Με σκεπτικισμό υποδέχθηκαν τη δέσμη μέτρων για την αντιμετώπιση της ακρίβειας οι παραγωγοί της χώρας, οι οποίοι στη συντριπτική τους πλειονότητα εξηγούν ότι η απουσία ενιαίας στρατηγικής πολιτικής για τον πρωτογενή τομέα οδηγεί την ελληνική ύπαιθρο σε εγκατάλειψη.
«Πού είναι τα μέτρα για την αντιμετώπιση της δικής μας ακρίβειας;» αναρωτιούνται, υπογραμμίζοντας για άλλη μία φορά ότι η αύξηση του κόστους καλλιέργειας και εκτροφής αποτελεί τη μεγάλη πληγή της σύγχρονης γεωργίας. Όσο για τους μεσάζοντες, οι αγρότες γνωρίζουν πολύ καλά πόσο πουλάνε το δικό τους προϊόν, το οποίο τελικά φτάνει στο ράφι των σούπερ μάρκετ σε τιμή έως τρεις φορές πάνω. «Και βέβαια πρέπει να παρακολουθείται στενά η εφοδιαστική αλυσίδα, όχι αύριο, αλλά από χθες», επισημαίνουν.
Στη σκιά των μεγάλων κινητοποιήσεων που ξεκίνησαν στη Γερμανία, κι ενώ οι συζητήσεις στις τάξεις των Ελλήνων αγροτών φουντώνουν για μαζικές αντιδράσεις, η κυβέρνηση αναζητά λύσεις για να κατευνάσει τις ανησυχίες ακόμη και της μεγάλης μερίδας των Ελλήνων καταναλωτών που ακριβοπληρώνουν τα ψώνια της εβδομάδας.
Το δίμηνο Σεπτέμβριος και Οκτώβριος 2023, με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο δείκτης τιμών εκροών (δηλαδή τιμές που εισπράττει ο αγρότης) μειώθηκε συνολικά κατά 7,1%, ενώ την ίδια περίοδο, ο δείκτης τιμών των εισροών (δηλαδή αυτά που πληρώνει ο παραγωγός) έτρεχε με ρυθμούς αύξησης 1,3%
Από την ανακοίνωση των τεσσάρων μέτρων κατά της ακρίβειας, που αναμένονται να εφαρμοστούν από τον Μάρτιο, και δεν έχουν ακόμα εξειδικευτεί, μέχρι την επίσκεψη διυπουργικού κλιμακίου στην πληγείσα Θεσσαλία, όλα συνθέτουν ένα σκηνικό προσπάθειας για την άμβλυνση της δυσαρέσκειας.
Ακριβή μου… ακρίβεια
Ανάμεσα στα τέσσερα μέτρα που ανακοίνωσε ο υπουργός Ανάπτυξης, Κώστας Σκρέκας, το ένα αφορά τα νωπά φρούτα, λαχανικά και κρέατα. Πρόκειται για το μέτρο «Καθαρές τιμές από το χωράφι στο ράφι».
Σύμφωνα με τον κ. Σκρέκα, «για να διασφαλίσουμε την απόλυτη διαφάνεια στην εφοδιαστική αλυσίδα από το χωράφι στο ράφι, υποχρεώνουμε τους προμηθευτές να πωλούν τα προϊόντα στο λιανεμπόριο σε ‘‘καθαρές’’ τιμές (net-pricing). Επιτρέπεται μόνο πιστωτικό τιμολόγιο ύψους έως 3% για επιστροφές προϊόντων ή φύρας. Το μέτρο αφορά νωπά φρούτα, λαχανικά και κρέατα».
Τα πρώτα μηνύματα της αγοράς για το εν λόγω μέτρο δείχνουν μία αυτοσυγκράτηση, τόσ ως προς την εφαρμογή του όσο και ως προς το τι αποτέλεσμα θα έχει στις τιμές, κα δη εάν τελικά θα ακολουθήσει αποκλιμάκωσή τους.
