Κριτήρια και προϋποθέσεις για τη χρηματοδότηση της θερμοκηπιακής γεωργίας εκτός εδάφους

Θεμελιώδεις αρχές για την ανάπτυξη της Θερμοκηπιακής Γεωργίας Εκτός Εδάφους (ΘΓΕΕ) στην Ελλάδα είναι η εξασφάλιση αφενός της διάχυσης της γνώσης λειτουργίας των σύγχρονων θερμοκηπίων, με την επί τω έργω πρακτική εκπαίδευση του γεωπονικού και τεχνικού προσωπικού, και αφετέρου η γεωγραφική τους διασπορά σε όλα τα διαμερίσματα της χώρας, ώστε να επιτευχθεί η κρίσιμη μάζα θερμοκηπιακών εγκαταστάσεων που θα επιτρέψει τη βιωσιμότητά τους.

Για να ικανοποιηθούν τα παραπάνω, είναι αναγκαίο η έκταση των θερμοκηπίων που θα επιδοτηθούν να είναι μεταξύ 10 και 40 στρεμμάτων. Εάν θεωρήσουμε ότι το κόστος κατασκευής ενός σύγχρονου θερμοκηπίου κυμαίνεται ανάμεσα σε 200.000 και 350.000 ευρώ το στρέμμα και υποθέσουμε ότι ο μέσος όρος των θερμοκηπίων που θα κατασκευαστούν είναι τα 25 στρέμματα και ο μέσος όρος του κόστους κατασκευής είναι τα 275.000 ευρώ, τότε το συνολικό μέσο κόστος κατασκευής ενός θερμοκηπίου εκτός εδάφους θα ανέρχεται σε 6,875 εκατ. ευρώ.

Ας υποθέσουμε ότι οι πόροι των 600 εκατ. ευρώ, που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός ότι θα διατεθούν στη θερμοκηπιακή γεωργία επί και εκτός εδάφους (σημειώνω ότι, από τα 600 εκατ. ευρώ, τα 300 εκατ. ευρώ θα είναι η κρατική ενίσχυση, τα 210 εκατ. ευρώ ο δανεισμός και τα 90 εκατ. ευρώ η ιδία συμμετοχή), περιλαμβανομένου και του εκσυγχρονισμού υφιστάμενων μονάδων, θα κατανεμηθούν ως εξής:

• Θερμοκήπια επί εδάφους και εκσυγχρονισμός: 250 εκατ. ευρώ.
• Θερμοκήπια εκτός εδάφους: 350 εκατ. ευρώ.

Επομένως, θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την κατασκευή 51 θερμοκηπίων εκτός εδάφους, τα οποία διασκορπισμένα σε όλη τη χώρα θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για τη γνώση που απαιτείται για την επιτυχή λειτουργία των σύγχρονων θερμοκηπίων.

Με τον κατάλληλο τεχνικό εξοπλισμό, η λειτουργία τους μετατρέπεται σε «ενεργητική», εν αντιθέσει με την πλειοψηφία των υφιστάμενων μονάδων στην Ελλάδα. Δηλαδή, εξασφαλίζονται οι απαραίτητες εσωτερικές συνθήκες κλίματος, οι οποίες απαιτούνται στις διαφορετικές περιόδους του εικοσιτετραώρου, ανεξαρτήτως εποχής και εξωτερικών κλιματολογικών συνθηκών, για τον πλήρη έλεγχο από τη γεωπονική ομάδα διεύθυνσης του θερμοκηπίου, ώστε να επιτυγχάνεται η βέλτιστη ποιοτικά και ποσοτικά ανάπτυξη των φυτών.

Επιδοτήσεις

Τα προτεινόμενα κριτήρια, τα οποία θα πρέπει να πληρούν οι θερμοκηπιακές μονάδες που θα επιλεχθούν για να επιδοτηθούν, είναι οι παρακάτω βασικοί εξοπλισμοί, οι οποίοι εξασφαλίζουν υψηλή παραγωγικότητα και βιωσιμότητα: Θερμοκήπια της ΘΓΕΕ με εξοπλισμούς που να περιλαμβάνουν το κέλυφος, το οποίο θα εξασφαλίζει την προστασία από τον άνεμο και το χιόνι, ενώ θα δίνει τον απαραίτητο όγκο για να εξασφαλίζεται η σωστή ρύθμιση κλίματος, θέρμανση, ψύξη, αυτόματα παράθυρα, ανακυκλοφορία του θρεπτικού διαλύματος, σύγχρονος αερισμός, σύγχρονες κεφαλές υδρολίπανσης, ηλεκτρονική-ψηφιακή ρύθμιση κλίματος και θρέψης από προηγμένα συστήματα παρακολούθησης με αισθητήρες, συστήματα παροχής διοξειδίου του άνθρακα, συστήματα παραγωγής νανοφυσαλλίδων οξυγόνου, συστήματα απολύμανσης, συστήματα φωτισμού LED, συστήματα υδρονέφωσης, συστήματα αφύγρανσης, συστήματα κουρτινών σκίασης και ενεργειακών κ.λπ.

