-μέλη. Στόχος, όπως ξεκαθαρίζει, είναι τα Στρατηγικά Σχέδια «να υποστηρίξουν τους αγρότες στην υιοθέτηση πρακτικών βελτιστοποίησης της αποτελεσματικότητας των λιπασμάτων, μειώνοντας έτσι τη χρήση τους».
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί, εξηγεί η Κομισιόν, μέσω της γεωργίας ακριβείας, ενώ παράλληλα σημαντικό ρόλο παίζουν η βιολογική γεωργία, η αγροοικολογία και η αποτελεσματικότερη χρήση και διαχείριση των θρεπτικών συστατικών μέσω των συμβουλών και της εκπαίδευσης.
«Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να εκμεταλλευτούν πλήρως τις δυνατότητες του στρατηγικού τους σχεδίου από την άποψη αυτή, καθώς και να βελτιστοποιήσουν και να μειώσουν τη χρήση άλλων εισροών, όπως τα αντιβιοτικά και τα φυτοφάρμακα, και να ασχοληθούν με τη γεωργία δέσμευσης άνθρακα», υπογραμμίζει.
Το σκέφτεται η Ελλάδα
Την ίδια ώρα, η Ελλάδα δεν φαίνεται να έχει καταλήξει στη στρατηγική που τελικά θα ακολουθήσει. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «ΥΧ», δυστυχώς δεν υπάρχει κάποια νεότερη εξέλιξη, και τουλάχιστον μέχρι την Τετάρτη 8 Ιουνίου το υπουργείο Οικονομικών δεν είχε λάβει κάποιο σχετικό αίτημα από το ΥΠΑΑΤ.
Οι επιλογές, όπως γράφαμε πριν από δύο εβδομάδες, παραμένουν ακόμα ανοιχτές, με το ΥΠΑΑΤ να έχει μεν αποφασίσει να διπλασιάσει με εθνικά χρήματα το αποθεματικό που της αναλογεί (26 εκατ. ευρώ επί 2), αλλά όχι και σε ποιους θα κατευθυνθούν τα κονδύλια.
Ικανοποιημένο είναι το ΥΠΑΑΤ από τη δυνατότητα αξιοποίησης του ΠΑΑ, που σε αριθμούς σημαίνει ότι εάν αξιοποιήσει πλήρως τη δυνατότητα του 5%, η Ελλάδα θα έχει στη διάθεσή της ποσό άνω των 75 εκατ. ευρώ, με τις πληροφορίες να κάνουν λόγο για διάθεση ενός σημαντικού ποσού στην κτηνοτροφία, αλλά και στην ηλεκτρική ενέργεια.
Όσο για το Στρατηγικό της Σχέδιο, μαθαίνουμε ότι συνεχίζονται οι άτυπες διαβουλεύσεις με την αρμόδια υπηρεσία της Κομισιόν, αλλά υπάρχει ακόμα δρόμος.
