Αποστολή στην Τουρκία: Ο αγροτικός γίγαντας της διπλανής πόρτας

Ενώ η στρατιωτική επιχείρηση της Τουρκίας στη Συρία, με τον εύσχημο τίτλο «Πηγή Ειρήνης», διεξαγόταν στα σύνορα, λίγες ημέρες πριν από τη συμφωνία προσωρινής εκεχειρίας, η υπόλοιπη χώρα φαινομενικά έμοιαζε ανεπηρέαστη και κανονική. Στην Άγκυρα, με τα 6 εκατομμύρια κατοίκους, το μόνο ορατό σημάδι του πολέμου για τον επισκέπτη είναι οι σημαίες που έχουν πολλαπλασιαστεί από την έναρξη των εχθροπραξιών τόσο σε μπαλκόνια, όσο και σε δημόσιους χώρους, και τα σποτ σε video wall να διαφημίζουν το εθνικό μεγαλείο της χώρας διά στόματος Ερντογάν.

Αποξήρανση και μεταποίηση προϊόντων

Λίγο πιο έξω από την πόλη, απλώνονται μεγάλες αγροτικές εκτάσεις και οι αγρότες της χώρας, που κατέχει μια θέση ανάμεσα στις μεγαλύτερες αγροτικές οικονομίες του κόσμου, συγκομίζουν τα τελευταία προϊόντα και προσπαθούν να αποθηκεύσουν όσο περισσότερα τρόφιμα γίνεται για τον χειμώνα. Όχι μόνο γιατί η χώρα έχει μεγάλη παράδοση στην αποξήρανση και στη μεταποίηση φρούτων και λαχανικών για συντήρηση έτσι και αλλιώς, αλλά και γιατί όλοι περιμένουν περαιτέρω άνοδο των τιμών των τροφίμων, το επόμενο χρονικό διάστημα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως αναφέρει το ρεπορτάζ του Bloomberg, το προϊόν με τη μεγαλύτερη ζήτηση στην Κωνσταντινούπολη αυτή την εποχή είναι τα μεταλλικά καπάκια για γυάλινα βάζα, προκειμένου να αποθηκευτούν σάλτσες και τουρσιά. Ο Αρζού Σεν, ο οποίος παρασκευάζει σάλτσα ντομάτας στην επαρχία Τσανάκαλε, έχει βρεθεί ξαφνικά αντιμέτωπος με ισχυρό ανταγωνισμό, καθώς «ξάφνου οι πάντες έχουν αρχίσει να κάνουν κονσέρβα τα τρόφιμα».

Το ρεπορτάζ του πρακτορείου επιβεβαιώνεται από τις εικόνες που αντικρίζει κανείς στους επαρχιακούς δρόμους της χώρας. Αμέτρητα μεγάλα φορτηγά φορτωμένα με σακιά ντομάτες. Η εικόνα δεν έχει καμία σχέση με τις ντομάτες που βλέπουμε στην ελληνική αγορά, όμορφα τοποθετημένες σε καφάσια. Οι ντομάτες μέσα σε μεγάλες σακούλες κατευθύνονται σε διάφορα σημεία για να γίνουν σάλτσα και χυμός. Γιατί, βέβαια, δεν νοείται κανένα τουρκικό τραπέζι χωρίς κοκκινιστά εδέσματα. Ποσότητες ντομάτας, όπως και μελιτζάνας, αποξηραίνονται με την κλασική μέθοδο του κρεμάσματος σε εξωτερικό χώρο. Όπως μας εξηγούν στην αγορά του Ηatay της παλαιάς Αντιόχειας (επαρχία της Νοτιοανατολικής Τουρκίας, κοντά στα σύνορα με τη Συρία), τα αποξηραμένα λαχανικά χρησιμοποιούνται για την παρασκευή γεμιστών τον χειμώνα. Η μέθοδος της αποξήρανσης χρησιμοποιείται και για τις πατάτες που πωλούνται χύμα στην ίδια αγορά. «Τρία λεπτά στο τηγάνι και μετατρέπονται σε τσιπς», μας διαβεβαίωσε ο πωλητής. Έλεγε αλήθεια, όπως διαπίστωσα, αλλά το αποτέλεσμα δεν ήταν και ιδιαίτερα νόστιμο.

