Μεγάλη έρευνα: Αυτή είναι η Ελληνίδα αγρότισσα

Ημερίδα για την Ελληνίδα Αγρότισσα από το ΥΠΑΑΤ την Τρίτη 16 Οκτωβρίου

Την πρώτη μεγάλη καταγραφή της συμμετοχής της Ελληνίδας αγρότισσας στη δημόσια ζωή και τους συλλογικούς φορείς παρουσιάζει η «ΥΧ». Η μεγάλη έρευνα πραγματοποιήθηκε σε συνολικό δείγμα 1.005 γυναικών που απασχολούνται στον αγροτικό τομέα και τα συμπεράσματά της χωρίζονται σε τρεις ενότητες.

Στην πρώτη ενότητα, αποτυπώνονται τα βασικά κοινωνικο-οικονομικά γνωρίσματα της αγρότισσας, όπως η χαμηλή της εκπαίδευση, το εισόδημά της, που συχνά βρίσκεται και κάτω από τα όρια της φτώχειας, η θέση της στην αγροτική εκμετάλλευση και παραγωγή, η συνολική προσφορά της στην οικογένεια.

Στη δεύτερη ενότητα, παρουσιάζεται η άποψη της αγρότισσας για την πολιτική και τη συμμετοχή στη δημόσια ζωή. Διάχυτη είναι η αντίληψη ότι η πολιτική και η συμμετοχή στα κοινά μπορεί να επηρεάσει τη ζωή των ανθρώπων, ενώ αποτελεί θετικό παράδειγμα για τα παιδιά. Επίσης, στην ενότητα αυτή, ιεραρχούνται οι τομείς για τους οποίους οι αγρότισσες έχουν ακόμη να «δώσουν μάχες».

Η τρίτη ενότητα αφορά τη συμμετοχή των αγροτισσών στους συλλογικούς φορείς, όπου οι τάσεις αποστασιοποίησης συχνά παραμένουν ισχυρές. Καταγράφονται οι κύριες αιτίες που εμποδίζουν τη δραστηριοποίησή τους και ο καταλυτικός ρόλος του οικογενειακού περιβάλλοντος. Αυξημένη συμμετοχή σημαίνει ενεργοποίηση των ίδιων των γυναικών, δομές που αναλαμβάνουν τη φροντίδα των παιδιών, σημαίνει εκπαίδευση και δικτύωση.

Οι γυναίκες, οι οποίες δήλωσαν ότι συμμετέχουν σε συλλογικούς φορείς, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες, εμφανίζονται με υψηλότερο βαθμό συνείδησης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Επιπλέον, αναγνωρίζουν τη σημασία των θεσμοθετημένων δράσεων στη βελτίωση της θέσης τους και της ζωής στην τοπική κοινωνία ευρύτερα.

Η ταυτότητα της έρευνας

Η συγκέντρωση των στοιχείων της έρευνας έγινε τον Μάρτιο του 2013 από την Κάπα Research για λογαριασμό της Γενικής Συνομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Ελλάδας (ΓΕΣΑΣΕ). Το δείγμα των 1.005 ερωτηθέντων διαιρέθηκε σε δύο υποομάδες. Η πρώτη ομάδα, 490 γυναικών, αποτελείτο από άτομα που συμμετέχουν σε συλλογικούς φορείς, ενώ η δεύτερη, 515 γυναικών, από άτομα που δεν συμμετέχουν. Η δειγματοληψία ήταν τυχαία, ενώ η συλλογή των στοιχείων έγινε με τη μέθοδο των τηλεφωνικών συνεντεύξεων και βάσει ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου.

Τα συμπεράσματα της έρευνας δεν παρουσιάστηκαν ποτέ από τη ΓΕΣΑΣΕ και δημοσιοποιούνται για πρώτη φορά.

Υ.Γ.: Στον «θάνατο» της ΓΕΣΑΣΕ… βοήθησαν οι πολιτικές ηγεσίες του ΥΠΑΑΤ, που με τις παραλείψεις τους και κυρίως την ανικανότητά τους οδήγησαν αρχικά στην ομηρία της ιστορικής οργάνωσης και, στη συνέχεια, στη διάλυσή της!

Σκληρά εργαζόμενες αλλά…

Ανεκπαίδευτες, στο όριο της φτώχειας και θύματα ενδοοικογενειακής βίας

Οι αγρότισσες ανήκουν στις χαμηλότερες εκπαιδευτικές βαθμίδες των οικονομικά ενεργών γυναικών, καθώς περίπου τέσσερις στις δέκα έχουν παρακολουθήσει μόλις κάποιες τάξεις ή έχουν ολοκληρώσει τη στοιχειώδη εκπαίδευση.

