Οι συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία και οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες σε χώρες της ΕΕ εξακολουθούν να προκαλούν αβεβαιότητα στις ευρωπαϊκές γεωργικές αγορές. Την ίδια ώρα, οι ζωονόσοι, σε συνδυασμό με τη μειωμένη κατανάλωση λόγω του πληθωρισμού στις τιμές των τροφίμων, συνεχίζουν να ασκούν μεγάλη πίεση στον κλάδο.
Τα παραπάνω συζητήθηκαν εκτενώς κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου των υπουργών Γεωργίας στις 25 Ιουλίου στις Βρυξέλλες, όπου οι εθνικές αντιπροσωπείες αντάλλαξαν απόψεις και για μια σειρά άλλων θεμάτων, μεταξύ αυτών για την ορθολογική χρήση φυτοφαρμάκων.
Το Συμβούλιο αναφέρθηκε στη λήξη της πρωτοβουλίας για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας και τον πρόσθετο αντίκτυπο που θα μπορούσε να έχει στους διαδρόμους αλληλεγγύης, αλλά και στις αποθηκευτικές δυνατότητες των κρατών-μελών, ιδίως για τα κράτη-μέλη που γειτνιάζουν με την Ουκρανία.
Οι υπουργοί ζήτησαν από την Κομισιόν περαιτέρω ενίσχυση των διαδρόμων αλληλεγγύης, αλλά και να διερευνηθούν νέες επιλογές, προστατεύοντας παράλληλα την εσωτερική αγορά, ενώ καταδίκασαν τον αποκλεισμό της Μαύρης Θάλασσας από τη Ρωσία. Επιπλέον, τόνισαν την ανάγκη να παρακολουθείται η ικανότητα αποθήκευσης στα γειτονικά κράτη-μέλη της Ουκρανίας, προκειμένου να ενισχυθεί η διαφάνεια σχετικά με τα αποθέματα.
Εξαιρέσεις
Από την πλευρά τους, οι υπουργοί της Βουλγαρίας, της Ουγγαρίας, της Πολωνίας, της Ρουμανίας και της Σλοβακίας ζήτησαν να παραταθούν τα προληπτικά μέτρα που θεσπίστηκαν για τις εισαγωγές σιταριού, καλαμποκιού, ελαιοκράμβης και ηλίανθου από την Ουκρανία. «Καταλαβαίνετε ότι αυτό θα το αποφασίσει η Κομισιόν», απάντησε ο επίτροπος Γεωργίας, Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, ενώ αργότερα μιλώντας στους δημοσιογράφους τόνισε ότι καμία απόφαση δεν θα ληφθεί πριν από τη συγκομιδή στην Ουκρανία.
Άλλο ένα θέμα που τέθηκε στο Συμβούλιο, με πρωτοβουλία της Ρουμανίας, είναι να υπάρξει παρέκκλιση από την εφαρμογή των Προτύπων 7 και 8 και για το έτος 2024. Ο Γερμανός υπουργός, αν και τοποθετήθηκε αρχικά θετικά, απέρριψε την ιδέα των «σημαντικών παρεκκλίσεων» από το Πρότυπο 8. «Αυτοί οι κανόνες δημιουργήθηκαν για να διασφαλιστεί η βιώσιμη γεωργία μέσω καλύτερης βιοποικιλότητας», τόνισε. «Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η νομοθετική διαδικασία της ΕΕ παραμένει αξιόπιστη αντί να την τροποποιούμε ξανά και ξανά», υπογράμμισε ο Γάλλος υπουργός. Από την πλευρά τους, Ιταλία και Ελλάδα υποστήριξαν την πρόταση.
Χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων
Επιπλέον, οι υπουργοί συζήτησαν τη μελέτη της Επιτροπής, που συμπληρώνει την εκτίμηση επιπτώσεων για την αειφόρο χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, η οποία δημοσιεύθηκε στις 5 Ιουλίου 2023. Κάποιοι υπουργοί ανέφεραν ότι ορισμένα σημαντικά στοιχεία σχετικά με τον αντίκτυπο της μείωσης των φυτοϋγειονομικών προϊόντων εξακολουθούν να λείπουν από τη μελέτη, κυρίως, όσον αφορά την ποσοτική αξιολόγηση της πρότασης για κάθε κράτος-μέλος.
Οι υπουργοί επανέλαβαν την αντίθεσή τους στους υποχρεωτικούς στόχους μείωσης σε εθνικό επίπεδο και ζήτησαν ευελιξία που θα επιτρέπει σε κάθε κράτος-μέλος να λαμβάνει υπόψη τις προηγούμενες επιδόσεις του και τις ειδικές του συνθήκες, προκειμένου να θέσει τους δικούς του στόχους μείωσης.
Η κατάσταση των αγορών σε Ελλάδα και υπόλοιπη ΕΕ
Στην έκθεση που εξέδωσε το Διεθνές Συμβούλιο Σιτηρών (ICC) τον Ιούνιο, η προβλεπόμενη παγκόσμια παραγωγή σιτηρών για την περίοδο 2023/2024 είναι μειωμένη κατά 2 εκατ. τόνους, δηλαδή έχει πέσει στους 2,292 εκατ. τόνους.
