Δημήτρης Πιατάς: Το σύστημα δεν θέλει τους πολίτες παρόντες

Συνέντευξη στον Νίκο Γαργαλάκο
Στον ιδιαίτερα προσεγμένο πολυχώρο «Αθηναΐς», μας δόθηκε η ευκαιρία για μια ζεστή και γόνιμη συζήτηση με τον Δημήτρη Πιατά. Ο σπουδαίος ηθοποιός μίλησε για τη θεατρική κωμωδία στην οποία πρωταγωνιστεί, τον «Ισορροπιστή Αεροσκαφών» του Θόδωρου Θεοδωρίδη, σε σκηνοθεσία Θοδωρή Γκόνη, που μετά από ένα απόλυτα επιτυχημένο ανέβασμα στην Καβάλα με τη μορφή θεατρικού αναλογίου, κατέφθασε στην Αθήνα για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων.
Όπως το εκλαμβάνω, ένα από τα βασικά μηνύματα της παράστασης είναι ο σεβασμός στη διαφορετικότητα…
Η διαφορετικότητα είναι πάντοτε, με κάποιο τρόπο, στοιχείο χλευασμού. Είναι αρκετά υποκριτική η κοινωνία μας. Ο διπλανός σου διεκδικεί το δικαίωμα να είναι ξεχωριστός, και οτιδήποτε είναι περίεργο πάνω του, αποτελεί αιτία ώστε να τον χλευάσουν. Στο συγκεκριμένο έργο, πρωταγωνιστής είναι ένας υπέρβαρος άνθρωπος. Αντιμετωπίζει προβλήματα από τη γέννησή του, τα σχολικά του χρόνια, τον στρατό, την ερωτική του ζωή… Και ξαφνικά, ποιητική αδεία, ή –θα έλεγα– θεατρική αδεία, βρίσκεται συμπτωματικά σε ένα μικρό μονοκινητήριο αεροπλάνο, το οποίο πέφτει σε κενά αέρος, και έτσι υπάρχει μία αναστάτωση στην ισορροπία του. Εκεί, λοιπόν, καλείται ο ίδιος, λόγω του βάρους του, να μετακινηθεί, ώστε να το ισορροπήσει. Και καταφέρνει όχι μόνο αυτό, αλλά και να το οδηγήσει με απόλυτη ασφάλεια, με αποτέλεσμα ο πιλότος και ο ιδιοκτήτης να ζητήσουν την πρόσληψή του σε μια νέα θέση εργασίας, που δημιουργείται την ώρα της χρεοκοπίας και της ανεργίας. Είναι ένα εξαιρετικό έργο, έχει γραφτεί στην περιφέρεια και στήνεται από συντελεστές της. Είναι ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας, μια κανονική παραγωγή της πόλης. Απλώς παρουσιάζεται στην Αθήνα.
Μήπως έχει και η χώρα μας ανάγκη από έναν ισορροπιστή;
Όπως έχω ξαναπεί, η χώρα μας είναι ένα αεροπλάνο. Ο πιλότος δεν ξέρω πού οδηγεί, ξέρω όμως ότι οι καιρικές συνθήκες είναι πάρα πολύ δύσκολες, δεχόμαστε από το εξωτερικό απίστευτες ριπές ανέμων, το σκάφος έχει πολλά μηχανικά προβλήματα, και καλούμαι εγώ, ως πολίτης, να προσπαθήσω να ισορροπήσω μέσα στο αεροπλάνο για να έχουμε μία αίσια προσγείωση, την οποία, αν με ρωτάς πότε θα την έχουμε, δεν το ξέρω. Η χώρα είναι στον αέρα. Το σύστημα δεν θέλει τους πολίτες παρόντες, αλλά να είναι διακοσμητικοί. Να ψηφίζουν μία φορά στις εκλογές, και ύστερα να είναι άβουλοι και θεατές των γεγονότων. Γεγονότα τα οποία δεν τα υφίστανται οι πρωταγωνιστές και η σκηνή –αυτή είναι η διαφορά σε σχέση με το θέατρο–, τα υφίσταται το κοινό. Ο κόσμος.
