Δασικοί χάρτες: Ζητείται άμεση λύση σε σειρά προβλημάτων

του Νίκου Χλύκα, δασολόγου – περιβαλλοντολόγου
επιμέλεια: Αντώνης Ανδρονικάκης

Mέχρι σήμερα, έχουν αναρτηθεί χάρτες για το 51% της χώρας, ενώ για το υπόλοιπο 49% οι αναρτήσεις θα έχουν ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2019. Με την ανάρτηση αυτή, αναδείχθηκαν τα προβλήματα που υπήρχαν και βρίσκονταν σε στασιμότητα, και τα οποία σχετίζονται με τη χρονική περίοδο απελευθέρωσης της χώρας (με πόλεμο ή συνθήκες απελευθέρωσης) και το μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήθηκε μεταπολεμικά.

Τέσσερις οι κύριες περιπτώσεις με προβλήματα δασικών

Τα κύρια προβλήματα που αναδείχθηκαν είναι τα ακόλουθα:

• Οι εκτάσεις που ήταν δασικής μορφής το έτος 1945 και σήμερα είναι άλλης μορφής (ΔΑ στον δασικό χάρτη).
• Οι εκτάσεις που ήταν αγροτικής μορφής το 1945 και σήμερα έχουν δασική μορφή (ΑΔ στον δασικό χάρτη).
• Οι χορτολιβαδικής μορφής εκτάσεις (ΧΧ ΧΑ ΑΧ στον δασικό χάρτη).
• Οι εκτάσεις που αποτελούν οικιστικές πυκνώσεις και εξαιρούνται της ανάρτησης των δασικών χαρτών.

Μέχρι σήμερα, έχουν υποβληθεί αιτήματα εξαγορών για το μεγαλύτερο μέρος των εκτάσεων αυτών, μένει να δούμε αν θα ολοκληρωθούν οι διαδικασίες εξαγοράς, γιατί υπάρχει μεγάλη συζήτηση για το κόστος εξαγοράς, το οποίο θεωρείται υψηλό.

Για τις εκτάσεις που είχαν δασική μορφή το 1945 και σήμερα είναι αγροτικής μορφής (ΔΑ) υπήρξε νομοθετική ρύθμιση και οι ιδιοκτήτες μπορούν να τις εξαγοράσουν, εφόσον ήταν δηλωμένες στο ΟΣΔΕ, σε διαφορετική περίπτωση πρέπει να υποβάλουν στην αρμόδια δασική υπηρεσία μελέτη βιωσιμότητας της γεωργικής εκμετάλλευσης και εφόσον εγκριθεί να προβούν στην εξαγορά.

Μέχρι σήμερα, έχουν υποβληθεί αιτήματα εξαγορών για το μεγαλύτερο μέρος των εκτάσεων αυτών, μένει να δούμε αν θα ολοκληρωθούν οι διαδικασίες εξαγοράς, γιατί υπάρχει μεγάλη συζήτηση για το κόστος εξαγοράς, το οποίο θεωρείται υψηλό.

Για τις εκτάσεις που ήταν αγροτικής μορφής το έτος 1945 και σήμερα είναι δάση ή δασικές εκτάσεις (ΑΔ), υπάρχει η διαδικασία του άρθρου 67 του ν. 998/79, η οποία προϋποθέτει την ύπαρξη τίτλου μεταγεγραμμένου προ της 20/2/1946. Για το ζήτημα αυτό είχαμε αρθρογραφήσει στο προηγούμενο φύλλο της εφημερίδας.

Για τις χορτολιβαδικές εκτάσεις ισχύουν τα ακόλουθα: Σύμφωνα με το ΠΔ 32/2016, οι πεδινές χορτολιβαδικές εκτάσεις δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, όπου για να χαρακτηριστεί μια έκταση πεδινή χορτολιβαδική πρέπει να βρίσκεται σε υψόμετρο κάτω των 100 μ. και η μέση κλίση της να είναι έως 8%, με κατά θέσεις έως 12%. Αυτές οι δύο προϋποθέσεις ισχύουν σωρευτικά.

Επίσης, οι ιδιωτικές χορτολιβαδικές εκτάσεις δεν εμπίπτουν στο προστατευτικό καθεστώς των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας, όπου για να αναγνωριστεί μια έκταση ως ιδιωτική χορτολιβαδική απαιτείται η διαδικασία της αναγνώρισης μέσω των Συμβουλίων Ιδιοκτησίας Δασών (ΣΙΔ) ή με τελεσίδικη δικαστική απόφαση.

