Aυξημένες κατά 19,9% σε αξία και 11,5% σε όγκο οι εξαγωγές νωπών οπωροκηπευτικών

Επανέρχεται το πλεόνασμα του συνολικού ισοζυγίου των αγροτικών προϊόντων

του Γιώργου Πολυχρονάκη, ειδικού συμβούλου του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής, Διακίνησης Φρούτων, Λαχανικών και Χυμών, Ιncofruit-Hellas

Οι εξαγωγές νωπών οπωροκηπευτικών το δεκάμηνο του 2023 ήταν αυξημένες κατά 11,5% σε όγκο, σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα του προηγούμενου έτους, συνολικού ύψους 1,407 εκατ. τόνων, και κατά 19,9% σε αξία, συνολικού ύψους 1,325 δισ. ευρώ.

Ωστόσο, είναι αξιοσημείωτο ότι, από την επεξεργασία των ίδιων επίσημων στοιχείων της περιόδου Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2023 για το ισοζύγιο των αγροτικών προϊόντων συνολικά, φαίνεται να επανέρχεται το πλεόνασμα μετά το έλλειμμα του περασμένου έτους.

Πιο συγκεκριμένα, είναι γνωστό ότι το 2020 το πλεόνασμα του ισοζυγίου αγροτικών προϊόντων διαμορφώθηκε στα 510,9 εκατ. ευρώ, με κυρίαρχη τη συμμετοχή του τομέα μας (φρούτων, λαχανικών και παρασκευασμάτων τους) στη διαμόρφωσή του (1,608 δισ. ευρώ).

Αυτά τα χαρακτηριστικά του πλεονασματικού ισοζυγίου διατηρήθηκαν και το 2021, πλην όμως αντιστράφηκαν σε αρνητικό ισοζύγιο το 2022, με έλλειμμα 330,6 εκατ. ευρώ. Κατά το ανασκοπούμενο δεκάμηνο του 2023, το θετικό πρόσημο επανήλθε, με ένα πλεόνασμα ύψους 367,7 εκατ. ευρώ έναντι ελλείμματος 608,5 εκατ. ευρώ του αντίστοιχου δεκαμήνου του 2022 (με κυρίαρχη και πάλι τη συμμετοχή του τομέα μας με +1,598 δισ. ευρώ). Οι εναπομείναντες μήνες του 2023 συμπεριλαμβάνονται στους μήνες εισαγωγής φρούτων και λαχανικών στη χώρα μας (και λόγω τουρισμού), όμως εκτιμάται ότι θα κλείσουν με πλεόνασμα.

Πτωτική η τάση για τα περισσότερα φρούτα

Διατηρώντας την εξαίρεση του έτους 2020, που η κατάσταση της πανδημίας ενίσχυσε τη ζήτηση για φρέσκα φρούτα, από το 2008 η τάση για την κατηγορία φρούτων είναι πτωτική για τα περισσότερα τέτοια προϊόντα. Για το 2022, τα στοιχεία κατανάλωσης φρούτων στα νοικοκυριά έδειξαν ότι η στροφή για ζήτηση στα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, που πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του lockdown του 2020 ως αποτέλεσμα της COVID-19, δεν έχει διατηρηθεί.

Μάλιστα, με την πάροδο του χρόνου επανήλθε η στάσιμη τάση της ζήτησης των χρόνων προ πανδημίας για τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά. Η αύξηση της μέσης τιμής του περασμένου έτους δεν εξηγεί πλήρως ούτε την πτώση, η οποία σημειώνεται τουλάχιστον από το 2018.

Αυτή η πτωτική τάση στην κατανάλωση διατηρείται και το 2023. Όπως αναφέρθηκε στο Festival of Fresh (FOF) 2023 την 21η Ιουνίου, η κατανάλωση φρούτων είναι μειωμένη φέτος στο Ηνωμένο Βασίλειο (-7%), στις ΗΠΑ (-4%), στην Ισπανία (-12%) και στη Γερμανία (-15%).

Βάσει ιταλικών στοιχείων, υπάρχει μείωση στην κατανάλωση κατά 9%, ενώ και στην Ελλάδα εκτιμάται ότι είναι μειωμένη, της τάξεως του 8%. Η μείωση αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι οι αγοραστές θεωρούν τα φρούτα και τα λαχανικά ως κάτι που πρέπει να καταναλώσουν για λόγους υγείας και όχι ως κάτι που θέλουν να αγοράσουν.

