Ανάλυση: Πώς οδηγηθήκαμε στο πλεόνασμα των αγροτικών προΐόντων του 2020

του Γιάννη Τσιφόρου

Το 2020, για πρώτη φορά επί σειρά ετών, το εμπορικό ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων της χώρας ήταν θετικό, καταγράφοντας πλεόνασμα της τάξεως των 405,6 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το σημαντικό έλλειμμα του προηγούμενου έτους (-884 εκατ. ευρώ).

Η θετική αυτή εξέλιξη ήταν αποτέλεσμα της απότομης πτώσης των εισαγωγών, ως συνέπεια των δυσμενών επιπτώσεων των μέτρων της πανδημίας που ανέκοψαν την ανοδική τους πορεία στο διάστημα των τελευταίων ετών, εκτιμώμενες το 2020 σε 6.164 εκατ. ευρώ (-8,9%). Από την άλλη πλευρά, οι εξαγωγές αυξήθηκαν σημαντικά (+11,7%), ανερχόμενες το 2020 σε 6.570 εκατ. ευρώ περίπου, μέγεθος που αποτελεί την καλύτερη επίδοση της τελευταίας πενταετίας.

Μεταξύ των επιμέρους κατηγοριών ιδιαίτερη βαρύτητα αποκτά η άνοδος των εξαγωγών στα τρόφιμα με αξία που υπερέβη το επίπεδο των 5.223 εκατ. ευρώ (+10,4%). Θετική επίσης ήταν η αύξηση των εξαγωγών στα έλαια και στα λίπη (+36%), όπου κυριαρχεί το ελαιόλαδο, αν και το μέγεθός τους υπολείπεται εκείνου του 2018 κατά το οποίο οι καλές καιρικές συνθήκες που επικράτησαν στην ελαιοκαλλιέργεια συνέβαλαν στην άνοδο της παραγωγής και των εξαγωγών. Αύξηση εξάλλου παρουσίασαν οι εξαγωγές στα μη αλκοολούχα ποτά και στον καπνό (+6,3%).

Την πρώτη θέση μεταξύ των 20 πρώτων εξαγόμενων γεωργικών προϊόντων καταλαμβάνουν οι επιτραπέζιες ελιές, προερχόμενη κυρίως από τα παρασκευασμένα προϊόντα που έχουν πλέον καθιερωθεί στη διεθνή αγορά για τον δυναμισμό και την εξωστρέφειά τους, με αξία 519 εκατ. ευρώ και όγκο 212.000 τόνων, μεγέθη αυξημένα ως προς το 2019 (+5,3% και +11% αντίστοιχα). Ακολουθούν τα τυροκομικά προϊόντα με αξία 512 εκατ. ευρώ και όγκο 98.000 τόνων (+11,4% και +12,5% αντίστοιχα), όπου κυριαρχεί η φέτα.

Σημειώνεται ότι οι εξαγωγές φέτας ανήλθαν το 2020 σε 80.830 τόνους, αξίας 423 εκατ. ευρώ, καλύπτοντας το μεγαλύτερο μέρος του όγκου και της αξίας των εξαγόμενων τυροκομικών προϊόντων. Στην τρίτη θέση βρίσκονται τα πυρηνόκαρπα φρούτα (ροδάκινα, νεκταρίνια, βερίκοκα, κεράσια κ.α.) με αξία 500 εκατ. ευρώ και όγκο 552.000 τόνων, παρουσιάζοντας σημαντική αύξηση ως προς το 2019 (+25,7% και +10% αντίστοιχα), όπου κυριαρχούν τα ροδάκινα και τα νεκταρίνια στα παρασκευασμένα προϊόντα (κονσέρβες), αλλά και στα νωπά.

Οι εξαγωγές ελαιολάδου, παρά τη σημαντική άνοδό τους βρίσκονται στην τέταρτη θέση, με αξία 470 εκατ. ευρώ (+41%) και όγκο 165.000 τόνων (+70%), όπου δεσπόζουν οι εξαγωγές εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της αξίας (423 εκατ. ευρώ) και του όγκου (140.000 τόνοι). Οι εξαγωγές εκκοκκισμένου βαμβακιού το 2019 βρίσκονταν στην πρώτη θέση μεταξύ των εξαγόμενων γεωργικών προϊόντων της χώρας, με αξία της τάξεως των 526 εκατ. ευρώ.

Ωστόσο, το 2020 η παραγωγή σύσπορου βαμβακιού μειώθηκε σημαντικά κυρίως εξαιτίας της επίδρασης δυσμενών καιρικών συνθηκών με συνέπεια τον περιορισμό των αποδόσεων, αλλά και λόγω της μείωσης των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Η επίπτωση ήταν αρνητική στις εξαγωγές εκκοκκισμένου βαμβακιού που περιορίστηκαν το 2020 σε 394,6 εκατ. ευρώ (-25%) με όγκο 289.300 τόνων (-19,7%).

Ακολουθούν με αύξηση της αξίας και του όγκου εξαγωγών τα περισσότερα από τα αναφερόμενα προϊόντα, ενώ έντονη ήταν η άνοδος στα πορτοκάλια και γενικότερα στα εσπεριδοειδή. Να σημειωθεί ότι ο όγκος εξαγωγών στα κυριότερα εσπεριδοειδή (πορτοκάλια, μανταρίνια, λεμόνια) ανήλθε το 2020 σε 441.000 τόνους (+16%), ενώ η αξία τους παρουσίασε μεγαλύτερη αύξηση (+31%) εκτιμώμενη σε 229 εκατ. ευρώ περίπου.

Αντίθετα, σημαντική ήταν η μείωση των εξαγωγών στο κρασί, προϊόν που επλήγη ιδιαίτερα από τις επιπτώσεις των μέτρων της πανδημίας, με συνέπεια τη μείωση της αξίας σε 69,3 εκατ. ευρώ (-10,8%) και του όγκου σε 25.800 τόνους (-7,6%). Στο σύνολό τους, πάντως, οι εξαγωγές των 20 αναφερόμενων γεωργικών προϊόντων παρουσίασαν άνοδο, καλύπτοντας περίπου τα 2/3 της αξίας των εξαγόμενων αγροτικών προϊόντων της χώρας.

Εξωτερικό εμπόριο αγροτικών προϊόντων Ελλάδος
(σε εκατ. ευρώ)

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων-ΠΣΕ, 11/5/2021

Τα 20 πρώτα εξαγόμενα γεωργικά προϊόντα
(2020/2019, σε εκατ. ευρώ και 1.000 τόνους)

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων-ΠΣΕ, 11/5/2021