Προγράμματα

Θα χρειαστούν κρατικά προγράμματα αντιμετώπισης των ενεργειακών αναγκών των σύγχρονων θερμοκηπίων, με παροχή δυνατότητας ανάπτυξης μονάδων ΣΗΘΥΑ ή/και φωτοβολταϊκών όπου η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα αυτοκαταναλώνεται και δεν θα πωλείται. Η περίσσειά της θα αποθηκεύεται. Έτσι, θα απεξαρτηθεί η εγκατάσταση των θερμοκηπίων από την πορεία των αγωγών φυσικού αερίου και θα παύσει η ανακήρυξή της σε ΑΠΕ.

Επίσης, αναγκαία θα είναι τα προγράμματα αποστολής αποφοίτων γεωπονικών σχολών και τεχνικών στο εξωτερικό για ένα έτος με όλα τα έξοδα πληρωμένα, προκειμένου να εργαστούν και να εκπαιδευτούν σε σύγχρονα θερμοκήπια. Μετά το τέλος της εκπαίδευσης, θα προσλαμβάνονται από τις υπό κατασκευή μονάδες. Το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να αρχίσει αμέσως, δηλαδή από τον Σεπτέμβριο του 2025.

Συμμετοχή νέων αγροτών

Η συμμετοχή των νέων αγροτών στη ΘΓΕΕ θα πρέπει να υπάρχει ως αναγκαία προϋπόθεση για τη λειτουργία του προγράμματος χρηματοδότησης. Ένα ποσοστό της τάξης του 10%-20% από τις προτάσεις που θα υποβληθούν και θα εγκριθεί η ένταξή τους στο πρόγραμμα χρηματοδότησης θα πρέπει να δοθεί σε οργανωμένες ομάδες αγροτών, με όρους καλύτερους στην αποπληρωμή του δανεισμού (διάρκεια και επιτόκιο δανείου).

Παράλληλα με τη θέση σε λειτουργία των πρώτων μονάδων ΘΓΕΕ, θα πρέπει επίσης να υπάρξουν προγράμματα ενίσχυσης της εξαγωγικής δραστηριότητας, με έμφαση στην παρουσία στις διεθνείς εκθέσεις και στην επίλυση ζητημάτων που αφορούν τις διεθνείς μεταφορές.

Το πρόγραμμα εκπαίδευσης-εργασίας γεωπόνων και τεχνικών θα πρέπει να αρχίσει αμέσως, δηλαδή από τον Σεπτέμβριο του 2025

Παράπλευρα οφέλη από την ανάπτυξη της ΘΓΕΕ

Η ανάπτυξη της ΘΓΕΕ στην Ελλάδα μπορεί να αποφέρει σημαντικά οφέλη στην ελληνική βιομηχανία μεταλλικών κατασκευών, πλαστικών, εξοπλισμών θερμοκηπίου κ.λπ.

Επιπλέον, θα συμβάλει στην ανάδειξη των γεωθερμικών πεδίων της ελληνικής επικράτειας.

Αυτοί οι χώροι, κατάλληλοι για την εγκατάσταση θερμοκηπιακών μονάδων, μπορούν να γίνονται σε περιοχές της χώρας που διαθέτουν γεωθερμικά πεδία και να προσφέρονται σε επιχειρηματίες και ομάδες αγροτών ως επιπλέον κίνητρο για τη διάδοση της ΘΓΕΕ.

Η λειτουργία τέτοιων μονάδων δημιουργεί θέσεις εργασίας, κρατάει τον αγροτικό πληθυσμό και κατ’ εξοχήν τους νέους αγρότες στους τόπους καταγωγής τους και, επιπλέον, τους εκπαιδεύει στη σύγχρονη θερμοκηπιακή γεωργία, απορροφώντας ταυτόχρονα τους αποφοίτους των γεωπονικών και τεχνικών σχολών στο αντικείμενο που σπούδασαν.

Η εξάπλωση της ΘΓΕΕ σε όλη την Ελλάδα θα αλλάξει ριζικά τα δεδομένα της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ), η οποία συνεχώς φθίνει, απαξιώνοντας το προϊόν του αγροτικού τομέα.

Η αειφορική σημασία της ανάπτυξης της ΘΓΕΕ είναι πέραν κάθε αμφιβολίας η πλέον σημαντική συνεισφορά στο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, που εντείνεται από χρόνο σε χρόνο. Όλες οι μονάδες της ΘΓΕΕ καταναλώνουν σημαντικά λιγότερο νερό (30%-50% ανάλογα με την καλλιέργεια) και χρειάζονται πολύ λιγότερη γη για την ίδια παραγωγή επί εδάφους.

Τέλος, θα δοθεί η δυνατότητα στις γεωπονικές σχολές να συνδεθούν με την πραγματική ΘΓΕΕ και οι φοιτητές να έχουν την ευκαιρία να εκπαιδεύονται και να δουλεύουν για την περαιτέρω ανάπτυξή της.

Γράφει ο Κωνσταντίνος Φιλιππακόπουλος, γενικός διευθυντής της Intelligence Green Crops (IGC)