Για πολλά χρόνια, οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής των Ιρίων κέρδισαν πολλά χρήματα και άφησαν ελπίδες για μια ακόμα καλύτερη εποχή. Όλα ξεκίνησαν το 1952, όταν ο Νίκος Γεωργόπουλος, κάτοχος 500 στρεμμάτων, αντιλαμβανόμενος το πρόβλημα που θα δημιουργούσαν τα υφάλμυρα νερά στην παραγωγή της ντομάτας, που καλλιεργούσαν μέχρι τότε, έφερε την αγκινάρα.
Κάνοντας μια δοκιμαστική παραγωγή, διαπίστωσε ότι η αγκινάρα ευδοκιμούσε ακόμα και με το νερό που υπήρχε. Έτσι, η καλλιέργεια της ντομάτας υποχώρησε και όλοι άρχισαν να επενδύουν στην αγκινάρα με άριστα αποτελέσματα. Τι έγινε, όμως, και σήμερα η καλλιέργεια της αγκινάρας αρχίζει και φθίνει με ταχύτατους ρυθμούς και δείχνει να μην έχει πλέον μέλλον;
Ο τέως πρόεδρος της τότε κοινότητας Ιρίων, Δημήτρης Καλλιάνος, μιλώντας στην «ΥΧ», υποστήριξε ότι «η υπερκαλλιέργεια και η έλλειψη αγρανάπαυσης έφερε τα αντίθετα αποτελέσματα και έτσι από τη μεγάλη παραγωγή φτάσαμε στη μείωση».
Τις δεκαετίες που ακολούθησαν άρχισαν να αλλάζουν πολλά και τα ανησυχητικά μηνύματα έρχονταν το ένα πίσω από το άλλο, προφανώς, όμως, χωρίς αποδέκτη. Όπως μας διηγήθηκε ο κ. Καλλιάνος, «παλιά κόβαμε την αγκινάρα όρθιοι, ενώ τώρα σκύβουμε για να τη μαζέψουμε, αφού δεν αναπτύσσεται, πλέον, όπως στο παρελθόν». Γιατί, άραγε, συνέβη αυτό; Ο Δημήτρης Καλλιάνος, αφού αναφέρθηκε στα λάθη της υπερκαλλιέργειας και της απουσίας αγρανάπαυσης, συμπλήρωσε ότι «μέσα σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί ότι η κοπριά χάθηκε μέσα από τα χωράφια.
Το κυριότερο, όμως, είναι ότι ο κόσμος σταμάτησε να εργάζεται χειρωνακτικά και αντικατέστησε τη χειρωνακτική εργασία με φάρμακα. Η ζιζανιοκτονία ήταν ο θάνατος των χωραφιών. Ως αποτέλεσμα, ενώ η αγκινάρα ήταν πολυετές φυτό και εδώ στα Ίρια κρατούσε τέσσερα χρόνια, τώρα δεν περνά πλέον τα τρία έτη, με πιο πιθανό χρόνο ζωής τη διετία. Παράλληλα, ενώ παλιά, όταν έβαζες στο χωράφι αγκινάρα, είχες επιτυχία 90%, τώρα πλέον είναι περίπου στο 30%».
Εμπόριο
Μέσα στα πολλά λάθη που έγιναν προστίθεται και η εμπορική διάθεση της αγκινάρας, αφού τότε η παραγωγή περνούσε στους Αθίγγανους με μεγάλη ευκολία, αντί να διαφημιστεί και να ανέβει η αξία της.