Από την πλευρά τους, οι παραγωγοί εξηγούν στην «ΥΧ» ότι αυτό το μέτρο δεν έχει καμία θετική επίπτωση στους ίδιους, καθώς, όπως αναφέρουν, συνεχίζουν να εργάζονται κάτω από αντίξοες οικονομικές και πλέον και κλιματικές συνθήκες. «Ο Έλληνας αγρότης δεν έχει να κερδίσει κάτι από όλα αυτά», εξηγεί στην «ΥΧ» ο πρόεδρος του Γενικού Αγροτικού Συνεταιρισμού Ιωαννίνων «Ένωση Αγροτών» και βοοτρόφος, Χάρης Λιούρης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, πρόκειται «για αποσπασματικά μέτρα της κυβέρνησης», η οποία δεν έρχεται να αντιμετωπίσει τα προβλήματα από τη ρίζα τους. «Αλήθεια, γιατί φτάνει το ελαιόλαδο στο ράφι τα 25 ευρώ, όταν η καθαρή τιμή είναι στα 9 ευρώ;» αναρωτιέται, επισημαίνοντας ότι το κράτος οφείλει να παρακολουθεί όλη τη διαδρομή της αλυσίδας από το χωράφι στο ράφι. «Δεν είναι κάτι δύσκολο», σημειώνει.
Ο ίδιος επισημαίνει ότι το κόστος παραγωγής για τους κτηνοτρόφους έχει ανέβει πάρα πολύ, υπογραμμίζοντας κυρίως το κόστος στην ενέργεια και τις ζωοτροφές. Όπως λέει, «τώρα η τιμή των ζωοτροφών έπεσε, αλλά παραμένει ακόμα πολύ υψηλή». Τονίζει ότι τα προβλήματα διογκώνονται ακόμα περισσότερο, εάν αναλογιστεί κάποιος ότι η μείωση των επιδοτήσεων έφτασε το 30%. «Δυστυχώς, δεν υπάρχει καμία ενημέρωση από το ΥΠΑΑΤ. Κανείς μας δεν γνωρίζει πόσο και πότε θα λάβει τις ενισχύσεις του».
Επισιτιστική ασφάλεια
Για να καλυφθεί το κόστος παραγωγής, εξηγεί, η φέτα σήμερα δίνεται στα 6 με 7 ευρώ. «Γιατί, όμως, πωλείται στα 15 ευρώ;» σημειώνει. Και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, για όσα έρχονται με το αιγοπρόβειο γάλα. «Οι μεγάλες εταιρείες προσπαθούν να ρίξουν την τιμή. Έτσι, όμως, θα σκοτώσουν την αιγοπροβατοτροφία». Και συμπληρώνει: «Πώς θα επιτευχθεί διατροφική επάρκεια, όταν δεν στηρίζεται ο παραγωγός;».
Αυτό το ερώτημα θέτει από την Εύβοια ο παραγωγός υπαίθριων κηπευτικών Κώστας Λουκίσσας. «Η χώρα μας χρειάζεται μια πολιτική στρατηγικής σημασίας για τον αγροτικό τομέα, που θα έχει συνέχεια. Κι αυτό έπρεπε ήδη να έχει γίνει», αναφέρει. Όπως εξηγεί, η ελληνική ύπαιθρος συρρικνώνεται, εγκαταλείπεται. «Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα. Η όποια παρέμβαση έχει να κάνει με το να παρακάμψουν κάποιους για να πετύχουν χαμηλότερες τιμές. Δεν ξέρω κατά πόσο αυτό θα είναι κέρδος για τον παραγωγό». Σύμφωνα με τον ίδιο, η συρρίκνωση του αγροτικού τομέα μετατρέπει την Ελλάδα σε χώρα παροχής υπηρεσιών. «Και δεν έχει καν προετοιμαστεί γι’ αυτό», υπογραμμίζει.