Σε αυτό προστίθενται και οι συνηθισμένες παρεξηγήσεις ότι έχουν καταστεί απρόσιτα, λόγω του ότι οι τιμές αυξάνονται από τους υψηλούς ρυθμούς πληθωρισμού, κάτι όμως που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, καθώς, όπως προκύπτει από μελέτες, μόνο το 10% των αυξήσεων των μηνιαίων δαπανών των νοικοκυριών αποδίδεται στα φρούτα και στα λαχανικά.

Ανάκαμψη της ροής των εξαγωγών το 2023

Σε αυτό το κλίμα, με το 2021 και το 2022 να καταγράφεται μείωση στον όγκο των εξαγωγών των φρούτων και των λαχανικών σε σχέση με το 2020 κατά 100.000 τόνους, παρά την αύξηση κατ’ αξία κατά 1,6% και 7,6% αντίστοιχα, από τον Ιανουάριο του 2023 παρατηρείται μια συνεχόμενη ανάκαμψη της ροής των εξαγωγών μας.

Εκμεταλλευόμενο τη μειωμένη παραγωγή ανταγωνιστριών χωρών, το ελληνικό εξαγωγικό εμπόριο επανακατακτά το χαμένο μερίδιο στις αγορές, ήτοι:

α) Ιανουάριος: Αύξηση 24% κατ’ όγκο και 25,7% κατ’ αξία, με μεσοσταθμική τιμή +1,4% έναντι αντίστοιχου μήνα του 2022.

β) Φεβρουάριος: Αύξηση 34,9% κατ’ όγκο και 31,9% κατ’ αξία, με μεσοσταθμική τιμή -2,2%.

γ) Μάρτιος: Αύξηση 61,8% κατ’ όγκο και 54% κατ’ αξία, με μεσοσταθμική τιμή -4,8%.

δ) Απρίλιος: Αύξηση 23,2% κατ’ όγκο και 12,5% κατ’ αξία, με μεσοσταθμική τιμή -8,7%.

ε) Μάιος: Μείωση 2,8% κατ’ όγκο και αύξηση 5,3% κατ’ αξία, με μεσοσταθμική τιμή +8,3%.

στ) Ιούνιος: Μείωση 3,6% κατ’ όγκο και αύξηση 23,8% κατ’ αξία, με τη μεσοσταθμική τιμή να εκτινάσσεται με +28,4%.

ζ) Ιούλιος: Μείωση 10% κατ’ όγκο και αύξηση 10,5% κατ’ αξία, με μεσοσταθμική τιμή +22,8%.

η) Αύγουστος: Μείωση 0,9% κατ’ όγκο και αύξηση 4,6% κατ’ αξία, με μεσοσταθμική τιμή +5,6%.

θ) Σεπτέμβριος: Μείωση 4,1% κατ’ όγκο και αύξηση 6,9% κατ’ αξία, με μέση τιμή +11,5%.

ι) Οκτώβριος: Μείωση 4% κατ’ όγκο και αύξηση 14,5% κατ’ αξία με τη μέση τιμή να διαμορφώνεται στο +19,3%.

Μετά από τη χαμηλή παραγωγή το 2021 και την ανάκαμψη το 2022, την παραγωγή θερινών φρούτων και λαχανικών στην ΕΕ το 2023 έπληξαν οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Διαφορετικές περιοχές παραγωγής επηρεάστηκαν είτε από την ξηρασία (π.χ. Βόρεια Ισπανία, Γαλλία), τις υπερβολικές βροχοπτώσεις και πλημμύρες (π.χ. Εμίλια-Ρομάνια στην Ιταλία), ή από τον ανοιξιάτικο παγετό (π.χ. Ελλάδα, Ιταλία, Νότια Ισπανία).

Συνολικά, η παραγωγή στην ΕΕ ήταν μειωμένη. Λόγω της χαμηλότερης παραγωγής και των υψηλότερων τιμών καταναλωτή, που περιορίζουν τις αγορές νωπών προϊόντων, η κατανάλωση θα μπορούσε να μειωθεί με τον ίδιο ρυθμό, όπως η παραγωγή. Ωστόσο, η ποιότητα των φρούτων σε πολλές περιπτώσεις δεν ανταποκρινόταν στις προσδοκίες των καταναλωτών και αυτό οδήγησε σε περαιτέρω μείωση της κατανάλωσης. Οι αποστολές-εξαγωγές λαχανικών το δεκάμηνο αυξήθηκαν κατά +27,5% σε σχέση με το ίδιο διάστημα του 2022, ανερχόμενες σε 238.516 τόνους και +37,8% σε αξία, σε 225,096 εκατ. ευρώ, με τη μέση τιμή +8,1%. Αντίστοιχα, η εξαγωγή φρούτων σημείωσε αύξηση σε όγκο σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2022 (+8,7%), ανερχόμενη σε 1.169.111 τόνους, ενώ η αξία ανέβηκε κατά 16,8%, φθάνοντας τα 1,108 δισ. ευρώ με τη μέση τιμή να διαμορφώνεται στο +7,5%.

