Τον… άτλαντα 30 ελληνικών χαρακτηριστικών τροφίμων, που περιλαμβάνει την πλήρη καταγραφή, ανάλυση και χαρακτηρισμό της αλυσίδας αξίας των συγκεκριμένων ενδεικτικών προϊόντων, κατάφερε να δημιουργήσει η εθνική ερευνητική υποδομή FoodOmicsGR_RI, που έχει ως αντικείμενο τον χαρακτηρισμό τροφίμων και την παροχή υπηρεσιών έρευνας και ανάπτυξης στον αγροδιατροφικό τομέα.
Στο συγκεκριμένο έργο, που εντάσσεται στη Δράση «Ενίσχυση των Υποδομών Έρευνας και Καινοτομίας», συμμετέχουν οκτώ ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα της χώρας μας. Σύμφωνα με τον συντονιστή του έργου, καθηγητή Αναλυτικής Χημείας του ΑΠΘ, Γεώργιο Θεοδωρίδη, αν και το αντικείμενο του έργου είναι ευρύ, σχετίζεται, όμως, με τα τρόφιμα.
Η επιστημονική ομάδα του έργου αποτελείται περίπου από 80 επιστήμονες 18 ειδικοτήτων που εργάζονται σε τομείς όπως η γενομική, η πρωτεωμική, η μεταβολομική, η στοιχειακή μεταβολομική, η ζωοτεχνία, η ανάπτυξη φυτών, η γαλακτοκομία, η βιοχημεία τροφίμων κ.λπ.
Όπως λέει, ο πρώτος σταθμός ήταν ο συντονισμός μιας ομάδας στο κάθε ερευνητικό αντικείμενο, στη συνέχεια έγινε μια πολύ μεγάλη έρευνα στη βιβλιογραφία και δημιουργήθηκε μια μεγάλη βάση δεδομένων και πληροφορίες π.χ. για το πόση αργινίνη περιέχει το ασύρτικο κρασί ή πόσο τρυγικό οξύ έχει κάποια ρετσίνα.
«Ο στόχος μας είναι να αναπτύξουμε τις αναλυτικές τεχνολογίες για τον χαρακτηρισμό των τροφίμων σε επίπεδο omics, δηλαδή γονιδιωματική, ανάλυση πρωτεϊνών, μεταβολομική, και στοιχειακή μεταβολομική (ιχνοστοιχεία) για να χαρακτηρίσουμε ενδελεχώς τι περιέχει ένα τρόφιμο. Καταφέραμε να δημιουργήσουμε, δηλαδή, έναν άτλαντα του ελληνικού τροφίμου», τονίζει ο κ. Θεοδωρίδης.
Τα ελληνικά προϊόντα
Στην ερευνητική υποδομή έχουν χαρτογραφηθεί 30 ελληνικά προϊόντα υψηλής διατροφικής και εμπορικής αξίας, όπως το ελαιόλαδο, το γάλα, το μέλι, ο οίνος, το ακτινίδιο, το αμύγδαλο, τα θαλασσινά κ.ά. Έχουν δημιουργηθεί περίπου 30.000 σειρές δεδομένων (βάση δεδομένων), οι οποίες είναι δωρεάν και άμεσα προσβάσιμες στο ίντερνετ.
Στη βάση δεδομένων, η οποία έχει εμπλουτιστεί από υπολογιστικό εργαλείο και αλγόριθμους που δημιούργησε η υποδομή, μπορεί να βρει κανείς ό,τι έχει καταγραφεί διεθνώς στη βιβλιογραφία για το συγκεκριμένο προϊόν. Πέραν αυτών, στήθηκαν πρωτόκολλα και αναλυτικές μέθοδοι αποκλειστικά των επιστημονικών ομάδων για άλλες ερευνητικές εργασίες, όπως για την ανάλυση λιπιδίων, ωμέγα-6 λιπαρών, αμινοξέων κ.λπ.
«Έχουμε πλέον γύρω στις 80 πιστοποιημένες μεθόδους μέσω της ανάλυσης εκατοντάδων δειγμάτων για ανάλυση τροφίμων. Για παράδειγμα, για μικρά μόρια 60 μεθόδους πολύ καλά πιστοποιημένες, για πρωτεΐνες 8, για ιχνοστοιχεία 3», αναφέρει ο κ. Θεοδωρίδης.
Όλες αυτές οι υπηρεσίες είναι διαθέσιμες σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται, είτε είναι παραγωγός, είτε γεωπόνος, μεταπράτης, επιχειρηματίας, ή ερευνητικός φορέας, για να πραγματοποιήσει αναλύσεις, με σκοπό τον ενδελεχή χαρακτηρισμό των τροφίμων.
Η ερευνητική υποδομή και τα εργαλεία αυτής έχουν ως αντικείμενο να αναδείξουν τη μοναδικότητα των ελληνικών τροφίμων, να ελέγξουν την αυθεντικότητα, την ιχνηλασιμότητα και τη γεωγραφική προέλευση των τροφίμων, την ανάδειξη των ποιοτικών χαρακτηριστικών σύστασης και ασφάλειας και την ενίσχυση των ισχυρισμών υγείας μέσω μελετών διατροφικής παρέμβασης.
«Έχουμε χαρτογραφήσει το ελληνικό γάλα και έχουμε δει μοναδικά χαρακτηριστικά για πρώτη φορά. Έχουμε δει τι λιπίδια περιέχουν και την πολύ μεγάλη αξία για την ανάπτυξη των νεογνών και των παιδιών. Αυτά είναι στοιχεία που μπορεί να τα χρησιμοποιήσει κάποιος για ισχυρισμούς υγείας και ποιότητας ή για τον έλεγχο της αυθεντικότητας και της ιχνηλασιμότητας του προϊόντος και τη γεωγραφική προέλευση», υπογραμμίζει ο κ. Θεοδωρίδης.
Και συμπληρώνει: «Ξεχωρίζουμε τα ελληνικά κρασιά ανάλογα με την προέλευσή τους, από διαφορετικές περιοχές, ή τις ελιές ανάλογα με τον νομό που έχουν παραχθεί και σαφώς ξεχωρίζουμε τα ελληνικά από τα μη ελληνικά προϊόντα».
Όπως αναφέρει, τέλος, ο κ. Θεοδωρίδης, ο σκοπός της υποδομής είναι και η ανάπτυξη νέων και καινοτόμων τροφίμων, προϊόντων ή υπηρεσιών, αλλά και λύσεων για την εκμετάλλευση αποβλήτων της βιομηχανίας τροφίμων. Το έργο της ερευνητικής υποδομής πρόκειται να παρουσιαστεί την προσεχή Δευτέρα στη Θεσσαλονίκη και στις 20 Σεπτεμβρίου στην Αθήνα.