Μέσα σε όλα, ο πρωταγωνιστής του έργου αυτοσαρκάζεται συνεχώς…
Όταν λέμε ο πρωταγωνιστής, εννοούμε εμένα, όχι τον Αλέξανδρο Ελεφάντη (σ.σ. ο ρόλος τον οποίο ενσαρκώνει), υπό την έννοια ότι ο αυτοσαρκασμός είναι ένα από τα βασικά στοιχεία ενός κωμικού ηθοποιού. Πώς είναι δυνατόν να σαρκάζω τον διπλανό μου, το κοινό μου, και να μην μπορώ να σαρκάσω εμένα; Θα ήμουν, αν μη τι άλλο, άτιμος.
Είναι αυτές οι μορφές αυτοκριτικής ένα μονοπάτι προς τη συνειδητοποίηση, ώστε να βελτιωθούμε συνολικά ως κοινωνία;
Με ρωτάς για ένα πράγμα που εγώ το πιστεύω και το έχω κάνει πράξη στο επάγγελμά μου, και καταλαβαίνεις ότι, για να το κάνεις πράξη, είναι και ιδεολογία.
Ας μιλήσουμε και για τον σεβασμό στην ελευθερία της τέχνης. Υπάρχουν θεατρικές παραστάσεις που δεν πρέπει να «ανεβαίνουν», όπως η «Ισορροπία του Nash»;
Η τέχνη δεν έχει όρια. Μόνο με αυτό τον όρο κάθομαι σε ένα τραπέζι να κουβεντιάσω. Σαν τους αγρότες, που λένε «από μηδενική βάση». Απαγορεύεται η λογοκρισία. Βεβαίως, από τη στιγμή που παίζεις αυτό το παιχνίδι, είσαι έτοιμος να δεχτείς και την «ποινή» μιας τέτοιου είδους ιστορίας, είτε αυτή είναι διασυρμός είτε οτιδήποτε άλλο.
Υπάρχει δίψα για καλό θέατρο στον κόσμο της ελληνικής περιφέρειας;
Μην λέμε υπερβολές. Η κρίση, είναι κρίση παντού. Δεν θέλω να ωραιοποιώ τα πράγματα. Αλλά το θέατρο δεν απευθύνεται μόνο στις μάζες, απευθύνεται και στη μειοψηφία –εννοώ το καλό θέατρο. Υπάρχει ένα μαζικό, λαϊκό θέατρο, το οποίο δεν προτιμώ καθόλου• το έχω υπηρετήσει και είναι εξαιρετικό, αλλά υπάρχει και το θέατρο που έχει να πει κάτι παραπάνω. Το θέατρο-«πασατέμπος» είναι για να περνάει η ώρα. Αμέσως μετά, όμως, το φτύνεις. Έχω περάσει αυτό το στάδιο, ήταν πολύ ενδιαφέρον, αλλά πλέον δεν θέλω να με «φτύνει» το κοινό. Υπάρχει πάντοτε μία μειοψηφία, σε οποιαδήποτε περιοχή του ελλαδικού χώρου, που ενδιαφέρεται για το καλύτερο!
Το θέατρο-«πασατέμπος» είναι για να περνάει η ώρα. Αμέσως μετά, όμως, το φτύνεις. Πλέον δεν θέλω να με «φτύνει» το κοινό
Σε καλλιτεχνικές «εκπτώσεις» έχετε εξωθηθεί;
Στο παρελθόν έχω κάνει πάρα πολλές «εκπτώσεις». Όφειλα να πρόσεχα! Τα τελευταία 10-15 χρόνια όμως, προσπαθώ να κρατήσω μια πολύ συνεπή στάση. Δεν «εκδίδομαι» εύκολα, πηγαίνω και παίζω όλα τα είδη και σε όλους τους χώρους του θεάτρου. Μου αρέσουν αυτού του είδους οι αλλαγές, γιατί με κρατάνε νέο. Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το να γίνεσαι μιμητής του εαυτού σου. Οι μανιέρες σε αποτρέπουν από το να ανανεώνεσαι.
* Ο «Ισορροπιστής Αεροσκαφών» θα παίζεται έως τις 8 Μαρτίου στον πολυχώρο «Αθηναΐς».