Ρεκόρ για ακτινίδια, φράουλες, αγγούρια, μανταρίνια και πιπεριές

Τα ακτινίδια, οι φράουλες, τα αγγούρια, τα μανταρίνια και οι πιπεριές κατέγραψαν ρεκόρ τόσο σε ποσότητες όσο και σε αξίες. Σημειώνεται με ιδιαίτερη έμφαση ότι σε πολλά φρούτα η μεσοσταθμική τιμή πώλησης ανά μονάδα βάρους ήταν εντυπωσιακά αυξημένη σε σχέση με το 2022: Κεράσια 39%, πιπεριές 24%, αγγούρια 18%, πορτοκάλια 23% και ντομάτες 16%.

Μέχρι τον Οκτώβριο του τρέχοντος έτους, οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 10,7% σε όγκο και 7,9% σε αξία, λόγω των ρυθμιστικών μειονεκτημάτων, καθώς δεν υπόκεινται στις ίδιες παραγωγικές και εμπορικές απαιτήσεις με τις κοινοτικές παραγωγές, καθιστώντας τες κάθε φορά, λόγω των προτύπων της ΕΕ, λιγότερο ανταγωνιστικές σε σύγκριση με τις τρίτες χώρες.

Επιπλέον, η αυξανόμενη παγκοσμιοποίηση της αγοράς της ΕΕ δεν συνοδεύεται από πραγματικό άνοιγμα νέων αγορών για τους κοινοτικούς παραγωγούς.

Παρ’ όλα αυτά, η πρόβλεψη στο κλείσιμο του έτους είναι ότι θα καταγράψουμε ρεκόρ, έχοντας μια αύξηση του όγκου των εξαγωγών μας υπερβαίνουσα τους 1,75 εκατ. τόνους (+23%) σε σχέση με το 2022, με παράλληλη υπέρβαση και της αξίας της τάξεως του 1,7 δισ. ευρώ (+20%) σε σχέση με το 2022.

Η ελληνική παραγωγή φρούτων και λαχανικών παρουσιάζει αυτάρκεια στο μέγιστο μέρος των παραγομένων προϊόντων, πράγμα που φαίνεται και στον πίνακα που παρατίθεται με βάση τα προσωρινά στοιχεία του 2022. Οι εξαγωγές των νωπών φρούτων και λαχανικών, που η εμπορική τους περίοδος 2022/2023 ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο, παρουσιάζουν αύξηση στον όγκο τους κατά 23,2% έναντι της αντίστοιχης περιόδου 2021/2022, αλλά και στην αξία τους κατά 19,3% (Βλ. Πίνακα 1).

Πίνακας 1: ΕΞΑΓΩΓΕΣ & ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ
ΜΕ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 1/10-30/9

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
1/10 – 30/9

2022/2023

2021/2022

% 2021/2022
ΕΝΑΝΤΙ 2020/2021

ΑΞΙΑ ΣΕ ΕΥΡΩ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ
ΣΕ ΜΕΤΡΙΚΟΥΣ
ΤΟΝΟΥΣ

ΑΞΙΑ ΣΕ ΕΥΡΩ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ
ΣΕ ΜΕΤΡΙΚΟΥΣ
ΤΟΝΟΥΣ

ΑΞΙΑ ΣΕ ΕΥΡΩ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ

207.076.223

350.587

127.841.490

260.067

61,98%

34,81%

ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ

102.757.708

149.615

71.580.945

120.293

43,55%

24,38%

ΛΕΜΟΝΙΑ

15.549.902

18.957

9.780.527

13.189

58,99%

43,73%

ΦΡΑΠΕΣ & ΓΚΡΕΪΠΦΡΟΥΤ

1.791.112

1.761

575.692

651

211,12%

170,46%

ΜΗΛΑ

28.233.247

67.496

26.730.086

49.091

5,62%

37,49%

ΑΧΛΑΔΙΑ

5.783.401

7.845

5.564.418

7.925

3,94%

-1,00%

ΑΚΤΙΝΙΔΙΑ

202.692.162

198.142

228.073.219

183.599

-11,13%

7,92%

ΑΓΓΟΥΡΙΑ

57.841.926

53.824

50.898.399

53.824

13,64%

0,00%

 ΣΥΝΟΛΟ

621.725.681

848.227

521.044.776

688.639

19,32%

23,17%

Πηγή: Επεξεργασία Incofruit – Hellas, βάσει στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ (8/11/2023)

