Με τον Γιώργο Κατσοτούρχη συναντηθήκαμε πριν μερικά χρόνια στην ψαραγορά της Αθήνας. Εκείνος μόλις είχε ξεμπερδέψει με μια ακόμα άκαρπη συνάντηση στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και εγώ ήθελα συμβουλές για να ολοκληρώσω ένα ρεπορτάζ για τα ελληνικά ψάρια.
Κάπως έτσι έμαθα ότι ελάχιστα από τα ψάρια που πωλούνται στην ψαραγορά είναι ελληνικά, και ας καυχιούνται οι πωλητές με πάθος για το αντίθετο. Τρώμε μπαρμπούνια Ατλαντικού και, το χειρότερο, σε τιμές Αιγαίου.
Ο ψαράς έπιανε τα ψάρια, τα περιεργαζόταν για λίγο και περίπου μάντευε την προέλευσή τους. Μπροστά στα μάτια μου, ένας-ένας οι πωλητές παραδέχονταν ότι είχε δίκιο. Πώς το κάνεις αυτό, τον ρώτησα και μου απάντησε έκπληκτος, «μα, είμαι ψαράς».
Γεννημένος στην Κάλυμνο, από οικογένεια ψαράδων, γελάει συγκαταβατικά όταν του λέω ότι βρήκα καλό ψάρι στην Αθήνα. «Το ψάρι που θα φας στην Κάλυμνο, δεν μπορείς να το βρεις στην Αθήνα», επιμένει. Το χταπόδι ψημένο να κρατάει τη γεύση της θάλασσας και την ψαρόσουπα πάνω στο καΐκι. Πείστηκα, δεν μπορώ να πω. «Να διαλέγετε λιγότερο γνωστά ψάρια, είναι σίγουρα ελληνικά και πιο φρέσκα» συμβουλεύει.
Με σεβασμό στη θάλασσα
Πρόεδρος της κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης Καλύμνου και Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Γενικής Συνομοσπονδίας Αγροτικών-Αλιευτικών Οργανώσεων, η σελίδα του στο Facebook γράφει «πολιτικός». Ήταν υποψήφιος της παράταξης «Νότιο Αρχιπέλαγος Δημιουργίας» στις Περιφερειακές εκλογές με τον Γιάννη Μαχαιρίδη.
Στις τελευταίες εκλογές, ήταν υποψήφιος με το «Ποτάμι». Η πολιτική είναι ένας τρόπος να πολεμήσεις για αυτά που πιστεύεις ότι πρέπει να γίνουν. Ο Γιώργος Κατσοτούρχης, πριν μερικά χρόνια, κατόρθωσε κάτι εξαιρετικά σημαντικό. Οι αλιείς της Καλύμνου και των γύρω νησιών δεν ψαρεύουν από τις 15 Απριλίου έως και τις 30 Μαΐου, ενώ χρησιμοποιούν δίχτυα με μεγαλύτερο «μάτι» από αυτό που καθορίζει ο ευρωπαϊκός κανονισμός, και μεγαλύτερο αγκίστρι, έτσι ώστε να μην πιάνουν μικρά ψάρια.
Είναι μια απόφαση των τοπικών ψαράδων, μια παρακαταθήκη για το μέλλον της αλιείας των παιδιών τους. «Το μεγαλύτερο επίτευγμά μας δεν είναι όλες αυτές οι απαγορεύσεις, αλλά το γεγονός ότι καταφέραμε να συνειδητοποιήσουν οι ψαράδες ότι χρειάζεται να τηρηθούν. Διαφορετικά δεν θα είχε κανένα νόημα, όσες συζητήσεις και να κάναμε», λέει. Στην περιοχή, ψαρεύουν 658 αλιευτικά σκάφη, ενώ το 70% των ψαράδων είναι κάτω των 30 ετών. Ίσως γι’ αυτό να ενδιαφέρονται περισσότερο για το αύριο, επισημαίνει ο κ. Κατσοτούρχης.
«Να αφήσουμε τις μανάδες να γεννήσουν»
Τον τελευταίο καιρό, όμως, είναι όλο και περισσότερο απογοητευμένος. Η βασική αιτία είναι η αδυναμία, ίσως και η αδιαφορία αυτών που αποφασίζουν για την επίπτωση που οι νόμοι και οι διατάξεις που εκδίδονται έχουν στη καθημερινότητα των ανθρώπων της δουλειάς. Η απόσταση ανάμεσα στην πραγματικότητα και τα κέντρα εξουσίας αντί να μειώνεται με τον καιρό μεγαλώνει.
«Όσο και να προσπαθούμε, δεν αποφασίζουν να σταματήσουν το ψάρεμα όταν γεννάνε τα ψάρια. Δε ζητάμε λεφτά, λέμε, τον Μάιο κόψτε τον, να μην δουλεύει κανείς. Να μην πέφτει ούτε ένα αγκίστρι στη θάλασσα για να αφήσουμε τις μανάδες να γεννήσουν. Να μεγαλώσουμε τα μάτια των διχτυών για να πιάνουμε μόνο τα ώριμα ψάρια. Τους λέμε, βγάλτε ένα νόμο βρε, αλλά δεν μας ακούν». Νομίζω ότι μπορεί να υποθέσει κάποιος γιατί. Όμως, οι ψαράδες λένε ότι η μείωση των αλιευμάτων είναι τραγική, και σε κάποια είδη έχει φτάσει το 50% τα τελευταία χρόνια.
Ο δεύτερος λόγος που έχει απογοητευτεί είναι ότι, παρά τις προσπάθειες, δεν έχει μπει μπροστά ο αλιευτικός τουρισμός. «Λειτουργεί παντού, εκτός από την Ελλάδα. Πρέπει η νομοθεσία να είναι προσαρμοσμένη στην πραγματικότητα. Εδώ πέρα ζητούν να αλλάξουμε το αλιευτικό, να το κάνουμε τουριστικό, να πηγαίνουμε με τη νομοθεσία των τουριστικών σκαφών. Αυτό δε γίνεται. Άλλωστε, τι νόημα έχει; Εμείς είμαστε ψαράδικα, ο τουρίστας θέλει να ανέβει στο ψαροκάικο να δει πως δουλεύουμε, να ψαρέψει μαζί μας, να πάμε στις παραλίες και να ψήσουμε χταπόδια. Δεν το καταλαβαίνουν. Όλη η Ευρώπη δουλεύει, μόνο εμείς δεν μπορούμε».
Στα 66 του, με εγγόνια πλέον, δεν έχει σταματήσει το ψάρεμα, όπως και πολλοί άλλοι στο νησί. Βγαίνει μεροκάματο; «Βγαίνει, άλλωστε δεν ξέρουμε να κάνουμε και κάτι άλλο. Αυτό είμαστε, ψαράδες».
Τάνια Γεωργιοπούλου