Όπως εξηγεί η Κομισιόν, η μείωση της παγκόσμιας παραγωγής οφείλεται στις πρόσφατες καιρικές συνθήκες εκτεταμένης και υπερβολικής ξηρασίας, οι οποίες επηρέασαν αρνητικά τις παγκόσμιες αποδόσεις. Παρά τις προκλήσεις αυτές, η πρόβλεψη για τη σωρευτική παραγωγή σιτηρών αναμένεται να είναι ελάχιστα μόνο χαμηλότερη από την παραγωγή ρεκόρ που είχε επιτευχθεί πριν από δύο χρόνια, όταν είχε φτάσει τους 2,295 εκατ. τόνους. Ωστόσο, η προβλεπόμενη κατανάλωση αναμένεται να υπερβεί την παραγωγή, οδηγώντας σε μείωση των αποθεμάτων κατά 2,5% στο τέλος της περιόδου σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο.
Όπως υπογραμμίζει η Κομισιόν, η κατάσταση που θα προκύψει από τα μειωμένα αποθέματα, σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα για το αν θα ανανεωθεί η συμφωνία για τους διαδρόμους σιτηρών, θα έχει ως αποτέλεσμα να συνεχιστεί η αστάθεια στις παγκόσμιες αγορές βασικών σιτηρών.
«Στον τομέα των σιτηρών, είμαστε τώρα σε καλό δρόμο», είπε ο επίτροπος, σημειώνοντας ότι «οι εξελίξεις στις τιμές σιτηρών και ελαιούχων σπόρων ήταν κάπως ασταθείς τις τελευταίες εβδομάδες». Όπως ανέφερε «σε σύγκριση με αυτή την εποχή πέρυσι, οι τιμές των σιτηρών στην ΕΕ έχουν μειωθεί περισσότερο από 30%, με μεγαλύτερη μείωση για κάποια σιτηρά σε ορισμένα κράτη μέλη», είπε. «Η πτώση των τιμών επηρεάζει πολλούς αγρότες, οι οποίοι αγόρασαν ακριβές εισροές τους τελευταίους μήνες και τώρα αντιμετωπίζουν τιμές αγοράς για τα προϊόντα τους που δύσκολα καλύπτουν το κόστος τους».
Για την αγορά οίνου ανέφερε ότι «τα κόκκινα και ροζέ κρασιά σε ορισμένες περιοχές της Γαλλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας αντιμετωπίζουν δυσκολίες». Όσον αφορά τα φρούτα και τα λαχανικά, τόνισε ότι «ο ευρωπαϊκός τομέας συνεχίζει να αντιμετωπίζει μια δύσκολη κατάσταση, καθώς η κατανάλωση νωπών προϊόντων παραμένει χαμηλή και οι τιμές δεν αποζημιώνουν επαρκώς τους παραγωγούς για το αυξημένο κόστος».
Οι τιμές του γάλακτος παρουσίασαν «σαφή πτωτική τάση, σύμφωνα με τις εποχικές εξελίξεις και τη διόρθωση από τις ιστορικές υψηλές τιμές των τελευταίων δύο ετών», είπε. «Αντίθετα, οι τιμές των γαλακτοκομικών προϊόντων έχουν σταθεροποιηθεί και παρουσιάζουν ακόμη και ελαφρώς αυξητική τάση. Οι εξαγωγές είναι καλές».
Για το βόειο κρέας σημείωσε πως οι τιμές ναι μεν μειώνονται, αλλά παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, «πάνω από πέρυσι».
Ελλάδα
Στην παρέμβασή του ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Λ. Αυγενάκης, τόνισε: «Οι προβλέψεις στην Ελλάδα για την παραγωγή των σιτηρών είναι ικανοποιητικές, με τα προβλήματα να εστιάζονται στην υποβάθμιση της ποιότητάς τους, λόγω των έντονων ανοιξιάτικων βροχοπτώσεων. Από την άλλη πλευρά, ο κτηνοτροφικός τομέας, τα μεταποιημένα οπωροκηπευτικά και οι θερμοκηπιακές καλλιέργειες δεν μπορούν να ανακάμψουν λόγω του κόστους της ενέργειας και των πρώτων υλών. Σε κάθε περίπτωση, καταγράφονται εντατικά οι απώλειες και οι εξελίξεις ανά τομέα, με στόχο την προτεραιοποίηση των αναγκών και την αποτελεσματική αξιοποίηση των κονδυλίων του τρίτου πακέτου στήριξης από το γεωργικό αποθεματικό».
Επεσήμανε πως η διαφάνεια στις γεωργικές αγορές οφείλει να είναι προτεραιότητα. «Η παρακολούθηση των αποθεμάτων σιτηρών είναι ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση και αποτελεί τη βάση για την επέκταση και σε άλλα προϊόντα ζωτικής σημασίας. Για τον λόγο αυτόν, το παρατηρητήριο των λιπασμάτων είναι, επίσης, μια πολύ καλή πρωτοβουλία της Επιτροπής».
Τέλος, εξέφρασε την απόλυτη στήριξή του στην προτεραιότητα που έχει θέσει η ισπανική προεδρία για τη σταδιακή επίτευξη της στρατηγικής αυτονομίας της Ένωσης στο πλαίσιο μια ανοιχτής οικονομίας.