Εκτός, όμως, από την εικόνα των εξαγωγών στα χειμερινά φρούτα και λαχανικά της περιόδου 2022/2023, οι εξαγωγές των εαρινών και θερινών φρούτων και λαχανικών με ετήσια εμπορική περίοδο 2023 (μέχρι 31/10) παρουσιάζουν αύξηση 5,5% ως προς τον όγκο έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2022 (μειωμένης παραγωγής λόγω καιρικών συνθηκών) και αύξηση 14,6% κατ’ αξία σε σχέση με το 2022, οφειλόμενη στην μεσοσταθμική αύξηση ανά τόνο κατά 8,6% (βλ. Πίνακα 2).

ΠΙΝΑΚΑΣ 2 : ΕΞΑΓΩΓΕΣ & ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ 1/1 – 31/10

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

1/1 – 31/12

2022

2023

2022

% ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΣΩΡΙΝΩΝ
1/1-31/10

2021 ΕΠΙΣΗΜΟ ΤΕΛΙΚΟ
1/1/2022-31/12/2022

ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ
1/1/2023 ΜΕΧΡΙ 31/10/2023

ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ
1/1/2022 ΜΕΧΡΙ 31/10/2022

2023 ΕΝΑΝΤΙ 2022

ΑΞΙΑ ΣΕ ΕΥΡΩ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ
ΣΕ ΜΕΤΡΙΚΟΥΣ
ΤΟΝΟΥΣ

ΑΞΙΑ ΣΕ ΕΥΡΩ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ
ΣΕ ΜΕΤΡΙΚΟΥΣ
ΤΟΝΟΥΣ

ΑΞΙΑ ΣΕ ΕΥΡΩ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ
ΣΕ ΜΕΤΡΙΚΟΥΣ
ΤΟΝΟΥΣ

ΑΞΙΑ ΣΕ ΕΥΡΩ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ

ΡΟΔΑΚΙΝΑ

50.018.153

69.699

51.312.957

66.577

49.843.426

49.843

2,95%

33,57%

ΔΑΜΑΣΚΗΝΑ

4.456.554

9.048

4.665.461

6.272

4.283.737

8.697

8,91%

-27,88%

ΚΕΡΑΣΙΑ

49.227.027

26.944

70.357.251

25.597

47.106.903

23.575

49,36%

8,58%

ΝΕΚΤΑΡΙΝΙΑ

46.931.697

57.075

41.954.096

51.409

46.923.093

46.923

-10,59%

9,56%

ΒΕΡΙΚΟΚΑ

21.133.796

21.460

30.654.738

25.733

21.065.262

21.390

45,52%

20,31%

ΚΑΡΠΟΥΖΙΑ

72.191.158

191.670

73.184.876

166.941

72.163.303

191.640

1,42%

-12,89%

ΠΕΠΟΝΙΑ

1.555.484

5.642

2.158.646

5.627

1.540.914

5.626

40,09%

0,02%

ΕΠΙΤΡ. ΣΤΑΦΥΛΙΑ

68.871.752

47.274

57.715.357

37.625

57.624.324

39.790

0,16%

-5,44%

ΦΡΑΟΥΛΕΣ

130.585.855

75.189

129.333.091

75.362

117.307.762

72.337

10,25%

4,18%

ΝΤΟΜΑΤΕΣ

14.283.092

32.026

17.389.023

34.001

12.331.553

28.082

41,01%

21,08%

ΠΑΤΑΤΕΣ

11.357.185

30.264

22.678.696

49.889

11.105.749

29.085

104,21%

71,53%

ΠΙΠΕΡΙΕΣ

24.974.634

16.479

27.206.290

14.288

19.876.225

12.964

36,88%

10,21%

ΣΥΝΟΛΟ

495.586.387

582.769

528.610.482

559.321

461.172.251

529.951

14,62%

5,54%

Πηγή: Επεξεργασία Incofruit – Hellas, βάσει στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ

