Στην παρουσίαση του προφίλ που θα έχει ο Ευρωπαίος αγρότης στο μέλλον προχώρησε η Κομισιόν, μέσω του Κέντρου Ερευνών. Με βάση μελέτες, συνεντεύξεις και λαμβάνοντας υπόψη και τις μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις των επόμενων δεκαετιών, οι ερευνητές κατέληξαν στην διαμόρφωση 12 προφίλ αγροτών που αναμένεται να εδραιωθούν τα επόμενα χρόνια.
Ο «προσαρμοστικός»
Είναι ο αγρότης που αξιοποιεί καλύτερα όλους τους πόρους από την εκμετάλλευσή του, παρέχοντας ένα ευρύ φάσμα αγαθών και υπηρεσιών ανάλογα με τη ζήτηση. Χάρη στη διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων του και της προσαρμογής του στις νέες κοινωνικές απαιτήσεις, καταφέρνει να αυξήσει το κέρδος του. Παραδοσιακά, η διαφοροποίηση περιλάμβανε τον τουρισμό, τη μεταποίηση και τις πωλήσεις προϊόντων και υπηρεσιών. Το 2040 θα υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες για διαφοροποίηση, όπως για παράδειγμα με την ανάπτυξη της βιοοικονομίας.
Ο «συνεργαζόμενος»
Πρόκειται για τον παραγωγό που αυξάνει την αξία της εταιρείας με την οποία συνεργάζεται, προσαρμόζοντας τον ρόλο της γεωργικής δραστηριότητας στη συνολική εταιρική στρατηγική. Το 2040, οι μεγάλες εταιρείες τροφίμων θα εντάξουν τη γεωργική παραγωγή ως αναπόσπαστο μέρος της επιχείρησής τους, προκειμένου να εξασφαλίσουν ένα σημαντικό μερίδιο των αναγκών εφοδιασμού τους. Σε αυτό το πλαίσιο, οι συνεργαζόμενοι αγρότες αποκτούν ρόλο στελέχους στις εταιρείες αυτές ή στελέχη των εταιρειών αναλαμβάνουν την καλλιέργεια για λογαριασμό των εταιρειών. Ο «συνεργαζόμενος» αγρότης συνεπώς είναι περισσότερο συνδεδεμένος με τις αξίες της εταιρείας, παρά με την ίδια τη γεωργία.
Ο «εξειδικευμένος»
Είναι ο παραγωγός που αυξάνει την παραγωγή γεωργικών προϊόντων καλύτερης ποιότητας, όπως απαιτείται από την αλυσίδα εφοδιασμού, προκειμένου να μεγιστοποιήσει το κέρδος του. Το 2040, ο εν λόγω παραγωγός θα είναι ανοιχτός στις νέες εξελίξεις, θα απολαμβάνει την ανεξαρτησία του, ως αφεντικό της γεωργικής γης, είτε είναι ιδιοκτησία του, είτε μισθωμένο. Η γεωργία θεωρείται επιχείρηση και το κέρδος είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για τις δραστηριότητές του. Καινοτόμος και έχοντας επίγνωση των περιβαλλοντικών πτυχών της γεωργίας, δραστηριοποιείται αποτελεσματικά σε μεγάλη εκμετάλλευση συνήθως, χρησιμοποιεί τα καλύτερα διαθέσιμα εργαλεία και τεχνικές και εμπορεύεται ποιοτικά προϊόντα. Ο ίδιος θα μπορούσε να είναι συνιδιοκτήτης ενός περιφερειακού βιοδιυλιστηρίου, ανακυκλώνοντας περιττή βιομάζα.
Ο «παραδοσιακός»
Πρόκειται για τον παραγωγό που έχει διατηρήσει την οικογενειακή εκμετάλλευση (κληρονομιά) και επιτυγχάνει κέρδος μόνο για τα προς το ζην. Είναι δηλαδή εκείνος ο παραγωγός που, ενώ η γεωργία απαιτεί αυξημένη προσαρμογή στις νέες συνθήκες, είτε δεν έχει τα μέσα, είτε το κίνητρο, για να αλλάξει το επιχειρηματικό του μοντέλο. Αντίθετα, επικεντρώνεται στη διατήρηση των παραδοσιακών δραστηριοτήτων. Πολλοί από τους παραδοσιακούς αγρότες έχουν μικρές προσδοκίες για το μέλλον τους στη γεωργία –μπορεί να πλησιάζουν στη συνταξιοδότηση ή να έχουν μικρή πρόσβαση στη γνώση, στη χρηματοδότηση και στις εναλλακτικές αλυσίδες εφοδιασμού. Μπορεί ακόμα να στερούνται ευκαιριών απασχόλησης. Επειδή οι παραγωγοί αυτοί δεν θα είναι λίγοι, θα συμβάλουν σημαντικά στη γεωργική παραγωγή, διαδραματίζοντας καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της αγροτικής κληρονομιάς.
