Υπερψηφίστηκε η Νέα ΚΑΠ: «Αυστηρός και με διαφάνεια ο έλεγχος των Στρατηγικών Σχεδίων» το μήνυμα στις κυβερνήσεις

Στα εθνικά Στρατηγικά Σχέδια των κρατών-μελών στρέφεται πλέον το ενδιαφέρον των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, μετά την υιοθέτηση των τριών Κανονισμών της νέας ΚΑΠ από την Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου. «Η επιτυχία της μεγαλύτερης μεταρρύθμισης των τελευταίων 30 ετών στον ευρωπαϊκό αγροδιατροφικό τομέα θα εξαρτηθεί από τις παρεμβάσεις και τις πολιτικές που θα υιοθετήσουν και θα εφαρμόσουν τα κράτη-μέλη», υπογραμμίζουν ανώτατα στελέχη της Κομισιόν και εκπρόσωποι του Ευρωκοινοβουλίου, προειδοποιώντας ότι οι αγρότες πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής.

Χρειάστηκαν 3,5 χρόνια διαπραγματεύσεων, ένας τεράστιος όγκος κειμένων, παρεμβάσεων και προτεινόμενων τροπολογιών και κρίθηκε αναγκαία και μία μεταβατική περίοδος, προκειμένου -μετά την πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε τον περασμένο Ιούνιο κατά τον τρίλογο- να εγκριθούν στις 23 Νοεμβρίου οι Κανονισμοί που θα πλαισιώνουν τη νέα ΚΑΠ από την 1η Ιανουαρίου 2023.

Απομένει η έγκριση των νομοθετικών κειμένων από το Συμβούλιο (προσδιορίζεται για τις 2 Δεκεμβρίου) και η δημοσίευσή τους στην Εφημερίδα της ΕΕ. Αυτή βέβαια είναι η τυπική διαδικασία, γιατί από τη στιγμή που τα κράτη-μέλη υποβάλλουν τα προσχέδια των Στρατηγικών τους Σχεδίων στην Κομισιόν, θα ανοίξει από τις αρχές του 2022 ένας νέος γύρος συζητήσεων και διαπραγματεύσεων, στον οποίο απαιτούν να έχουν ενεργό ρόλο και οι ευρωβουλευτές.

Αυστηρός έλεγχος

«Δεν πρέπει να είναι μία συζήτηση που θα γίνει αποκλειστικά μεταξύ Κομισιόν και Συμβουλίου», σημείωσε ο εισηγητής του Κανονισμού για τα Στρατηγικά Σχέδια, ο Γερμανός ευρωβουλευτής, Πέτερ Γιαρ, προειδοποιώντας ότι θα ακολουθήσει τους επόμενους μήνες ένας σοβαρός εσωτερικός έλεγχος των Στρατηγικών Σχεδίων. «Η επιτροπή μας (Comagri) δεν έχει τελειώσει με την ΚΑΠ», διαβεβαίωσε ο πρόεδρός της, Νόρμπερτ Λινς, και εξήγησε ότι ο επίτροπος Γεωργίας, Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, έχει υποσχεθεί τη συμμετοχή των ευρωβουλευτών. «Αν χρειαστεί, θα του το υπενθυμίσουμε στην επόμενη ακρόασή του, τον Ιανουάριο», ξεκαθάρισε.

Την ανησυχία του για τα Στρατηγικά Σχέδια εξακολουθεί να εκφράζει από την πλευρά του ο Γάλλος ευρωβουλευτής και εισηγητής του Κανονισμού για την ΚΟΑ, Eric Andrieu, ο οποίος βλέπει «εθνικοποίηση» της αγροτικής πολιτικής. Ο ίδιος εκτιμά ότι δεν θα προλάβουν όλα τα κράτη-μέλη να υποβάλουν τα Στρατηγικά τους Σχέδια στην Επιτροπή έως το τέλος του έτους, ενώ αναρωτιέται με ποιον τρόπο η Κομισιόν θα καταφέρει να διαχειριστεί τα κράτη-μέλη που θα είναι μακριά από τους περιβαλλοντικούς στόχους που έχουν τεθεί.

Από την πλευρά του, ο Γ. Βοϊτσεχόφσκι δεσμεύτηκε ότι η διαδικασία για την αξιολόγηση και την έγκριση των Στρατηγικών Σχεδίων θα γίνει με απόλυτη διαφάνεια. «Η Επιτροπή θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να εξασφαλίσει υψηλό επίπεδο διαφάνειας, ώστε το Ευρωκοινοβούλιο και το κοινό γενικά να μένουν καλά ενημερωμένοι σχετικά με το συνολικό επίπεδο φιλοδοξίας των σχεδίων της ΚΑΠ καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Έχω επισημάνει την πρόθεση της Επιτροπής να δημοσιεύσει τις επιστολές με τις παρατηρήσεις που θα απευθύνονται στα κράτη-μέλη» σημείωσε. Μάλιστα υπενθύμισε ότι η Κομισιόν θα υποβάλει έκθεση σχετικά με το περιεχόμενο των σχεδίων των κρατών-μελών στους συννομοθέτες έως το τέλος του 2023.