Σταθερή η παραγωγή της Ελλάδας σε φρούτα και λαχανικά

Η Ελλάδα διατηρεί σταθερή παραγωγή σε φρούτα και λαχανικά, με περίπου 7,5-8 εκατομμύρια τόνους την τελευταία δεκαπενταετία, με την παραγωγή της ΕΕ για νωπή κατανάλωση να ανέρχεται στους 89 εκατ. τόνους. Η χώρα μας, όμως, έχει αυξήσει σημαντικά τις εξαγωγές νωπών οπωροκηπευτικών (εντός και εκτός ΕΕ) από 1.027.568 τόνους, αξίας 718,847 εκατ. ευρώ το 2007, σε 1.699.930 τόνους και 1.278,433 εκατ. ευρώ το 2020 και 1.594.942 τόνους και 1.398,599 εκατ. ευρώ το 2022.

ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΝΩΠΩΝ ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΚΑΜΗΝΟΥ 2023 ΕΝΑΝΤΙ 2022

Α/Α

ΠΡΟΪΟΝΤΑ

2023

2022

ΜΕΤΑΒΟΛΗ % 2023/2022

 

 

ΑΞΙΑ ΣΕ ΕΥΡΩ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ
ΣΕ ΤΟΝΟΥΣ

ΑΞΙΑ ΣΕ ΕΥΡΩ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ
ΣΕ ΤΟΝΟΥΣ

ΣΕ ΕΥΡΩ

ΣΕ TΟΝΟΥΣ

1

ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΝΩΠΑ, ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ Κ.ΛΠ. ΣΥΝΟΛΟ

225.096.509

238.516

163.384.865

187.086

37,8%

27,5%

 

EE-27

189.054.079

200.590

139.593.694

160.610

 

 

 

ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ

36.042.430

37.926

23.791.171

26.476

 

 

2

ΦΡΟΥΤΑ & ΚΑΡΠΟΙ ΝΩΠΑ Ή ΑΠΟΞ/ΜΕΝΑ ΣΥΝΟΛΟ

1.100.719.255

1.169.111

942.271.860

1.075.606

16,8%

8,7%

 

EE-27

870.479.132

910.725

728.183.179

814.251

 

 

 

ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ

230.240.123

258.386

214.088.681

261.355

 

 

 

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ

1.325.815.764

1.407.627

1.105.656.725

1.262.692

19,9%

11,5%

 

EE-27

1.059.533.211

1.111.315

867.776.873

974.861

 

 

 

ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ

266.282.553

296.312

237.879.852

287.831

 

 

Πηγή: Επεξεργασία Incofruit – Hellas, βάσει στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ (8/12/2023)

Από τη μέχρι σήμερα πορεία, ενώ το 2022 οι παραγωγοί και οι εξαγωγείς αντιμετώπισαν δυσκολία στη μεταφορά των αυξήσεων του κόστους στις τιμές πώλησης, λόγω του ξένου ανταγωνισμού και της παγκοσμιοποίησης της κοινοτικής αγοράς, εντούτοις το 2023 αυτή η δυσκολία αποκαταστάθηκε.

Παρόλο που το κοινοτικό μοντέλο παραγωγής ανταποκρίνεται στην υψηλή ποιότητα, δεν είναι ανταγωνιστικό στις παγκόσμιες αγορές. Από τα στατιστικά στοιχεία προκύπτει ότι οι κοινοτικές εξαγωγές μειώθηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια, ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν σημαντικά.

Το έλλειμμα της ΕΕ στο εμπόριο των νωπών οπωροκηπευτικών εκτιμάται ότι ανήλθε σε 7,4 εκατ. τόνους. Η ΕΕ εξήγαγε προς τρίτες χώρες περίπου 7,1 εκατ. τόνους, αξίας 8,65 δισ. ευρώ, και εισήγαγε 14,5 εκατ. τόνους, αξίας 15,4 δισ. ευρώ.

Κάντε κλικ στην φωτογραφία για μεγαλύτερο μέγεθος

Τα προβλήματα και η αντιμετώπισή τους

Ο κύκλος εργασιών του τομέα στην ΕΕ εκτιμάται σε άνω των 200 δισ. ευρώ, με τις άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας να υπολογίζονται σε 5 εκατομμύρια. Προβλήματα, όπως αυτά της έλλειψης εργατών γης, της αύξησης του κόστους παραγωγής και μεταφοράς, αλλά και εκείνα που κατ’ εξακολούθηση ταλαιπωρούν τον κλάδο, όπως η διακίνηση προϊόντων χωρίς έγγραφα και παραστατικά, συνεχίζουν να υφίστανται.