Ο «ελεγκτής του περιβάλλοντος»
Πρόκειται για τον αγρότη που το 2040 θα θέλει να συμβάλει στην επισιτιστική ασφάλεια. Όντας ανεξάρτητος από τις ολοένα και πιο ευμετάβλητες καιρικές συνθήκες, ο αγρότης αυτός μπορεί να έχει παραγωγή όλο τον χρόνο και να είναι κοντά στους καταναλωτές, τόσο στις αστικές και περιαστικές περιοχές, όσο και στην ύπαιθρο. Έχοντας επιχειρηματικό πνεύμα και το κατάλληλο γνωστικό υπόβαθρο, ο εν λόγω παραγωγός το 2040 θα είναι νεοεισερχόμενος, θα στήσει την δική του επιχείρηση χρησιμοποιώντας τη τεχνολογία ή θα προτιμήσει να ακολουθήσει την προσέγγιση franchising.
O αγρότης «κυτταρικής γεωργίας»
Το 2040 αναμένεται η λεγόμενη κυτταρική γεωργία να είναι καλά εδραιωμένη. Η χρήση κυτταροκαλλιεργειών (ζωικής προέλευσης ή μικροοργανισμών), που αναπτύσσονται σε βιοαντιδραστήρες, θα επιτρέπει μεγάλης κλίμακας παραγωγή. Οι κτηνοτρόφοι προσελκύονται από αυτόν τον κλάδο, συμβάλλοντας στην επισιτιστική ασφάλεια με τρόφιμα υψηλής τεχνολογίας, που σέβονται την καλή διαβίωση των ζώων και την ανταγωνιστικότητα του τομέα, ο οποίος απαιτεί καινοτομία και ανάληψη κινδύνων. Ουσιαστικά, το επιχειρηματικό μοντέλο επικεντρώνεται στην παροχή συνθετικών προϊόντων με βάση ζωικές πρωτεΐνες σε μεταποιητές και εμπόρους λιανικής, χωρίς την ανάγκη για κτηνοτροφία.
Ο αγρότης «κοινωνικής μέριμνας»
Ο αγρότης κοινωνικής μέριμνας αντιλαμβάνεται τη γεωργία ως μία κύρια δραστηριότητα για την κοινωνία, για την εξασφάλιση της τροφής, τη διασφάλιση της υγείας και τη φροντίδα του φυσικού περιβάλλοντος. Το επιχειρηματικό μοντέλο επικεντρώνεται στην παροχή υπηρεσιών υγείας που σχετίζονται με γεωργικές δραστηριότητες σε στενή συνεργασία με δημόσια και ιδιωτικά συστήματα υγείας. Η γεωργική παραγωγή αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της διαδικασίας και εμπορευματοποιείται μέσω δημόσιων κοινωνικών και υγειονομικών ιδρυμάτων.
Τα αγροκτήματα κοινωνικής μέριμνας το 2040 θα είναι συχνά μεικτά αγροκτήματα, με ένα μείγμα προϊόντων όπως φρούτα, λαχανικά, λουλούδια και γαλακτοκομικά προϊόντα που έχουν υποστεί επεξεργασία στο αγρόκτημα, καθώς και κρέας από ζώα που εκτρέφονται σε βοσκότοπους. Επιπλέον, θα παρέχονται οικολογικές υπηρεσίες, όπως η γεωργία δέσμευσης άνθρακα και η προστασία της βιοποικιλότητας, προσφέροντας ένα επιπλέον εισόδημα.