Σχεδόν έξι στις δέκα από όσες συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι έχουν επαγγελματική δραστηριότητα. Ωστόσο, ένα μεγάλο ποσοστό από αυτές βρίσκεται κοντά ή κάτω από το όριο της φτώχειας, καθώς το 64% περίπου δηλώνει μηνιαίο εισόδημα έως 500 ευρώ και 18% ότι δεν είχε καθόλου εισόδημα. Τα ποσοστά αυτά είναι αυξημένα για την ομάδα ερωτηθέντων που δεν συμμετέχουν σε συλλογικούς φορείς (Διάγραμμα 1).

Ποιο είναι το ατομικό καθαρό μηνιαίο εισόδημά σας(μετά από φόρους, κρατήσεις κ.λπ);

Ένα σημαντικό ποσοστό των όσων δήλωσαν ότι «δεν εργάζονται», εμφανίζονται ως αρχηγοί εκμετάλλευσης ή συμβοηθούν τα μη αμειβόμενα μέλη. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και αγρότισσες που κατέχουν τίτλους ιδιοκτησίας, δεν απολαμβάνουν εισοδηματικά ή εργασιακά προνόμια της κυριότητας και εξαρτώνται από τον σύζυγο.

Τέλος, είναι επιφορτισμένες με πολλαπλούς ρόλους, καθώς εκτός των γεωργικών εργασιών έχουν τη φροντίδα του σπιτιού, των παιδιών (63,1%), του συζύγου (62,8%), των ηλικιωμένων γονέων ή πεθερικών (24,5%) (Διάγραμμα 2).

Έχετε την ευθύνη για την φροντίδα των άλλων μελών του νοικοκυριού;(απάντηση πολλαπλών επιλογών)

Τα παραπάνω καταδεικνύουν ότι η θέση της αγρότισσας χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό επισφάλειας. Η επισφάλεια αυτή διευρύνεται την περίοδο της οικονομικής κρίσης, όσο μειώνονται οι κοινωνικές υπηρεσίες, οι δομές πρόνοιας, το αγροτικό εισόδημα, η δυνατότητα εξεύρεσης παράλληλης εξωγεωργικής απασχόλησης.

Πολιτική

Η παραπάνω αδυναμία, που εκδηλώνεται σε ατομικό επίπεδο, δείχνει να αντισταθμίζεται από τον μεγάλο αριθμό των αγροτισσών που πιστεύει στις συλλογικές κατακτήσεις. Περίπου έξι στις δέκα δηλώνουν ότι η πολιτική μπορεί να αλλάξει «πολύ ή αρκετά» τα πράγματα και να επηρεάσει τις ζωές των ανθρώπων, ποσοστό που είναι αυξημένο σε εκείνες που συμμετέχουν σε συλλογικούς φορείς.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ιεράρχηση των ζητημάτων για τα οποία πρέπει «να δοθούν μάχες ακόμη». Η αναγνώριση της εργασίας και των δικαιωμάτων τους αποτελούν σημαντικά ζητήματα, ακολουθούμενα από την ενίσχυση των υποδομών του κράτους για τη φροντίδα των παιδιών ή των ηλικιωμένων μελών του νοικοκυριού, την αναγνώριση από την τοπική κοινωνία και την πρόσβαση στη μόρφωση. Άλλα ζητήματα με σχετικά υψηλά ποσοστά ιεράρχησης σχετίζονται κυρίως με την εσωτερική λειτουργία του νοικοκυριού, δηλαδή η αναγνώριση της γνώμης για αγροτικά θέματα και η ισοτιμία αντρών και γυναικών (Διάγραμμα 7).

Σε ποιον ή ποιους από τους παρακάτω τομείς πιστεύετε ότι οι αγρότισσες έχουν ακόμη μάχες να δώσουν;(γυναίκες που συμμετέχουν σε φορείς)

Τέλος, εντύπωση προκαλεί ότι μία στις τρεις ερωτώμενες κρίνει την «καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας» ως πεδίο προτεραιότητας των γυναικείων διεκδικήσεων, ποσοστό ιδιαίτερα υψηλό σε σύγκριση με την υπόλοιπη κοινωνία.

Όπως προκύπτει από το Διάγραμμα 7, οι απαντήσεις που δίνουν οι γυναίκες που δεν συμμετέχουν σε φορείς κρίνουν ως πιο σημαντικά την αναγνώριση της εργασίας τους, την πρόσβαση στη μόρφωση, την ενδοοικογενειακή βία. Συνεπώς, η συμμετοχή στα κοινά δείχνει να ενισχύει και τη θέση της αγρότισσας εντός του οικογενειακού της κύκλου.