Δεκάδες χιλιόμετρα πιο μακριά, στην πόλη Κίλις, που βρίσκεται στα νοτιοκεντρικά της Τουρκίας κοντά στα σύνορα με τη Συρία, οι παραγωγοί μόλις έναν μήνα πριν έστρωσαν έναν ολόκληρο δρόμο με καυτερές πιπεριές για να τις αποξηράνουν. Στη συνέχεια, τις διοχέτευσαν στα τοπικά εργοστάσια για επεξεργασία. Εννοείται πως το 70%-80% των εδεσμάτων στην Τουρκία έχει προσθήκη πιπεριού σε μικρή ή μεγάλη αναλογία. Ακόμα και στον προσφυγικό καταυλισμό της πόλης, οι περίφημες καυτερές πιπεριές έχουν στρωθεί για αποξήρανση.

Επένδυση στην ελαιοκαλλιέργεια και στην ελαιοκομία

Πανταχού παρούσες σε κάθε τουρκικό τραπέζι είναι και οι ελιές, οι οποίες σερβίρονται με χίλιους τρόπους, τις περισσότερες φορές μόνες τους και όχι ανακατεμένες σε φαγητό ή σαλάτα. Επίσης, πωλούνται παντού, χύμα σε μεγάλα μπιτόνια, φρέσκες, για να τις επεξεργαστεί ο καθένας κατά το γούστο του. Η Τουρκία έχει επενδύσει πολλά στην ελαιοκαλλιέργεια και στην ελαιοκομία την τελευταία δεκαετία: Με 173 εκατ. ελαιόδεντρα, παράγει κατά μέσο όρο 170.000 τόνους ελαιολάδου και 527.000 τόνους επιτραπέζιων ελιών. Ωστόσο, νέοι ελαιώνες φυτεύονται διαρκώς στα παράλια της χώρας, που βλέπουν στο Αιγαίο πέλαγος και στη Μεσόγειο, ελαιώνες που έχουν φτάσει πλέον σε επίπεδο ωριμότητας.

Ο στόχος του υπουργείου Γεωργίας ήταν η παραγωγή ελαιολάδου να φτάσει τα επόμενα δύο χρόνια στους 400.000 τόνους ελαιολάδου, αλλά όπως δείχνουν τα στοιχεία -η μεγαλύτερη παραγωγή των τελευταίων ετών ήταν το 2017 και έφτασε τους 263.000 τόνους– κάτι τέτοιο δεν θα επιτευχθεί. Κάποιοι πιστεύουν ότι η Τουρκία θα μπορούσε να γίνει η δεύτερη ελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο, όμως η παραγωγή πέρυσι μειώθηκε κατά 37%, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου (ΔΟΕ). Πολλοί επιστήμονες σημειώνουν ότι η ελαιοκαλλιέργεια στη χώρα, όπως και η παραγωγή φρούτων και λαχανικών, που γίνεται περισσότερο στις παραθαλάσσιες περιοχές, θα επηρεαστεί δραστικά από την κλιματική αλλαγή.

Η εσωτερική κατανάλωση ελαιολάδου είναι χαμηλή, καθώς ο χυμός της ελιάς δεν χρησιμοποιείται στη μαγειρική, όπου κυριαρχεί το βούτυρο. Φυσικά, η χώρα στοχεύει κυρίως στις εξαγωγές και, μάλιστα, στην Άπω Ανατολή.

Άλματα για το κρασί

Το προϊόν που φαίνεται ότι έχει κάνει άλματα, όσον αφορά την ποιότητα, στη γειτονική χώρα τα τελευταία χρόνια είναι το κρασί. Αν και η Τουρκία διαθέτει γηγενείς ποικιλίες, το γεγονός ότι η διαφήμιση του κρασιού είναι παράνομη, επιτρέπει να παράγεται κρασί χωρίς ιδιαίτερους ελέγχους και προδιαγραφές.