Οι παραγωγοί τότε δεν είχαν κατανοήσει τις δυνατότητες που παρείχε η ευρωπαϊκή κοινότητα για τη δημιουργία μικρών Ομάδων Παραγωγών και τη διάθεση του προϊόντος. «Εκείνο τον καιρό», θυμάται ο Δημήτρης Καλλιάνος, «έρχονταν πολλά χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Με μία Ομάδα Παραγωγών, που κατάφερα να δημιουργήσω, μοίρασα στο χωριό μου 48 εκατομμύρια δραχμές τότε, ενώ παράλληλα βγάζαμε και τα λειτουργικά έξοδα. Εκείνη την εποχή έγιναν πολλά, αλλά δεν τιμωρήθηκε τελικά κανένας για τα λάθη και τις παραλείψεις. Θα μπορούσαμε να κάνουμε ένα συνεταιριστικό εργοστάσιο, αλλά ούτε αυτό κάναμε, εντέλει».
Ο γιος του, Ανδριανός Καλλιάνος, παρεμβαίνοντας στη συζήτηση, ανέφερε ότι ένας ιδιώτης, ο κ. Πριόβολος, έκανε τότε ένα εργοστάσιο για την επεξεργασία της αγκινάρας, που όμως δεν υποστηρίχθηκε όπως έπρεπε και, τελικά, έκλεισε. Στη συνέχεια, ο ίδιος πρόσθεσε ότι «πλέον, η αλλαγή των κλιματολογικών συνθηκών έφερε πάγο στην περιοχή και φυσικά έκανε ζημιά στις αγκινάρες, που δεν αντέχουν στις χαμηλές θερμοκρασίες. Τώρα, πλέον, το νερό είναι καλό λόγω Αναβάλλου, αλλά η παραγωγή έχει πέσει πολύ και σιγά σιγά μειώνεται, ενώ φαίνεται να επιστρέφουν τα οπωροκηπευτικά. Επιπλέον, η παρουσία του γυμνοσιάλαγκα, που αφήνει κάποιες ασπρίλες πάνω στο προϊόν, γεγονός που μέχρι τώρα δεν έχει αντιμετωπιστεί, δημιουργεί ακόμα περισσότερα προβλήματα».
Μέλλον μόνο μέσα από την οργάνωση
Τι γίνεται, όμως, από εδώ και πέρα; Ποιο είναι το μέλλον της αγκινάρας; Αρκούν οι ετήσιες εκδηλώσεις που κάνουν ο πολιτιστικός σύλλογος και οι ημερίδες; Μήπως χρειάζεται μια αναπροσαρμογή και νέα στρατηγική, ώστε το προϊόν της περιοχής να γίνει ξανά πηγή πλούτου;
«Να πάρουν την υπόθεση της αγκινάρας στα χέρια τους οι νέοι», υποστηρίζει ο κ. Καλλιάνος, «να οργανωθούν και να δημιουργήσουν Ομάδες Παραγωγών, μικρές και ευέλικτες, ώστε να πουλάνε μόνοι τους τα προϊόντα, να προμηθεύονται λιπάσματα και εφόδια σε τιμές συμφέρουσες, που θα κάνουν και το προϊόν ανταγωνιστικό».
Κλείνοντας τη συζήτηση, ο Ανδριανός Καλλιάνος τόνισε την ανάγκη διαφήμισης του προϊόντος, αφού, όπως μας είπε χαρακτηριστικά, «σε λίγο θα γίνονται γιορτές της αγκινάρας και δεν θα υπάρχει αγκινάρα. Στον απόηχο της συζήτησης τέθηκε και ο προβληματισμός για τη συμβολαιακή καλλιέργεια, καθώς και στην κίνηση να ελέγχεται η τιμή των προϊόντων από δύο με τρία άτομα, που κάνουν και εμπόριο με τις αλυσίδες σούπερ-μάρκετ. Πρόκειται, όμως, για μια συζήτηση που μάλλον είναι μεγάλη για να γίνει τη δεδομένη στιγμή, σε μία εποχή που κινδυνεύει η ύπαρξη του προϊόντος από όσα λάθη έχουν γίνει μέχρι τώρα. Η ανάγκη, όμως, προβολής του προϊόντος παραμένει ουσιαστική.
Γιώργος Αργυρίου