Αυτό προϋποθέτει τίτλους αναγομένους τουλάχιστον στο 1915 πλην των περιοχών που δεν ισχύει το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου (άρθρο 62 ν. 998/79), όπου απαιτούνται τίτλοι μεταγεγραμμένοι προ της 20/2/1946. Αυτό δημιούργησε μεγάλα προβλήματα κυρίως στις νησιωτικές περιοχές για τον απλούστατο λόγο ότι μέχρι και το 2014 υπήρχε άλλο καθεστώς διαχείρισης των χορτολιβαδικών εκτάσεων (δεν υπάγονταν στις προστατευτικές διατάξεις της δασικής νομοθεσίας) και, ως εκ τούτου, ασκήθηκαν και ασκούνται χρήσεις ωσάν να είναι εκτάσεις μη υπαγόμενες στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, ενώ σήμερα μετά την ψήφιση του ν. 4280/2014, όπου ορίζει ότι οι χορτολιβαδικές εκτάσεις διαχειρίζονται από τη δασική υπηρεσία, στην ουσία εισήχθη το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου και για τις εκτάσεις αυτές.

Το θέμα αυτό είναι πολύ σοβαρό και έχει δύο πτυχές που πρέπει να διευκρινιστούν και να επιλυθούν:

Η πρώτη αφορά τον ξεκάθαρο ορισμό της χορτολιβαδικής έκτασης, δηλαδή την πλήρη καταγραφή των ειδών των φυτών που συνθέτουν μια χορτολιβαδική έκταση και θεωρούμε ότι αυτό είναι απαραίτητο να γίνει έστω και με μία εγκύκλιο ή με μία απόφαση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών, η οποία θα διευκρινίζει όλα αυτά τα ζητήματα και δεν θα υπάρχει υποκειμενική προσέγγιση (αυτό θα ήταν πολύ χρήσιμο και για τις ίδιες τις δασικές υπηρεσίες).

Η δεύτερη αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των εκτάσεων αυτών, όπου και εδώ πρέπει να δοθεί λύση που θα σχετίζεται με το ευρύτερο ιδιοκτησιακό καθεστώς της περιοχής (περιοχές που ισχύει το τεκμήριο κυριότητας του δημοσίου και περιοχές του άρθρου 62 του ν.998/79). Τα παραπάνω προβλήματα τονίζονται γιατί συνδέονται αφενός με την ενίσχυση των αγροτών και αφετέρου με την ίδια την ανάπτυξη της χώρας και χρήζουν αμέσων λύσεων.

Για την κάθε κατηγορία υπάρχουν υποπεριπτώσεις, οι οποίες σχετίζονται με επιμέρους προβλήματα (π.χ. στην περίπτωση του δασαρχείου του Αλμυρού, που κάηκαν τα αρχεία του και δεν υπάρχουν τα παραχωρητήρια, οι άδειες εκχέρσωσης κ.λπ., με αποτέλεσμα αυτοί οι αγρότες να ταλαιπωρούνται σήμερα και να μην τους αναγνωρίζεται η ιδιοκτησία.

Το τέταρτο πρόβλημα είναι οι λεγόμενες οικιστικές πυκνώσεις, δηλαδή εκτάσεις που ήταν δασικής μορφής το έτος 1945, σήμερα είναι οικισμοί με 50 σπίτια σε 25 στρέμματα κ.λπ. και που εξαιρούνται της ανάρτησης των δασικών χαρτών και για τις οποίες θα κατατεθεί νομοσχέδιο. Βέβαια, έχει προκύψει απόφαση της ολομέλειας του ΣτΕ για το θέμα αυτό, οπότε η όποια νομοθετική ρύθμιση πρέπει να λαμβάνει υπόψη την απόφαση αυτή.

Η περιγραφή των προβλημάτων δεν σταματάει εδώ, γιατί για την κάθε κατηγορία υπάρχουν υποπεριπτώσεις, οι οποίες σχετίζονται με επιμέρους προβλήματα (π.χ. στην περίπτωση του δασαρχείου του Αλμυρού, που κάηκαν τα αρχεία του και δεν υπάρχουν τα παραχωρητήρια, οι άδειες εκχέρσωσης κ.λπ., με αποτέλεσμα αυτοί οι αγρότες να ταλαιπωρούνται σήμερα και να μην τους αναγνωρίζεται η ιδιοκτησία.

Διαβάστε επίσης στην “ΥΧ”:  

Δασικοί χάρτες: Ένα κοινωνικό και πολιτικό ζήτημα που ζητάει λύση