✱ Είναι γεγονός ότι αρκετοί αλλοδαποί εργάτες γης, λόγω των lockdowns το 2020, εγκατέλειψαν τη χώρα μας σε συνέχεια προηγουμένων μετακινήσεων προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η φυγή αυτή συνεχίστηκε με εντονότερους ρυθμούς κατά τη διάρκεια του 2022.

✱ Τo κόστος παραγωγής αυξήθηκε, κατ’ εκτίμηση άνω του 35%, με ελαφριά βελτίωση τους τελευταίους μήνες. Αυτή η αύξηση επιδεινώνει την κρίση που ήδη υφίσταται ο κλάδος, λόγω, μεταξύ άλλων, της διακίνησης χύμα ατυποποίητων προϊόντων και των ελλιπών ελέγχων στα εξαγόμενα και εισαγόμενα προϊόντα, αλλά και των εμπορικών διμερών συμφωνιών με χώρες εκτός ΕΕ, που θέτουν σε κίνδυνο την επιβίωση της ενωσιακής παραγωγής οπωροκηπευτικών.

Σε αυτές τις συνθήκες, χρειάζεται να ληφθούν τα εξής μέτρα από την πολιτεία:

α) Ειδική τιμή για την ηλεκτρική ενέργεια στην αγροτική παραγωγή και σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας-τυποποίησης και μεταποίησης. Η ενέργεια που χρησιμοποιείται για αυτές τις εργασίες πρέπει να εξομοιωθεί με το γεωργικό ντίζελ, όσον αφορά τη φορολογική μεταχείριση.

β) Μειωμένος αγροτικός ΦΠΑ για όλες τις εισροές και τις υπηρεσίες που είναι απαραίτητες για την παραγωγή.

γ) Φορολογικά μέτρα ει δυνατόν τεκμαρτού προσδιορισμού εισοδήματος παραγωγών (για εξάλειψη φαινομένων υποτιμολόγησης ή μη τιμολόγησης και δραστηριοποίησης διάφορων «εμπόρων Ελλήνων, Βαλκάνιων κ.ά.»), καθολικής εφαρμογής της ηλεκτρονικής τιμολόγησης, με παράλληλη ενεργοποίηση του πρόσφατα ψηφισθέντος νόμου «Περί ευαλλοίωτων προϊόντων» τόσο στην εγχώρια αγορά όσο και στα εισαγόμενα προϊόντα.

δ) Αναθεώρηση των τιμών εισόδου που ορίζονται στις προτιμησιακές συμφωνίες ΕΕ-τρίτων χωρών, για προσαρμογή τους στο τρέχον κόστος των Ευρωπαίων παραγωγών. Παρά το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αυτή που υπογράφει τις συμφωνίες για την ΕΕ, η κυβέρνησή μας καλείται να υποστηρίξει την απαίτηση αναθεώρησης αυτών των συμφωνιών.

✱ Ο συνδυασμός αυξημένου μεταφορικού κόστους, καθώς και η πρόσφατη αύξηση των διοδίων στη Γερμανία οδήγησε σε σοβαρή διαταραχή στη διακίνηση των φρέσκων φρούτων και λαχανικών κατά το ανασκοπούμενο έτος, που έχει εξομαλυνθεί και σταθεροποιηθεί σε υψηλότερα επίπεδα κόστους των επιβαρύνσεων που ενσωματώθηκαν στην τιμή.

✱ Δεδομένου ότι ο τομέας των φρούτων και λαχανικών αντιπροσωπεύει το 20% της αξίας της γεωργικής παραγωγής και παρά ταύτα λαμβάνει μόνο το 3% των κονδυλίων της ΚΑΠ, θα πρέπει να αναγνωριστεί ως βασικός τομέας και θα πρέπει να ενισχυθεί για να εξασφαλιστεί η ικανότητά του να παραδίδει φρέσκα προϊόντα στους καταναλωτές.

Ζητείται η δημιουργία ενιαίου Ταμείου (κατά το πρότυπο του Ενιαίου Ταμείου Ενέργειας) που θα παρέχει στήριξη στους Ευρωπαίους παραγωγούς γεωργικών προϊόντων και τις επιχειρήσεις απέναντι στις αυξήσεις κόστους (εισροών) λόγω του κόστους των λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και ζωοτροφών, αλλά και τυποποίησης-συσκευασίας, υλικών συσκευασίας, μεταποίησης και μεταφορικών. Το κόστος θα είναι μικρότερο των τιμών πώλησης που θα διαμορφωθούν από την υπερπροσφορά και την υποκατανάλωση και χρειάζεται ελάφρυνσή του για να μπορεί να προσαρμοσθεί στις τιμές λιανικής πώλησης.