H έλλειψη ρευστότητας της αγοραστικής δύναμης και η απουσία χρηματοδοτικών εργαλείων προς τους Έλληνες παραγωγούς αποτελούν επίσης σημαντικά προβλήματα για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη χώρα. «Οι αγρότες τείνουν να γίνουν στην Ελλάδα είδος προς εξαφάνιση. Και ρωτώ, δεν είναι λόγος ιδιαίτερου κοινωνικού συμφέροντος ο πρωτογενής τομέας;».
Ζημιές και έξοδα
Μάλιστα, και σύμφωνα με τον παραγωγό κρεμμυδιών από τη Θήβα Γιώργο Μπεκρή, όλο και περισσότεροι αγρότες «τα παρατάνε. Και τα χωράφια μένουν άσπαρτα». Όπως σημειώνει, ο παραγωγός σήμερα δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο τα τεράστια έξοδα, αλλά και απώλειες στην παραγωγή.
«Ο παραγωγός έχει κάνει τεράστια έξοδα. Για παράδειγμα, φέτος, μπαίνουμε μέσα, καθώς λόγω του δεκαήμερου καύσωνα είχαμε τεράστιες ζημιές. Παράλληλα, πληρώνουμε το ρεύμα ακριβό, γιατί τραβάμε νερό από γεωτρήσεις, αποθηκεύουμε σε ψυγεία κ.ά.».
Τονίζει δε και την έλλειψη των εργατών γης. «Οι λίγοι που υπάρχουν ζητάνε αυξημένα μεροκάματα», συμπληρώνει, και εξηγεί ότι «τα κέρδη δεν τα παίρνει ο παραγωγός». Αρκεί να καταλάβει κάποιος ότι τώρα πουλάνε στα 60 λεπτά/κιλό τα κρεμμύδια, όταν την ίδια ώρα ο καταναλωτής τα βρίσκει στο σούπερ μάρκετ σε διπλάσια τιμή. Για την έλλειψη εργατών γης και τα ακριβά μεροκάματα όσων δουλεύουν μιλάει στην «ΥΧ» από την Ιεράπετρα της Κρήτης ο παραγωγός Γιώργος Μπεκράκης, ο οποίος δραστηριοποιείται με θερμοκηπιακές καλλιέργειες.
Παράλληλα, σχολιάζοντας το μέτρο που ανακοίνωσε η κυβέρνηση, σημειώνει ότι οι παραγωγοί θα συνεχίσουν να πωλούν στην τιμή που πωλούν, και η αποτελεσματικότητα θα φανεί εάν ελεγχθεί το κέρδος από τον έμπορο και μετά.
«Τρέμουμε»
Σημειώνει ότι το κόστος παραγωγής είναι πολύ υψηλό και, παράλληλα, οι παραγωγοί πρέπει να αντιμετωπίζουν τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. «Δεν έχουμε λάβει ούτε ένα ευρώ από αποζημιώσεις», αναφέρει, σημειώνοντας ότι κάθε πρωί «τρέμουμε τι καιρό θα έχει, αν θα φυσήξει ή θα ρίξει χαλάζι, και εάν θα καταστραφούν τα θερμοκήπιά μας».
Για εκείνους που αφήνουν αιχμές κατά των αγροτών τονίζει ότι είναι άδικο όλο αυτό. «Κανείς δεν μιλούσε στο παρελθόν, όταν φτάναμε να πετάμε τα προϊόντα ή όταν πουλούσαμε, για παράδειγμα, την ντομάτα 30 λεπτά μεικτά. Έπειτα, δεν στέλνουμε εμείς τα προϊόντα μας με αυτή την τιμή στο σούπερ μάρκετ. Και εμείς δουλεύουμε κάτω από αντίξοες συνθήκες. Βάζεις λεφτά και δεν ξέρεις αν θα τα πάρεις. Και, δυστυχώς, δεν έχουμε το κράτος δίπλα μας, χρόνια τώρα».