Νομοθετικά κείμενα

Οι τρεις Κανονισμοί αποτελούν τα τρία νομοθετικά κείμενα πάνω στα οποία δομείται η νέα ΚΑΠ. Τα βασικά σημεία της μεταρρύθμισης συνοψίζονται στα εξής:

1. Κανονισμός για Στρατηγικά Σχέδια

✱ Πράσινη Αρχιτεκτονική: Τουλάχιστον το 35% του προϋπολογισμού για την αγροτική ανάπτυξη και τουλάχιστον το 25% των άμεσων ενισχύσεων για τα Οικολογικά Σχήματα.

✱ Αναδιανεμητική: Τουλάχιστον το 10% των άμεσων ενισχύσεων στη στήριξη μικρών και μεσαίων αγροτικών επιχειρήσεων.

✱ Νέοι Αγρότες: Τουλάχιστον το 3% του προϋπολογισμού της ΚΑΠ θα διατίθεται σε νέους αγρότες.

✱ Εσωτερική Σύγκλιση.

✱ Κοινωνική Αιρεσιμότητα: Σύνδεση της είσπραξης των άμεσων ενισχύσεων με τα βασικά πρότυπα, όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας και απασχόλησης των εργατών στη γεωργία και την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία. Εφαρμογή πριν από την 1η Ιανουαρίου 2025.

✱ Νέο μοντέλο λειτουργίας: Από τη συμμόρφωση στις επιδόσεις.

2. Οριζόντιος Κανονισμός

✱ Αποθεματικό αντιμετώπισης κρίσεων με ετήσιο προϋπολογισμό 450 εκατ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές).

✱ Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να διαβιβάζουν στην Επιτροπή έως τις 15 Φεβρουαρίου κάθε έτους τους ετήσιους λογαριασμούς, την ετήσια έκθεση επιδόσεων σχετικά με την εφαρμογή του στρατηγικού σχεδίου, την ετήσια σύνοψη των τελικών εκθέσεων λογιστικού ελέγχου και τη διαχειριστική δήλωση, ώστε η Επιτροπή να είναι σε θέση να εκκαθαρίσει τους λογαριασμούς του σχετικού οργανισμού πληρωμών ή να ελέγξει την επιλεξιμότητα των δαπανών έναντι των αναφερόμενων υλοποιήσεων.

✱ Τα κράτη-μέλη θα έχουν πρόσβαση σε ένα νέο ευρωπαϊκό εργαλείο «εξόρυξης» (δηλαδή αναζήτησης και ανάλυσης) δεδομένων (εργαλείο ARACHNE). Το εργαλείο αυτό θα προσφέρει τη δυνατότητα να διασταυρώνονται πληροφορίες που τηρούνται σε δημόσιες βάσεις δεδομένων, ώστε να εντοπίζονται ευκολότερα περιπτώσεις απάτης. Η Κομισιόν θα υποβάλει έκθεση έως το 2025 στους συννομοθέτες.

✱ Ο κατάλογος των δικαιούχων των κονδυλίων της ΚΑΠ, που δημοσιεύεται εκ των υστέρων από το κράτος-μέλος, θα πρέπει να επιτρέπει και την ταυτοποίηση των ομίλων επιχειρήσεων.

3. ΚΟΑ (τροποποίηση του υφιστάμενου Κανονισμού)

✱ Προστίθενται οι επιτραπέζιες ελιές στον κατάλογο των επιλέξιμων προϊόντων για ιδιωτική αποθεματοποίηση.

✱ Το καθεστώς αδειοδότησης αμπελοφυτεύσεων παρατείνεται έως το 2045, με ενδιάμεσες επανεξετάσεις το 2028 και το 2040.

✱ Παράταση ισχύος αδειών αναφύτευσης από τρία σε έξι έτη, όταν η αναφύτευση πραγματοποιείται στο ίδιο αγροτεμάχιο.

✱ Καθορίζονται οι περίοδοι εμπορίας και οι περίοδοι δημόσιας παρέμβασης.

✱ Εμπορικά σήματα.

✱ Διαφάνεια αγοράς.

Σημειώνεται ότι η Κομισιόν θα πρέπει να υποβάλει, το αργότερο τον Ιούνιο του 2022, έκθεση με αξιολόγηση του σκεπτικού και της νομικής σκοπιμότητας της εφαρμογής των υγειονομικών και περιβαλλοντικών προτύπων της ΕΕ στα εισαγόμενα γεωργικά προϊόντα.