Αναγκαία η χάραξη πολιτικής

Διαπιστώνεται μια έλλειψη στρατηγικής στη χώρα μας στα γεωργικά προϊόντα και μια εμφανής ανάγκη για χάραξή της τόσο στην καλλιέργεια όσο και στο εμπόριο, ιδιαίτερα στο εξαγωγικό. Ο τομέας των οπωροκηπευτικών, για παράδειγμα, έχει ανάγκη από μεταρρύθμιση, καθότι η ζήτηση αναμένεται να υπερβεί την παραγωγή μόλις η εγχώρια κατανάλωση αποκατασταθεί στα προ της οικονομικής κρίσης επίπεδα και της μεταβατικής επισιτιστικής κρίσης που πλήττει τον κλάδο.

Αναμένοντας ότι το παγκόσμιο εμπόριο φρούτων θα συνεχίσει να αυξάνεται λόγω της αύξησης του πληθυσμού κατά 1 δισ. μέχρι το 2030 και η ζήτηση θα αυξηθεί για νέα, καλύτερα, καθαρότερα, αλλά και άλλα προϊόντα μη παραγόμενα στην εγχώρια αγορά, σε συνδυασμό με τη μεγάλη πρόκληση να πρέπει να παράγουμε περισσότερα, καθίσταται επείγουσα και άμεση η ανάγκη χάραξης πολιτικής.

Οι μέθοδοι καλλιέργειας στη χώρα μας, η επάρκεια της ψυκτικής αλυσίδας και αποθήκευσης, η τυποποίηση, η συσκευασία και οι μεταφορές καθιστούν τις επιχειρήσεις μας πιο βιώσιμες και ανταγωνιστικές, επομένως η περαιτέρω εξωστρέφειά τους είναι προφανής και πρέπει να ληφθούν υπόψη για άμεση ενεργοποίηση στρατηγικής.

Η κλιματική αλλαγή είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει αυτήν τη στιγμή η γεωργία. Πρέπει να προσαρμόσουμε τη γεωργία μας στην κλιματική αλλαγή και τις συνέπειές της.

Αυτό το φαινόμενο έχει αντίκτυπο στα γεωργικά μας συστήματα, γι’ αυτό πρέπει να ανανεώσουμε τις γεωργικές πρακτικές, προκειμένου να μειώσουμε τις εκπομπές άνθρακα. Μόνο ένας ισχυρότερος αγροτικός τομέας και με τις σωστές αμοιβές δύναται να καταστήσει κάτι τέτοιο δυνατό.

Ανησυχούμε ότι στην ψηφισθείσα ΚΑΠ (Καν. 2116 & 2117/2021) ο αντίκτυπος που θα έχει η εφαρμογή των στρατηγικών «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» και «Βιοποικιλότητα», που αποτελούν μέρος της «Πράσινης Συμφωνίας», θα επηρεάσει την κοινοτική αγροτική παραγωγή, με λιγότερους όγκους και ενδεχομένως χαμηλότερης ποιότητας, αναφορικά με την εμφάνιση των προϊόντων.

Αυτή η εξέλιξη πιθανότατα θα οδηγήσει σε αυξήσεις τιμών, λιγότερες ευρωπαϊκές εξαγωγές και περισσότερες εισαγωγές αγροτικών προϊόντων, προκειμένου να διασφαλιστεί η εφοδιαστική αλυσίδα. Απαιτείται, λοιπόν, ιδιαίτερα προσεκτική προσέγγιση κατά την ενσωμάτωση των δύο στρατηγικών «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» και «Βιοποικιλότητας» στο εθνικό στρατηγικό σχέδιο της ΚΑΠ.

Επίσης, επιβάλλεται η μελέτη των προοπτικών στις καταναλωτικές αγορές και των διαμορφούμενων τάσεων για τη χάραξη προγραμμάτων αναδιάρθρωσης των καλλιεργούμενων οπωροκηπευτικών, με έμφαση στα παραδοσιακά.

