Υπουργική… γκρίνια για τις επερχόμενες μειώσεις στα φυτοφάρμακα

✱ Απαιτούν δικλείδες ασφαλείας για την αγροτική παραγωγή και ανάλογα μέτρα για τα εισαγόμενα προϊόντα ✱ «Τον Σεπτέμβριο οι εθνικοί δεσμευτικοί στόχοι», προανήγγειλε η Στέλλα Κυριακίδου

Προβληματισμένα εμφανίζονται τα κράτη-μέλη με την πρόσφατη πρόταση της Κομισιόν σχετικά με την εναρμόνιση των εθνικών πολιτικών για τη χρήση φυτοφαρμάκων μέσω της θέσπισης σχετικού κανονισμού, και ειδικότερα με τον καθορισμό του στόχου του 50% για τα χημικά φυτοφάρμακα, τόσο σε επίπεδο ΕΕ, όσο και σε εθνικό επίπεδο.

Μεγαλύτερες αντιδράσεις καταγράφονται στα ανατολικά κράτη, με τους υπουργούς Γεωργίας να επισημαίνουν ότι ένας τέτοιος κανονισμός θα θέσει σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια της ΕΕ, επικαλούμενοι τις επιπτώσεις που έχει προκαλέσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Πιο μετριοπαθείς οι υπόλοιποι υπουργοί, οι οποίοι ναι μεν χαιρετίζουν τους φιλόδοξους στόχους της Κομισιόν, αλλά ζητούν δικλείδες ασφαλείας για τη συνέχιση της παραγωγής.

Σε κάθε περίπτωση, όπως αποκάλυψε η επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, Στέλλα Κυριακίδου, κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου των Υπουργών Γεωργίας στις Βρυξέλλες, τον ερχόμενο Σεπτέμβριο θα προταθούν οι εθνικοί δεσμευτικοί στόχοι των κρατών-μελών.

Η πρόταση

Ήταν στις 22 Ιουνίου, όταν η Κομισιόν πρότεινε η ορθολογική χρήση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας να διέπεται από κοινοτικό Κανονισμό. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται τα φυτοφάρμακα να συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται, αλλά μόνο όταν είναι αναγκαίο και ενδείκνυται, και μόνο κατά τρόπο ασφαλή, υποστηρίζοντας τη χρήση εναλλακτικών μη χημικών τεχνικών ελέγχου των επιβλαβών οργανισμών και την καλύτερη εφαρμογή της ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας (IPM).

Ένας από τους κύριους στόχους της πρότασης είναι η μείωση της χρήσης και του κινδύνου των χημικών φυτοφαρμάκων, ιδίως των πλέον επικίνδυνων. Ο προτεινόμενος νομικά δεσμευτικός στόχος είναι η μείωση κατά 50% σε επίπεδο ΕΕ, με τα κράτη-μέλη να έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν τους δικούς τους στόχους μείωσης στο πλαίσιο των παραμέτρων ενός δεσμευτικού τύπου που επιτρέπει την αιτιολόγηση της απόκλισης από τον στόχο της ΕΕ, σύμφωνα με τις αναμενόμενες αλλαγές στις εθνικές συνθήκες και την ιστορική πρόοδο στη χρήση επιμέρους φυτοφαρμάκων σε εθνικό επίπεδο.

Οι παράμετροι αυτές θα πρέπει να καθοριστούν ώστε να ληφθούν υπόψη η τρέχουσα κατάσταση και η πρόοδος στα κράτη-μέλη, ιδίως σε εκείνα με χαμηλότερη χρήση, κίνδυνο και ένταση χρήσης φυτοφαρμάκων. Ταυτόχρονα, η πρόταση εισάγει απαγόρευση της χρήσης όλων των φυτοφαρμάκων σε ευαίσθητες περιοχές, όπως αστικές περιοχές ή περιοχές του δικτύου Natura 2000.

