Αύξηση της παραγωγικότητας σε βάρος της απασχόλησης
✱ Εάν συνεχιστεί ο χαμηλός ρυθμός παραγωγής, σε 30 χρόνια δεν θα επαρκούν τα τρόφιμα στον κόσμο
Κατά 2,2% αυξήθηκε το 2019 ο δείκτης παραγωγικότητας γεωργικής εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με την Ελλάδα να σημειώνει μία αύξηση της τάξεως του 7,6%. Στην πρώτη τους ανάγνωση, τα στοιχεία της Eurostat είναι ενθαρρυντικά – αν και καταγράφονται σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των κρατών-μελών.
Είναι, όμως, πραγματικά, με δεδομένο ότι την ίδια ώρα εξακολουθεί να μειώνεται η απασχόληση στον πρωτογενή τομέα; Τα στοιχεία είναι αμείλικτα: Όλο και περισσότερες μικρομεσαίες εκμεταλλεύσεις αντικαθίστανται από μεγαλύτερες, με τον ευρωπαϊκό αγροτικό πληθυσμό να χάνει το νεανικό του δυναμικό.
Δείκτες παραγωγικότητας
Σύμφωνα με τη Eurostat, η παραγωγικότητα της εργασίας στον αγροτικό τομέα, μπορεί να μετρηθεί ως εισόδημα εκφραζόμενο ανά ισοδύναμο εργασίας πλήρους απασχόλησης (η μέτρηση γίνεται σε πραγματικούς όρους, προσαρμοσμένη με τον πληθωρισμό) και εκφράζεται ως δείκτης. Η εξέλιξη αυτού του δείκτη, λοιπόν, επηρεάζεται από το πραγματικό εισόδημα που παράγεται στη γεωργία και στις μεταβολές της εργασίας.
Η αύξηση του δείκτη παραγωγικότητας γεωργικής εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση φέτος είναι μικρός (2,2%), καθώς πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι το έτος 2018 κατέγραψε μία πτώση της τάξεως του 4,7%. Αν και ο δείκτης σημείωσε άνοδο στην πλειονότητα των κρατών-μελών, εντούτοις τρεις ισχυρές χώρες της αγροτικής οικονομίας είδαν τον δείκτη τους να πέφτει κατακόρυφα.
Ειδικότερα, για τη Δανία ο δείκτης εκτοξεύτηκε στο +68%, για την Εσθονία στο +38%, τη Γερμανία στο +32%, τη Σουηδία στο +28% και τη Λιθουανία στο +27%. Στον αντίποδα βρίσκονται η Ισπανία, όπου δείκτης έπεσε στο -10%, η Γαλλία στο -8% και Ιταλία στο -3%.
Παραδοχές
Τα παραπάνω στοιχεία, ωστόσο, δεν συνοδεύονται από αντίστοιχη αύξηση και της πλήρους απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα. Το αντίθετο, μάλιστα, «η σχετικά μικρή αύξηση της παραγωγής έχει επιτευχθεί σε ένα πεδίο όπου συρρικνώνεται το εργατικό δυναμικό της», παραδέχεται ανώτατος Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Μάλιστα, εάν εξετάσει κάποιος τον δείκτη σε διεθνές επίπεδο, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο ρυθμός ανάπτυξης/αύξησης είναι τόσο αργός, ώστε η γεωργική παραγωγικότητα δεν θα μπορεί να καλύπτει τις ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού σε τρόφιμα, ζωοτροφές και βιοενέργεια έως το 2050.
Νέες τεχνολογίεςΣε μια ΕΕ με γερασμένο πληθυσμό, η εφαρμογή νέων τεχνολογιών και καλών πρακτικών στη γεωργία αποτελεί μονόδρομο για την παραγωγή τροφίμων. Σύμφωνα με την έκθεση για την παγκόσμια αγροτική παραγωγικότητα, ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης των αγροτικών εκμεταλλεύσεων ανέρχεται σήμερα στο 1,63%, μειωμένος κατά 1,73% για να μπορεί να στηρίξει 10 δισ. ανθρώπους μέχρι τα μέσα του αιώνα. «Ο σημερινός ρυθμός ανάπτυξης στις χώρες με χαμηλό εισόδημα έπεσε στο 0,96% από 1,5% που ήταν πριν από τρία χρόνια», σημειώνεται στην έκθεση. «Εάν συνεχιστεί ο ίδιος ρυθμός, θα υπάρχουν σοβαρές συνέπειες για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, την οικονομική ζωτικότητα του γεωργικού τομέα και τις προοπτικές για τη μείωση της φτώχειας, του υποσιτισμού και της παχυσαρκίας». Αρκεί να σημειωθεί ότι, με βάση τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σήμερα σε ολόκληρο τον κόσμο εκτιμάται ότι πάνω από 800 εκατ. άνθρωποι υποφέρουν από την πείνα, ενώ 670 εκατ. ενήλικες και 120 εκατ. παιδιά είναι παχύσαρκοι. |
Δείκτης παραγωγικότητας αγροτικών εργασιών το 2019
Πηγή: Eurostat
Μείωση του αγροτικού δυναμικού
Το ποσοστό της πλήρους απασχόλησης στον ευρωπαϊκό αγροτικό τομέα έχει μειωθεί κατά 30% σε σχέση με το 2003, σύμφωνα με έκθεση που εκπονήθηκε για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «Αυτή η μείωση καταγράφεται κυρίως στους μικροκαλλιεργητές και στους εργάτες των οικογενειακών εκμεταλλεύσεων», επισημαίνεται. Όπως εξηγούν οι ερευνητές, σχεδόν σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ υπάρχει μείωση της γεωργικής απασχόλησης.
Μάλιστα, σε περιοχές στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Σουηδία και στη Φινλανδία, η μείωση φθάνει και το 60%. Η συρρίκνωση των απασχολουμένων είναι ιδιαίτερα μεγάλη στις μικρομεσαίες εκμεταλλεύσεις των 10-20 στρεμμάτων, όταν αντίθετα αυξάνονται οι εκμεταλλεύσεις άνω των 1.000 στρεμμάτων, που προκύπτουν από συνενώσεις.
Τι κρύβεται, όμως, πίσω από αυτήν τη μείωση; Οι ερευνητές εντόπισαν μία γενικευμένη τάση: Η τεχνολογική πρόοδος αφενός μείωσε τη ζήτηση των εργατικών χεριών προάγοντας τη συμβολή των μηχανών, αφετέρου όμως αύξησε τη ζήτηση του εξειδικευμένου και υψηλά καταρτισμένου προσωπικού. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, οι νέοι στην ΕΕ επιλέγουν άλλες οδούς επαγγελματικής αποκατάστασης, καθώς θεωρούν ότι ο πρωτογενής τομέας παρέχει μόνο κακές συνθήκες εργασίας και χαμηλά εισοδήματα.
«Μόνο το 6% των Ευρωπαίων αγροτών είναι ηλικίας κάτω των 35 ετών, ενώ περισσότεροι από τους μισούς αγρότες είναι ηλικίας από 55 ετών και άνω», επισημαίνουν οι ερευνητές, οι οποίοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου στις Βρυξέλλες. Πρέπει να διευκολυνθούν οι νέες γενιές στην απόκτηση γης και στα πρώτα τους βήματα στον πρωτογενή τομέα, προειδοποιούν.