Ο «lifestyle» αγρότης
Είναι εκείνος που αποφασίζει να βελτιώσει τον τρόπο ζωής του και μετακομίζει στην ύπαιθρο. Μάλιστα, εκτιμάται ότι η «μετανάστευση» αυτή θα υποστηρίζεται από πλήθος δημόσιων και ιδιωτικών οργανισμών, που θα βοηθούν τους ενδιαφερόμενους να βρουν σπίτι και εργασία. Πολλοί θα εγκαταλείψουν το αντικείμενο εργασίας που είχαν στην πόλη και θα αναλάβουν γεωργικές δραστηριότητες σε γη που ενοικιάζουν μαζί με το σπίτι.
Ο αγρότης με αναγεννητική γεωργική δραστηριότητα
Πρόκειται για τον αγρότη που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ένα βιώσιμο σύστημα διατροφής, συμβάλλοντας στη βελτίωση του αγροτικού οικοσυστήματος. Το 2040, οι αγρότες αυτοί θα δίνουν έμφαση στα περιβαλλοντικά αποτελέσματα προωθώντας μια περιβαλλοντικά βιώσιμη μορφή γεωργίας. Το επιχειρηματικό μοντέλο στοχεύει σε πιο συνειδητοποιουμένους καταναλωτές. Το εισόδημά τους συμπληρώνεται από την παροχή υπηρεσιών οικοσυστήματος, οι οποίες για ορισμένους, ανάλογα με τις περιβαλλοντικές ανάγκες και την ανταπόκριση του κόσμου, θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε κύρια πηγή εισοδήματος.
Ο «αστός»
Το 2040, αυτός ο αγρότης μπορεί να είναι νεοεισερχόμενος και να ενδιαφέρεται να συμβάλει θετικά στην κοινωνία, αποκτώντας τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες. Ωστόσο, η αστική γεωργία είναι επίσης μια ευκαιρία για αγρότες, οι οποίοι θέλουν να συνδυάσουν τη ζωή στην πόλη με το επάγγελμά τους.
Ανάλογα με τον τύπο της επιδιωκόμενης γεωργίας, απαιτείται κεφάλαιο για την έναρξη μιας αστικής εκμετάλλευσης ή για την ανάληψη μιας καθιερωμένης. Το εμπορικό αστικό αγρόκτημα το 2040 θα είναι μέρος πολλών αστικών δικτύων, όπως τα δίκτυα τοπικών παραγωγών τροφίμων, που συμβάλλουν στην επισιτιστική ασφάλεια και στην παροχή υγιεινής διατροφής, το σύστημα πράσινης πόλης με χώρους πρασίνου για τη βελτίωση του μικροκλίματος κ.ά.
Ο «χομπίστας»
Πρόκειται για κάποιον που θα έχει ως σοβαρό χόμπι του τη γεωργία, και για αυτό η τελευταία δεν θα αποτελεί πηγή εισοδήματος. Ενώ η καλλιέργεια στην Ευρώπη έχει γίνει πιο δύσκολη λόγω της κλιματικής αλλαγής, εξακολουθεί να υπάρχει σημαντικός αριθμός ανθρώπων που προτίθεται να εργαστεί στον αγροτικό τομέα από αγάπη. Οι σοβαροί χομπίστες θέλουν επίσης να διατηρήσουν τις παραδόσεις ζωντανές και να συμβάλουν στη βελτίωση της γεωργίας. Στην ίδια κατηγορία εντάσσονται και οι αγρότες «αναψυχής», πρώην αγρότες πλήρους απασχόλησης, οι οποίοι έχουν νοικιάσει ή πουλήσει μεγάλο μέρος της γης τους.
Ο «πολίτης» αγρότης
Το 2040, οι πολίτες-αγρότες που καλλιεργούν γεωργικά προϊόντα για ιδία κατανάλωση θα ζουν σε αγροτικές και αστικές περιοχές. Η διαθεσιμότητα φρέσκων προϊόντων για μια υγιεινή διατροφή είναι η κινητήριος δύναμη για τη συμμετοχή τους στην παραγωγή. Παράγουν ποικιλία προϊόντων και εμπλέκονται όλο και περισσότερο σε δίκτυα τροφίμων μεγάλων αποστάσεων, μέσω οικογένειας και φίλων, πραγματοποιώντας ανταλλαγή προϊόντων και υπηρεσιών. Αντίθετα, οι αγρότες «ημι-διαβίωσης», οι οποίοι βιώνουν οικονομικές δυσκολίες, παράγουν τα δικά τους προϊόντα από ανάγκη και έχουν περιορισμένη πρόσβαση στις αγορές.