Επιπλέον, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν ειδικούς κανόνες για κάθε καλλιέργεια για την εφαρμογή των αρχών IPM. Οι γεωργοί και οι επαγγελματίες χρήστες φυτοφαρμάκων θα πρέπει να λαμβάνουν πληροφορίες από ανεξάρτητους συμβούλους σχετικά με τη χρήση εναλλακτικών μεθόδων. Ένα τέτοιο σύστημα ανεξάρτητης συμβουλευτικής θα πρέπει να θεσπιστεί από τα κράτη-μέλη.

Μεταξύ άλλων, η πρόταση προωθεί τη χρήση νέων τεχνολογιών (π.χ. γεωργία ακριβείας), συμπεριλαμβανομένης της τηλεπισκόπησης. Προκειμένου να διασφαλιστεί η ορθή εφαρμογή του κανονισμού, τα κράτη-μέλη θα μπορούν να χρησιμοποιούν τη χρηματοδότηση της ΚΑΠ για περίοδο πέντε ετών για την αντιστάθμιση τυχόν δαπανών που συνδέονται με την εφαρμογή του κανονισμού από τους γεωργούς.

«Ναι, είναι μια φιλόδοξη πρόταση» παραδέχτηκε η επίτροπος Υγείας, «αλλά είναι ευέλικτη». Όπως τόνισε, «πρόκειται για μία σαφή απάντηση στις προσδοκίες των Ευρωπαίων πολιτών, που ανησυχούν για τους κινδύνους των φυτοφαρμάκων».

Αντιδράσεις

Από την πλευρά τους, οι υπουργοί εξέφρασαν τις ανησυχίες τους κυρίως σχετικά με τον καθορισμό του στόχου του 50%. Υπενθύμισαν την ανάγκη για βιώσιμες ορθολογικές εναλλακτικές λύσεις αντί των χημικών φυτοφαρμάκων προτού καθοριστούν υποχρεωτικοί στόχοι μείωσης. Ζήτησαν να ληφθούν υπόψη οι διαφορές στη γεωγραφία, το κλίμα και τα σημεία εκκίνησης στα διάφορα κράτη-μέλη.

Τόνισαν επίσης ότι η ορθολογική χρήση δεν θα πρέπει να επιδιώκεται εις βάρος της επισιτιστικής ασφάλειας ή της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας της ΕΕ, ιδίως στην τρέχουσα συγκυρία της επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.

«Η Επιτροπή να έρθει εδώ με αριθμούς, να ξέρουμε γιατί μιλάμε» σημείωσε ο Ούγγρος υπουργός, εξηγώντας ότι απουσιάζει μια επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη αντικτύπου για τις συνέπειες που θα προκληθούν στην αγροτική παραγωγή. «Δυστυχώς, η πρόταση δεν έχει λάβει υπόψη τις ανησυχίες μας», ανέφερε από την πλευρά του ο Λιθουανός.

Η Γαλλία και η Ισπανία τόνισαν ότι οι ίδιοι κανόνες θα πρέπει να ισχύουν και για τα εισαγόμενα αγροτικά προϊόντα, ενώ η Γερμανία στάθηκε ιδιαίτερα στη μεθοδολογία που θα χρησιμοποιηθεί για τις μετρήσεις, σημειώνοντας ότι πρέπει να είναι συγκεκριμένη.

Στο σύνολό τους οι υπουργοί επισήμαναν ότι είναι απαραίτητο να ξεκαθαριστούν οι εναλλακτικές λύσεις που θα δοθούν στους παραγωγούς, ενώ φοβούνται ότι ο κανονισμός θα αυξήσει τη γραφειοκρατία.

«Η πρόταση αυτή δεν θα εφαρμοστεί από αύριο. Το συζητάμε λες και θα αλλάξουν όλα εν μία νυκτί» απάντησε ενοχλημένη η κα Κυριακίδου, και πρόσθεσε: «Αυτήν τη στιγμή που εμείς μιλάμε, τα φυτοφάρμακα μολύνουν», τονίζοντας τις συνέπειες τόσο στο περιβάλλον όσο και στην ανθρώπινη ζωή.