Απαιτείται, τέλος, χάραξη ζωνών καλλιέργειάς τους κατ’ είδος, εμπλουτισμός τους με νέες ποικιλίες και επέκταση ημερολογιακά της συγκομιδής, της μεταποίησης και της εμπορίας. Αρμόδιο όργανο είναι το Συμβούλιο Αγροτικής Ανάπτυξης που χρειάζεται επανασύσταση, με συμμετοχή στο κεντρικό του συμβούλιο, αντιπροσώπευση των θεσμικών φορέων παραγωγής και εμπορίας. Το ίδιο συμβούλιο θα πρέπει να επιληφθεί και των βιολογικών προϊόντων.

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΝΩΠΩΝ ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΚΑΜΗΝΟΥ 2023 ΕΝΑΝΤΙ 2022

Α/Α

ΠΡΟΪΟΝΤΑ

2023

2022

ΜΕΤΑΒΟΛΗ % 2023/2022

 

 

ΑΞΙΑ ΣΕ ΕΥΡΩ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ
ΣΕ ΤΟΝΟΥΣ

ΑΞΙΑ ΣΕ ΕΥΡΩ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ
ΣΕ ΤΟΝΟΥΣ

ΣΕ ΕΥΡΩ

ΣΕ TΟΝΟΥΣ

1

ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΝΩΠΑ, ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ Κ.ΛΠ. ΣΥΝΟΛΟ

297.637.239

379.770

255.051.631

325.075

16,7%

16,8%

2

ΦΡΟΥΤΑ ΚΑΙ ΚΑΡΠΟΙ ΝΩΠΑ Ή ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΣΥΝΟΛΟ

346.693.857

302.028

341.901.851

290.844

1,4%

3,8%

 

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ

644.331.096

681.798

596.953.482

615.919

7,9%

10,7%

Πηγή: Επεξεργασία Incofruit – Hellas, βάσει στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ (8/12/2023)

 

ΑΥΤΑΡΚΕΙΑ ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (ΣΕ ΧΙΛ. ΤΟΝΟΥΣ, ΕΤΟΥΣ 2022)

ΠΡΟΪΟΝΤΑ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ*

(1)

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ

(2)

ΕΞΑΓΩΓΕΣ

(3)

ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

(4=1+2-3)**

ΑΥΤΑΡΚΕΙΑ

(5=1:4**100)

ΚΗΠΕΥΤΙΚΑ

ΑΓΓΟΥΡΙΑ

158,1

0,8

51,5

107,4

147,2%

ΝΤΟΜΑΤΕΣ ΝΩΠΕΣ

489,5

15,8

32,0

473,3

103,4%

ΠΑΤΑΤΕΣ

385,9

208,1

30,3

563,7

68,5%

ΠΙΠΕΡΙΕΣ

170,3

6,8

16,5

160,6

106,0%

ΦΡΑΟΥΛΕΣ

91,5

0,3

75,2

16,6

551,2%

ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΗ

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ

890,8

4,3

266,3

628,8

141,7%

ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ

201,5

3,7

72,9

132,3

152,3%

ΛΕΜΟΝΙΑ

87,3

26,9

13,7

100,5

86,9%

ΦΡΟΥΤΑ

ΑΚΤΙΝΙΔΙΑ

323,0

2,2

185,3

139,9

230,9%

ΒΕΡΙΚΟΚΑ

125,6

0,4

21,5

104,5

120,2%

ΚΑΡΠΟΥΖΙΑ

319,0

1,7

191,7

129

247,3%

ΡΟΔΑΚΙΝΑ***

310

0,8

69,7

241,1

128,6%

ΝΕΚΤΑΡΙΝΙΑ

127,7

1,4

57,1

72

177,4%

ΚΕΡΑΣΙΑ

93,7

0,1

23,7

70,1

133,7%

ΜΗΛΑ

303,8

12,9

72,9

243,8

124,6%

ΠΕΠΟΝΙΑ

74,8

0,6

5,6

69,8

107,2%

ΑΧΛΑΔΙΑ

80,4

3,3

8,3

75,4

106,6%

ΑΜΠΕΛΟΚΟΜΙΚΑ

ΣΤΑΦΥΛΙΑ
ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΑ

273,1

1,4

47,3

227,2

120,2%

Πηγή: Επεξεργασία Incofruit-Hellas, βάσει στοιχείων ΥΠΑΑΤ & ΕΛΣΤΑΤ

Στον παραπάνω πίνακα παρουσιάζεται το ποσοστό αυτάρκειας της χώρας για τα νωπά οπωροκηπευτικά προϊόντα σε χιλιάδες τόνους σε σχέση με την πλήρη κάλυψή της (100%).