Σε ποιον ή ποιους από τους παρακάτω τομείς πιστεύετε ότι οι αγρότισσες έχουν ακόμη μάχες να δώσουν;(γυναίκες που δεν συμμετέχουν σε φορείς)

Η έρευνα καταγράφει, επίσης, την τάση της αυξανόμενης συμμετοχής των γυναικών στην πολιτική ζωή των τοπικών κοινωνιών, καθώς και την ανάγκη ισχυροποίησης της τάσης αυτής. Περίπου έξι στις δέκα πιστεύουν ότι «εάν υπήρχαν περισσότερες γυναίκες, που θα συμμετείχαν στη δημόσια ζωή της περιοχής τους, τα πράγματα θα ήταν καλύτερα».

Ωστόσο, εκτός αυτής της συμμετοχής, η έρευνα καταγράφει τη σημαντική ανατροπή σε κατάλοιπα του παρελθόντος, που συνέδεαν με αρνητικά στερεότυπα την έξοδο της γυναίκας από τα οικιακά στη δημόσια σφαίρα. Όπως προκύπτει από τον πίνακα, οι ερωτώμενες, με συντριπτικά ποσοστά άνω του 95%, απαντούν ότι η συμμετοχή της γυναίκας στη δημόσια ζωή, αποτελεί θετικό παράδειγμα για τα παιδιά της.

Συμμετοχή στους φορείς

Οι συνεταιρισμοί πρωτίστως, οι γυναικείοι και πολιτιστικοί σύλλογοι και έως ένα βαθμό και οι αγροτικοί, είναι οι φορείς που βρίσκονται πιο κοντά στα πεδία ενδιαφέροντος των γυναικών της υπαίθρου, σε αντίθεση με τις πιο «ανδροκρατούμενες» δομές, όπως τα πολιτικά κόμματα (Διάγραμμα 5).

Σε ποιον ή ποιους από τους παρακάτω φορείς συμμετέχετε;

Η «έλλειψη χρημάτων» αποτελεί το βασικό εμπόδιο στη δραστηριοποίηση των αγροτισσών (45,3%), ακολουθούμενο από την «καχυποψία της τοπικής κοινωνίας» και την «έλλειψη χρόνου» (Διάγραμμα 6).

Ποια είναι τα κυριότερα εμπόδια που συναντάτε κατά τη δραστηριοποίησή σας στη δημόσια ζωή του τόπου σας;

Ωστόσο, οι αντιλήψεις που ισχύουν στις τοπικές κοινωνίες δεν είναι δυνατόν να αποτρέψουν τη δραστηριοποίηση των γυναικών, όταν έχουν τη στήριξη του οικογενειακού τους περιβάλλοντος (Διάγραμμα 3). Θα μπορούσε, συνεπώς, να ισχυριστεί κανείς ότι η ενδυνάμωση της συμμετοχής της αγρότισσας πρέπει να αγγίζει και την ενδυνάμωση του οικογενειακού της περιβάλλοντος.

Είχατε την υποστήριξη των συγγενών ή των φίλων σας για τη συμμετοχή σας αυτή;(πολλαπλή επιλογή απαντήσεων)

Το 72,3% θεωρεί ότι η ευαισθητοποίηση και η ενθάρρυνση της συμμετοχής των γυναικών επαφίεται στις ίδιες τις γυναίκες, ενώ το 37,5% θεωρεί κυρίαρχο τον ρόλο των γυναικείων οργανώσεων και το 32,3% της πολιτείας (Διάγραμμα 4).

Κατά την άποψή σας, ποιος ή ποιοι πρέπει να αναλάβουν δράση, ώστε να συμμετέχουν περισσότερες γυναίκες στη δημόσια ζωή;(πολλαπλές επιλογές απαντήσεων)

Τέλος, όσον αφορά τα μέτρα που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην άρση των εμποδίων και την ενθάρρυνση της συμμετοχής, κυριαρχούν οι διευκολύνσεις, ώστε να μπορούν να συνδυαστούν η οικογενειακή με τη δημόσια ζωή, όπως οι δομές φύλαξης παιδιών και ηλικιωμένων, οι εκπαιδευτικές δράσεις για την ενθάρρυνση των γυναικών, η καλύτερη δικτύωση των γυναικείων οργανώσεων, οι ποσοστώσεις γυναικείας συμμετοχής σε ψηφοδέλτια και οι περιορισμένες θητείες των αιρετών.