Από την πλευρά του, ο Απόστολος Βέσμελης, μέλος της Ομάδας Παραγωγών Πατάτας Νευροκοπίου, κρατάει μικρό καλάθι για το μέτρο της κυβέρνησης κατά της ακρίβειας. «Πιστεύουμε ότι δεν θα μας επηρεάσει, αλλά αφήνουμε και ένα παραθυράκι ανοιχτό, γιατί δεν ξέρουμε πώς θα εξελιχθεί όλο αυτό. Θα φανεί στην πορεία».
Πάντως, υπογραμμίζει ότι «εμάς μάς πονάει το κόστος καλλιέργειας». Σύμφωνα με τον ίδιο, «η αύξηση του κόστους παραγωγής είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, ειδικά για το δικό μας το προϊόν. Παλιά, το κόστος καλλιέργειας ανερχόταν στα 700-800 ευρώ/στρέμμα πατάτας και τώρα έχουμε φτάσει έως 1.200 ευρώ/στρέμμα». Μαζί με το υψηλό κοστολόγιο, ο ίδιος υπογραμμίζει ότι φέτος έλαβαν μειωμένα χρήματα από τις ενισχύσεις, γεγονός που επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση.
«Ήξεις αφήξεις» για την εισαγόμενη ακρίβεια
Παραδοχή για «πληθωρισμό της απληστίας»
Την τρίτη δέσμη μέσα σε 14 μήνες ανακοίνωσε η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της ακρίβειας, με τις ενώσεις καταναλωτών να εξηγούν ότι όλα όσα είχαν ληφθεί ήταν προφανώς αναποτελεσματικά.
Από την αφήγηση ότι η ακρίβεια είναι εισαγόμενη, μόλις την Τετάρτη 10 Ιανουαρίου ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, τόνισε «ότι η Ελλάδα δεν είναι μπανανία», σημειώνοντας ότι δική του υποχρέωση είναι να προστατεύσει τον Έλληνα καταναλωτή και να εξασφαλίσει ότι λίγο-πολύ τα ίδια προϊόντα σε μια ενιαία αγορά δεν θα πωλούνται πολύ πιο ακριβά στην Ελλάδα από ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μάλιστα, διεμήνυσε ότι «δεν είναι ανεκτός ο πληθωρισμός της απληστίας».
Την επόμενη βέβαια ημέρα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος επανήλθε, μιλώντας για «εισαγόμενη ακρίβεια», η οποία «είναι το νούμερο ένα πρόβλημα για όλα τα νοικοκυριά στη χώρα».
«Χαμένοι» και οι αγρότες
Ήταν το περασμένο καλοκαίρι, όταν η «ΥΧ» κυκλοφόρησε το πρωτοσέλιδό της με τίτλο «Ο πληθωρισμός της απληστίας πνίγει τον αγρότη». Από τότε μέχρι σήμερα έχουν περάσει σχεδόν επτά μήνες και τίποτα δεν έχει αλλάξει.
Τι σημαίνει «πληθωρισμός της απληστίας»; Τον όρο χρησιμοποίησε τότε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για τις επιχειρήσεις στην Ευρώπη, που όταν αυξήθηκε το κόστος παραγωγής, για να προστατεύσουν τα κέρδη τους, αύξησαν τις τιμές διάθεσης των προϊόντων στην αγορά. Ωστόσο, όταν το κόστος άρχισε να αποκλιμακώνεται, οι τιμές διάθεσης των προϊόντων είτε δεν μειώθηκαν καθόλου είτε δεν αποκλιμακώθηκαν στον ίδιο βαθμό.
Και εάν άλλαξε κάτι τώρα τελευταία υπέρ του Έλληνα αγρότη; Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και πάλι αναδεικνύουν τις μεγάλες αντιθέσεις. Το δίμηνο Σεπτέμβριος και Οκτώβριος 2023, ο δείκτης τιμών εκροών (δηλαδή τιμές που εισπράττει ο αγρότης) μειώθηκε συνολικά κατά 7,1%. Την ίδια περίοδο, με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο δείκτης τιμών των εισροών (δηλαδή αυτά που πληρώνει ο παραγωγός) έτρεχε με ρυθμούς αύξησης 1,3% το δίμηνο εκείνο.
